Στη δημοσιότητα δόθηκε η έκθεση-κόλαφος της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Human Rights Watch για την Τουρκία και τους χειρισμούς της στο μεταναστευτικό ζήτημα, τη στιγμή που η Άγκυρα προσπαθεί να επιρρίψει ευθύνες στην Αθήνα για δήθεν βαρβαρότητες σε βάρος μεταναστών και προσφύγων. «Η Τουρκία δεν εκπλήρωσε ποτέ τα κριτήρια ασφαλούς τρίτης χώρας της ΕΕ όπως ορίζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ», επισημαίνεται στην έκθεση όπου αναφέρεται ότι οι τουρκικές αρχές αυθαίρετα συνέλαβαν, κράτησαν και απέλασαν εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες -άνδρες και αγόρια- στη Συρία μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022.
Οι απελαθέντες Σύροι είπαν στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι Τούρκοι αξιωματούχοι τους συνέλαβαν στα σπίτια, στους χώρους εργασίας και στο δρόμο, τους κρατούσαν υπό άθλιες συνθήκες, χτύπησαν και κακοποίησαν τους περισσότερους, τους ανάγκασαν να υπογράψουν έντυπα οικειοθελούς επιστροφής, τους οδήγησαν στα σύνορα με τη Συρία και τους υποχρέωσαν να τα περάσουν με την απειλή όπλων.
«Κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, οι τουρκικές αρχές συγκέντρωσαν εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες, ακόμη και ασυνόδευτα παιδιά, και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στη βόρεια Συρία», δήλωσε η Νάντια Χάρντμαν, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στο Human Rights Watch. «Παρόλο που η Τουρκία παρείχε προσωρινή προστασία σε 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, φαίνεται πως τώρα προσπαθεί να μετατρέψει τη βόρεια Συρία σε ‘χωματερή’ προσφύγων».
Μεταξύ Φεβρουαρίου και Αυγούστου, η Human Rights Watch πήρε συνέντευξη τηλεφωνικά ή αυτοπροσώπως εντός της Τουρκίας από 37 Σύρους άνδρες και δύο αγόρια από τη Συρία που είχαν εγγραφεί για προσωρινή προστασία στην Τουρκία. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πήρε επίσης συνέντευξη από επτά συγγενείς ανδρών από τη Συρία και μια γυναίκα πρόσφυγα, την οποία οι τουρκικές αρχές απέλασαν στη βόρεια Συρία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Τούρκοι αξιωματούχοι απέλασαν 37 από τους ερωτηθέντες στη βόρεια Συρία. Όλοι είπαν ότι απελάθηκαν μαζί με δεκάδες ή και εκατοντάδες άλλους. Όλοι είπαν ότι αναγκάστηκαν να υπογράψουν έντυπα είτε σε κέντρα κράτησης είτε στα σύνορα με τη Συρία. Είπαν ότι οι υπάλληλοι δεν τους επέτρεψαν να διαβάσουν τα έντυπα και δεν τους εξήγησαν τι έγραφαν αυτά, αλλά όλοι είπαν ότι κατανοούσαν ότι τα έντυπα δήθεν συμφωνούσαν με τον εθελοντικό επαναπατρισμό. Κάποιοι είπαν ότι οι υπάλληλοι κάλυψαν με τα χέρια τους το μέρος του εντύπου γραμμένο στα αραβικά. Οι περισσότεροι ανέφεραν ότι είδαν τις αρχές σε αυτά τα κέντρα να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο και σε άλλους Σύρους.
Πολλοί αποκάλυψαν ότι είδαν Τούρκους αξιωματούχους να χτυπούν άλλους άνδρες που αρχικά είχαν αρνηθεί να υπογράψουν, με αποτέλεσμα να νιώσουν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή. Δύο άνδρες που κρατούνται σε κέντρο απομάκρυνσης στα Άδανα είπαν ότι τους δόθηκε η επιλογή να υπογράψουν ένα έντυπο και να επιστρέψουν στη Συρία ή να κρατηθούν για έναν χρόνο. Και οι δύο επέλεξαν να φύγουν, επειδή δεν άντεχαν την σκέψη ότι επρόκειτο να κρατηθούν για έναν χρόνο τη στιγμή που έπρεπε να στηρίξουν τις οικογένειές τους.
Κάποιοι που εξακολουθούν να βρίσκονται σε κέντρα περιμένοντας λύση για την υπόθεσή τους, αγνοούν γιατί κρατούνται και φοβούνται την απέλαση. Όσοι βρίσκονται εκτός των κέντρων περιέγραψαν τη ζωή στην Τουρκία ως επικίνδυνη, λέγοντας ότι μένουν στο σπίτι με κλειστές κουρτίνες και περιορίζουν τις μετακινήσεις τους για να αποφύγουν τις τουρκικές αρχές.
Οι απελαθέντες οδηγήθηκαν στα σύνορα έπειτα από ταξίδια που διαρκούσαν έως και 21 ώρες, έχοντας περασμένες χειροπέδες σε όλη τη διαδρομή. Ένας 26χρονος από το Χαλέπι περιέγραψε ότι όταν έφτασαν σε ένα συνοριακό σημείο ελέγχου, ένας Τούρκος αξιωματούχος του είπε: «Θα πυροβολήσουμε όποιον προσπαθήσει να επιστρέψει διασχίζοντας τα σύνορα».
