Θα εφαρμοστεί νέο σύστημα αξιολόγησης στο Δημόσιο. Οι προσλήψεις θα γίνονται μόνο μετά από έλεγχο δεξιοτήτων σε αναβαθμισμένα κέντρα του ΑΣΕΠ. Έρχεται νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων με απαιτητικά κριτήρια. Πώς θα αξιοποιηθούν οι υπάλληλοι με υψηλή απόδοση και δυνατότητες, με στόχο τη δημιουργία δεξαμενής στελεχών. Σε συνεργασία με την Κοινωνία της Πληροφορίας, θα συσταθεί ηλεκτρονική πλατφόρμα, στην οποία οι πολίτες θα βαθμολογούν τις προσφερόμενες υπηρεσίες.
Του ΠΑΝΑΓΗ ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΥ
Μια σειρά από καινοτομίες στη δημόσια διοίκηση, που εστιάζουν κυρίως στην αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και στη βελτίωση της απόδοσής του, προωθεί η κυβέρνηση. Οι καινοτομίες αυτές θεσμοθετήθηκαν στην πρώτη θητεία της και έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται στη δεύτερη.
Ανάμεσα σε αυτά που ξεχωρίζουν περιλαμβάνονται ένα νέο σύστημα αξιολόγησης των υπαλλήλων, οι προσλήψεις μόνο με έλεγχο δεξιοτήτων σε σύγχρονα κέντρα αξιολόγησης του ΑΣΕΠ, η επένδυση στον μετασχηματισμό και στην αναβάθμιση δεξιοτήτων 250.000 υπαλλήλων, ένα νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων με απαιτητικά κριτήρια, η αξιοποίηση των υπαλλήλων με υψηλή απόδοση και δυνατότητες, καθώς και η αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών από τον πολίτη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν η επιτάχυνση και η απλοποίηση των πειθαρχικών διαδικασιών, με μεγάλη καινοτομία τη σύσταση κλάδου Πειθαρχικής Δικαιοσύνης στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, που θα εξετάζει τις πειθαρχικές υποθέσεις.
Τα σχέδια του υπουργείου Εσωτερικών για την αναμόρφωση της διαδικασίας αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων είχε αποκαλύψει η Realnews ήδη από το 2021. Με την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου να διαπιστώνει πως υπάρχει πρόβλημα, καθώς με την προϋπάρχουσα διαδικασία αξιολόγησης οι υπάλληλοι, σε ποσοστό 97%, χαρακτηρίζονταν από «πολύ επαρκείς» έως «άριστοι» στην αξιολόγηση, αλλά ταυτόχρονα η δημόσια διοίκηση σε αρκετές περιπτώσεις δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις βασικές ανάγκες των πολιτών.
Η καινοτομία που εισήγαγε ο Νόμος 4940/2022 καθιερώνει ένα νέο σύστημα αξιολόγησης που έχει στο επίκεντρο τη στοχοθεσία, ενώ βαθμολογούνται μόνο οι προϊστάμενοι. Συγκεκριμένα, η βαθμολογία για τους υπαλλήλους καταργείται και έμφαση δίνεται πλέον στη διαμόρφωση σχεδίων ανάπτυξης δεξιοτήτων, για να βελτιώσουν την απόδοσή τους και την αποτελεσματικότητα της ομάδας.
Βαθμολογούνται μόνο οι προϊστάμενοι με τρία κριτήρια, διαφορετικής βαρύτητας: α) Επίτευξη στόχων: 50%, β) Αποτύπωση δεξιοτήτων προϊσταμένου: 40%, γ) Κατάσταση ομάδας: 10%. Οι στόχοι τίθενται σε επίπεδο οργανικής μονάδας ή ομάδας και όχι υπαλλήλου.
