Αρχαιολόγοι χρησιμοποίησαν το DNA 100 σκελετών για να απαντήσουν σε ένα μυστήριο με μαζικές δολοφονίες πριν από χιλιάδες χρόνια. Ανακάλυψαν ότι δύο κύματα μαζικών δολοφονιών σημάδεψαν μια τεράστια περιοχή στην προϊστορική εποχή, με τους γεωργούς να εξαλείφουν τους κυνηγούς – τροφοσυλλέκτες και τους κτηνοτρόφους στην συνέχεια να εξοντώνουν τους γεωργούς.
Οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες στην περιοχή της σημερινής Δανίας εξαφανίστηκαν μέσα σε λίγες γενιές από την άφιξη των πρώτων γεωργών στην περιοχή, πριν από περίπου 5.900 χρόνια, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Αλλά αυτοί οι αγρότες κυριάρχησαν μόνο για περίπου μια χιλιετία – πριν από περίπου 4.850 χρόνια, και αυτό γιατί άλλοι μετανάστες, με καταγωγή από την Ανατολική Στέπα, τους εξαφάνισαν σε μεγάλο βαθμό, σύμφωνα με μια ανάλυση DNA προϊστορικών ανθρώπινων λειψάνων.
Η έρευνα δείχνει ότι υπήρξαν δύο σχεδόν πλήρεις πληθυσμιακές ανατροπές στη Δανία τα τελευταία 7.300 χρόνια, σύμφωνα με μία από τις τέσσερις μελέτες που δημοσιεύθηκαν μαζί στις 10 Ιανουαρίου στο περιοδικό Nature.
DNA 100 σκελετών ξεκλείδωσε μυστικά μαζικών δολοφονιών
«Αυτή η μετάβαση είχε προηγουμένως παρουσιαστεί ως ειρηνική. Ωστόσο, η μελέτη μας δείχνει το αντίθετο», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η συν-ερευνήτρια της μελέτης Anne Birgitte Nielsen, ερευνήτρια γεωλογίας και επικεφαλής του Εργαστηρίου Χρονολόγησης Ραδιοάνθρακα στο Πανεπιστήμιο Lund της Σουηδίας. «Επιπλέον των βίαιων θανάτων, είναι πιθανό ότι και νέοι παθογόνοι μικροοργανισμοί από ζώα αποτέλειωσαν πολλούς τροφοσυλλέκτες».
Για να διερευνήσουν τις πληθυσμιακές μεταβολές της Δανίας, οι ερευνητές εξέτασαν το DNA που ελήφθη από 100 σκελετούς από τη Μεσολιθική, τη Νεολιθική και την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, που αντιπροσωπεύουν μια περίοδο 7.300 ετών. Η ομάδα εξέτασε επίσης τα ισότοπα, ή παραλλαγές των στοιχείων, στα λείψανα των νεκρών, τα οποία ρίχνουν φως στη διατροφή τους και στο πού ζούσαν με την πάροδο του χρόνου.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που ανήκαν στους μεσολιθικούς πολιτισμούς της περιοχής – τους Maglemose, Kongemose και Ertebølle – ήταν συγγενείς με άλλους κυνηγούς-συλλέκτες της Δυτικής Ευρώπης. Και ενώ η γενετική σύνθεση αυτών των ομάδων παρέμεινε αρκετά σταθερή από 10.500 έως 5.900 χρόνια πριν, αυτό άλλαξε όταν νεολιθικοί γεωργοί με καταγωγή από την Ανατολία (σημερινή Τουρκία) έφτασαν στη Δανία.
Πώς εξοντώθηκαν οι πληθυσμοί των γεωργών πριν χιλιάδες χρόνια
Οι αγρότες, οι οποίοι σχετίζονται με τον πολιτισμό των Funnel Beaker, ζούσαν εκεί για περίπου 1.000 χρόνια. Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι πίσω από τον πολιτισμό Funnel Beaker, ο οποίος είναι γνωστός για τα κεραμικά του σε σχήμα χωνιού, «είχαν ήδη αναμιχθεί με τους δυτικούς κυνηγούς-συλλέκτες πριν φτάσουν στη Δανία», δήλωσε η Eva-Maria Geigl, επικεφαλής της έρευνας στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας, στο Live Science.
Η Geigl, η οποία είναι επίσης επικεφαλής της ομάδας παλαιογονιδιωματικής στο Ινστιτούτο Jacques Monod στο Παρίσι, δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Λίγα άτομα της μελέτης που έζησαν κατά τη διάρκεια της μετάβασης από τη νεολιθική στη μεσολιθική εποχή είχαν ρίζες κυνηγού-τροφοσυλλέκτη, αλλά είχαν «υιοθετήσει την κουλτούρα και τη διατροφή των μεταναστών αγροτών», κατέληξαν οι ερευνητές. «Έτσι, άτομα με καταγωγή κυνηγού-τροφοσυλλέκτη παρέμειναν για δεκαετίες και ίσως αιώνες μετά την άφιξη των αγροτικών ομάδων στη Δανία, αν και άφησαν μόνο ένα μικρό γονιδιωματικό αποτύπωμα στον πληθυσμό των επόμενων αιώνων», έγραψε η ομάδα στη μελέτη.
Πριν από περίπου 4.850 χρόνια, ένας άλλος πληθυσμός κατέλαβε τη Σκανδιναβία: ένα μείγμα μεταξύ μη τοπικών νεολιθικών γεωργών και κτηνοτρόφων από τη στέπα. Οι γενετικές ρίζες των κτηνοτρόφων συνδέονταν κυρίως με τους Yamnaya, έναν πληθυσμό ημινομάδων κτηνοτρόφων που είχαν εξημερώσει τα ζώα, διατηρούσαν οικόσιτα βοοειδή και χρησιμοποιούσαν άλογα και κάρα για να μετακινούνται σε όλη την ήπειρο, σύμφωνα με την ανακοίνωση.
Στη Δανία, ο κτηνοτροφικός-αγροτικός πληθυσμός έδωσε το έναυσμα για τον πολιτισμό του Μονού Τάφου, ο οποίος ονομάστηκε έτσι από τους χιλιάδες μεμονωμένους τάφους που σηματοδοτούνταν με χαμηλά αναχώματα.
Και πάλι, είναι πιθανό ότι η βία και οι νέοι παθογόνοι μικροοργανισμοί εξολόθρευσαν τους τότε κατοίκους της περιοχής: τους γεωργούς που είχαν προηγουμένως εξαλείψει τους κυνηγούς – τροφοσυλλέκτες.
Ο πληθυσμός που σκότωσε όλους τους προηγούμενους
Μόλις έφτασαν οι άνθρωποι πίσω από τον πολιτισμό του Ενιαίου Τάφου, «υπήρξε επίσης μια ταχεία εναλλαγή του πληθυσμού, χωρίς σχεδόν καθόλου απογόνους από τους προκατόχους», δήλωσε η Nielsen. Στη μελέτη, η ομάδα σημείωσε ότι οι άνθρωποι που σχετίζονται με τον πολιτισμό του Μονού Τάφου, είχαν «ένα προφίλ προγόνων που έμοιαζε περισσότερο με τους σημερινούς Δανούς».
Αυτό που συνέβη στην προϊστορική Δανία είναι παρόμοιο με άλλα μέρη της Σκανδιναβίας. «Δεν έχουμε τόσο πολύ υλικό DNA από τη Σουηδία, αλλά ό,τι [DNA] υπάρχει δείχνει μια παρόμοια πορεία γεγονότων», δήλωσε ο Nielsen. «Με άλλα λόγια, πολλοί Σουηδοί είναι σε μεγάλο βαθμό επίσης απόγονοι αυτών των ημινομάδων».