Στο πλαίσιο αυτό, βαρύνουσα σημασία αποκτά πλέον ο προϊστάμενος και είναι ιδιαίτερα σημαντικό το πώς θα γίνεται η επιλογή των προϊσταμένων στο Δημόσιο. Με το ισχύον σύστημα αποδίδεται αυξημένη βαρύτητα στα τυπικά προσόντα και στην εμπειρία σε θέσεις ευθύνης, που αναμφίβολα αποτελούν ένα αντικειμενικό κριτήριο, αλλά δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τις ικανότητες διοίκησης της ομάδας του υποψηφίου.
Τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη η αναδιαμόρφωση του συστήματος επιλογής προϊσταμένων, με βασικά χαρακτηριστικά του νέου μοντέλου να είναι τα εξής:
- Χρήση κριτηρίων για τη δυνατότητα του υπαλλήλου να υποβάλει αίτηση για θέση ευθύνης.
- Ηλεκτρονική πλατφόρμα διαχείρισης αιτήσεων και μοριοδότησης υποψηφίων για αυτοματοποίηση της διαδικασίας και μείωση του διοικητικού βάρους.
- Χρήση κέντρων αξιολόγησης (assessment centers), όπου θα διεξάγεται η όλη διαδικασία με τρόπο ηλεκτρονικό και υπό την εποπτεία του ΑΣΕΠ.
- Αξιολόγηση του προφίλ των υποψηφίων σε τρεις άξονες προς διασφάλιση της καταλληλότητάς τους ως προς τη θέση: α) Γνωσιακό, β) Προσωπικότητα σε άμεση συσχέτιση με τις εννέα δεξιότητες του ενιαίου πλαισίου δεξιοτήτων και με αναφορά στη δυνάμει συμπεριφορά του υποψηφίου στον εργασιακό χώρο και γ) Τεχνικές γνώσεις που αφορούν την εξειδικευμένη γνώση των υποψηφίων ως προς τη συγκεκριμένη θέση ευθύνης, η οποία διαπιστώνεται μέσω συνέντευξης. Επιπλέον, ειδικά για προϊσταμένους Γενικής Διεύθυνσης με αντικείμενο τη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, σχεδιάζεται ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα επαγγελματικής επάρκειας. Ο σκοπός αυτού του προγράμματος είναι να ετοιμάσει τα στελέχη του Δημοσίου προσφέροντάς τους υψηλού επιπέδου θεωρητική κατάρτιση, σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία, όσο και πρακτικές δεξιότητες, χρησιμοποιώντας καλές πρακτικές από την Ελλάδα και από το εξωτερικό. Στο τέλος του προγράμματος, οι εκπαιδευόμενοι θα λαμβάνουν μέρος σε τεστ αξιολόγησης, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη σχετική πιστοποίηση, η οποία θα αποτελεί προαπαιτούμενο για την επιλογή τους στις θέσεις αυτές.
Για πρώτη φορά στο Δημόσιο δρομολογείται η αξιοποίηση υπαλλήλων υψηλής απόδοσης, με στόχο τη δημιουργία «δεξαμενής στελεχών». Ετσι, σχεδιάζεται το πλαίσιο μιας στρατηγικής διαδικασίας για την απόκτηση και την καλύτερη διαχείριση, ενεργοποίηση και στήριξη των υπαλλήλων, ώστε να αναπτυχθούν και να φτάσουν στο να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους, έχοντας πάντα ως σκοπό την εκπλήρωση των στρατηγικών στόχων της υπηρεσίας. Για τους υπαλλήλους που επιδεικνύουν όλως εξαιρετική απόδοση διαμορφώνεται πλαίσιο για υπηρεσιακή εξέλιξη, ευκαιρίες κατάρτισης και πιστοποίησης, καθώς και επιβράβευση.
Μια σημαντική καινοτομία που προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών είναι η αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους ίδιους τους πολίτες. Σε συνεργασία με την Κοινωνία της Πληροφορίας και με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, σχεδιάζεται το συνολικό πλαίσιο, περιλαμβανομένων των απαραίτητων τεχνολογικών εργαλείων, για την αξιολόγηση της ποιότητας εξυπηρέτησης που παρέχει ο υπάλληλος ή η οργανική μονάδα στον πολίτη από τον ίδιο τον πολίτη.
Με αυτόν τον τρόπο επαναπροσδιορίζεται η σχέση δημόσιας διοίκησης – πολίτη, με το ενδιαφέρον να στρέφεται ιδιαιτέρως στον τελευταίο. Η δημόσια διοίκηση αποκτά εξωστρεφή προσανατολισμό και «καθοδηγείται» από τον πολίτη και τις ανάγκες του, στον οποίο δίνεται ένας νέος «ρόλος», αυτός του «μετέχοντος» στις διαδικασίες.
Πειθαρχικά
Μια από τις καινοτομίες που προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών εστιάζει στην επιτάχυνση και απλοποίηση της διαδικασίας για τις πειθαρχικές υποθέσεις των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτό που είχε εντοπίσει η πολιτική ηγεσία ήταν δυσλειτουργίες και μεγάλες καθυστερήσεις στην επίλυση πειθαρχικών υποθέσεων, οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς επί σειρά ετών.
Με ορίζοντα εντός του τρέχοντος έτους, η πολιτική ηγεσία θέλει να αλλάξει τη διαδικασία που ακολουθείται για πειθαρχικά θέματα των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε αυτή να απλουστευτεί και να επιταχυνθεί ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο συσσώρευσης υποθέσεων που παραμένουν εκκρεμείς σε διάφορα στάδια επί έτη. Η καινοτομία την οποία θέλει να υλοποιήσει η πολιτική ηγεσία είναι η σύσταση κλάδου Πειθαρχικής Δικαιοσύνης εντός του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, με άμεση στελέχωσή του από 300 άτομα, που θα εξετάζουν σε πρώτο βαθμό τις πειθαρχικές υποθέσεις. Με τον τρόπο αυτόν, η πειθαρχική διαδικασία παύει να είναι μια εσωτερική υπόθεση της διοίκησης και των συνδικαλιστών, ενώ αποφεύγονται η κωλυσιεργία και το «θάψιμο» υποθέσεων.
Πέρα από αυτό, σημαντικό ρόλο για την παρακολούθηση της πειθαρχικής διαδικασίας στο σύνολο των φορέων του Δημοσίου αναλαμβάνει και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, που ενισχύεται σε όρους ανθρώπινου δυναμικού και τεχνολογίας του Τομέα Ελέγχου Πειθαρχικών Διαδικασιών της Μονάδας Επιθεωρήσεων και Ελέγχων της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας. Ταυτόχρονα, θα διεξάγονται και οριζόντιοι έλεγχοι από τις Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου (ΜΕΕ) για την απονομή της πειθαρχικής δικαιοσύνης εντός των φορέων τους.
Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός του Εθνικού Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου είναι μια ακόμα καινοτομία την οποία προωθεί η κυβέρνηση με ορίζοντα υλοποίησης το 2024. Έχοντας διαπιστώσει ότι ο προσανατολισμός των νομοθετικών ρυθμίσεων για τον εσωτερικό έλεγχο αφορούσε μόνο τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση και ότι ο εσωτερικός έλεγχος στον δημόσιο τομέα είχε εφαρμοστεί κατά τρόπο αποσπασματικό και ελλιπή, με πολλούς φορείς να μην έχουν συστήσει καν Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου, η κυβέρνηση προχώρησε σε ολοκληρωμένη ρύθμιση του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου, σε κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της λειτουργίας του, σε σύσταση ΜΕΕ σε όλους τους φορείς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου και, το κυριότερο, σε πιστοποίηση και επαγγελματική αναβάθμιση των εσωτερικών ελεγκτών. Αυτή τη στιγμή υλοποιείται ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Πιστοποίηση ελεγκτικής επάρκειας εσωτερικού ελεγκτή δημόσιου τομέα» και ήδη 286 δημόσιοι υπάλληλοι έχουν λάβει αυτή την πιστοποίηση.
Πέραν όλων αυτών, σε ό,τι αφορά τα πειθαρχικά, προωθούνται η αυστηροποίηση του πλαισίου (δηλαδή πιο αυστηρές ποινές) σε περίπτωση μη συμμόρφωσης φορέων σε σχέση με τη δημιουργία αναφορών που σχετίζονται με την εύρυθμη λειτουργία του Δημοσίου και η διερεύνηση τυχόν ευθυνών από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Η εφαρμογή του πειθαρχικού δικαίου θα επεκταθεί και στους φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΝΠΙΔ και Α.Ε.). Τέλος, ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών θα έχει τη δυνατότητα να παραπέμπει αυτεπάγγελτα υποθέσεις πειθαρχικού χαρακτήρα για όλον τον δημόσιο τομέα στην ΕΑΔ υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και κριτήρια.
Η επιτάχυνση και η απλούστευση της πειθαρχικής διαδικασίας αναμένεται να ενισχυθούν και από μία ακόμα δράση του υπουργείου Εσωτερικών που βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης με ορίζοντα εντός του 2023: την ανάπτυξη ηλεκτρονικής εφαρμογής για την πορεία των πειθαρχικών διαδικασιών στο Δημόσιο. Η ανάπτυξη αυτής της εφαρμογής κρίθηκε αναγκαία από την πολιτική ηγεσία, καθώς είχε διαπιστωθεί ότι δεν υπήρχε ηλεκτρονική καταγραφή προκαταρκτικών εξετάσεων, ΕΔΕ και πειθαρχικών υποθέσεων, ενώ η διοίκηση βρισκόταν σε αδυναμία παρακολούθησης της πορείας τους. Δεν υπήρχε επίσης πληροφόρηση για τη διαχείριση και τη σύνθεση των πειθαρχικών συμβουλίων, ενώ είχε παρατηρηθεί και μη ομοιόμορφη εφαρμογή πειθαρχικού δικαίου, όπως η επιβολή διαφορετικών ποινών για ίδια παραπτώματα. Ολα αυτά οδηγούσαν στην παραγραφή των υποθέσεων και στην καλλιέργεια νοοτροπίας και αίσθησης ατιμωρησίας.
Πλέον, από το 2021, με τον Νόμο 4807/2021, τα πειθαρχικά όργανα καθώς και οι διευθύνσεις διοικητικού και προσωπικού των φορέων του Δημοσίου είναι υποχρεωμένα να ενημερώνουν αμελλητί την ηλεκτρονική βάση δεδομένων ePeitharxika, που τηρείται στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας, για την παρακολούθηση εξέλιξης των διαδικασιών προκαταρκτικής εξέτασης, των διαδικασιών Ενορκης Διοικητικής Εξέτασης, των πειθαρχικών διαδικασιών, καθώς και των ποινικών υποθέσεων που σχετίζονται με τις πειθαρχικές διαδικασίες.
Η εφαρμογή παρέχει τη δυνατότητα εποπτείας και παρακολούθησης της πορείας της πειθαρχικής διαδικασίας, καθώς και της έκβασης των πειθαρχικών υποθέσεων σε όλα τα στάδια εξέλιξής τους, ενώ περιλαμβάνει πέντε (5) υποσυστήματα, στα οποία καταχωρίζονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την παρακολούθηση της εξέλιξης των:
- Διαδικασιών προκαταρκτικής εξέτασης.
- Διαδικασιών ένορκης διοικητικής εξέτασης.
- Πειθαρχικών διαδικασιών ενώπιον μονομελών οργάνων (τέτοια όργανα είναι ενδεικτικά ο υπουργός, ο δήμαρχος, ο περιφερειάρχης, οι γενικοί γραμματείς, ο συντονιστής της αποκεντρωμένης διοίκησης, ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου κ.ά.).
- Πειθαρχικών διαδικασιών ενώπιον συλλογικών οργάνων (πειθαρχικών συμβουλίων και διοικητικών συμβουλίων).
- Πειθαρχικών υποθέσεων μετά την έκδοση των πειθαρχικών αποφάσεων σε περίπτωση άσκησης ένδικων μέσων (ένστασης ή προσφυγής).
