Οι φίλοι αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο μιας γεμάτης και ευτυχισμένης ζωής. Ωστόσο, κάποιες φιλίες μπορεί να γίνουν τοξικές, αφήνοντας συναισθηματικά τραύματα. Ως ψυχολόγος και ειδικός στις ανθρώπινες σχέσεις και τη φιλία, βοηθάω τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τα σημάδια των τοξικών σχέσεων. Οι πιο τοξικοί φίλοι συχνά χρησιμοποιούν πονηρές και ύπουλες μορφές επιθετικότητας, όπως αναφέρει η ψυχολόγος Marisa G Franco που αναφέρεται σε φράσεις που αποκαλύπτουν ότι μία φιλία είναι τοξική.
8 φράσεις που θα σας βοηθήσουν να εντοπίσετε τα σημάδια μιας τοξικής φιλίας
- «Είσαι πολύ ευαίσθητος/η»
- «Απλώς αστειευόμουν. Δεν αντέχεις ένα αστείο;»
- «Είσαι τυχερός που με έχεις φίλο»
- «Μου λείπει ο παλιός σου εαυτός»
- «Μου χρωστάς»
- «Αναρωτιέμαι γιατί σου έκαναν αυτή την προαγωγή».
- «Λυπάμαι που νιώθεις έτσι».
- «…» (δηλαδή τίποτα)
«Είσαι πολύ ευαίσθητος/η»
Όταν οι φίλοι λένε “είσαι πολύ ευαίσθητος/η”, υπονοούν ότι τα συναισθήματά σας δεν είναι έγκυρα και ότι κάτι δεν πάει καλά με εσάς που τα έχετε.
Ωστόσο, η έκφραση των συναισθημάτων σας είναι ένα υγιές κομμάτι οποιασδήποτε φιλίας, και το να σας πουν ότι είστε πολύ ευαίσθητοι/ες μπορεί να υποδηλώνει ότι ο φίλος σας δεν διαθέτει ενσυναίσθηση.
«Απλώς αστειευόμουν. Δεν αντέχεις ένα αστείο;»
Οι καλοί φίλοι ανταποκρίνονται και προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες σας. Όταν λέτε σε έναν φίλο ότι είστε πληγωμένοι, η αντίδρασή του μοιάζει σαν να προσπαθεί να καταλάβει γιατί νιώθετε έτσι και να προσαρμόσει τη συμπεριφορά του.
Σε μια τοξική φιλία, μπορεί αντ’ αυτού να πει πράγματα όπως «Δεν μπορείς να ανεχτείς ένα αστείο;» ως άμυνα για να καμουφλάρει προσβλητικά σχόλια και να αποφύγει την ευθύνη.
«Είσαι τυχερός που με έχεις φίλο»
Οι υγιείς φιλίες βασίζονται στην ισότητα. Και οι δύο είστε αφοσιωμένοι και κανένας από τους δύο δεν θεωρείται καλύτερος από τον άλλο.
Εάν ακούτε συνεχώς τον φίλο σας να διακηρύττει την υπεροχή του ή να υποδηλώνει ότι θα πρέπει να είστε ευγνώμονες για την παρουσία του, μπορεί να είναι σημάδι μιας μη ισορροπημένης σχέσης στην οποία δεν σας εκτιμούν.
«Μου λείπει ο παλιός σου εαυτός»
Οι φίλοι θα πρέπει να σας επιτρέπουν να είστε ο εαυτός σας, είτε ταιριάζει με τις προσωπικές τους αξίες είτε όχι, και να σας ενθαρρύνουν να αλλάξετε και να αναπτυχθείτε.
Εάν ο φίλος σας εκφράσει δυσφορία με θετικές αλλαγές ή, χειρότερα, υπονομεύσει την πρόοδό σας, μπορεί να είναι σημάδι ότι έχετε ξεπεράσει τη φιλία ή ότι ο φίλος σας δεν έχει στο μυαλό του το καλό σας.
«Μου χρωστάς»
Ενώ η αμοιβαία ανταπόκριση είναι σημαντική, εάν ένας φίλος περιμένει να του ανταποδώσετε τα πάντα που σας προσφέρει, μπορεί να σημαίνει ότι βλέπει τη σχέση ως συναλλακτική.
Όσο πιο κοντά έρχεστε με κάποιον, αρχίζετε να τον εντάσσετε στην αίσθηση του εαυτού σας και να τον θεωρείτε κομμάτι της ύπαρξής σας, οπότε αυτό που τον πληγώνει σας πληγώνει και αυτό που τον κάνει χαρούμενο σας κάνει χαρούμενους. Γι’ αυτό οι καλοί φίλοι νιώθουν άνετα να είναι γενναιόδωροι.
«Αναρωτιέμαι γιατί σου έκαναν αυτή την προαγωγή»
Το να έχεις έναν φίλο που υποβαθμίζει τα επιτεύγματά σου ή προσπαθεί να ξεπεράσει τις επιτυχίες σου (π.χ., “Εγώ μόλις πήρα μεγάλη αύξηση”) υπονομεύει την αυτοπεποίθηση και τη χαρά σου.
Σε υγιείς φιλίες, οι φίλοι συμμετέχουν σε κάτι που ονομάζεται “κεφαλαιοποίηση”, ενισχύοντας τη χαρά σου με επαίνους και συγχαρητήρια ή με μία έξοδο για να το γιορτάσετε.
«Λυπάμαι που νιώθεις έτσι»
Η πραγματική συμφιλίωση απαιτεί από κάθε άτομο να αναγνωρίσει το κακό που προκάλεσε. Όταν ένας φίλος απολογείται επειδή εσείς νιώθετε με έναν συγκεκριμένο τρόπο, υπονοεί ότι το πρόβλημα είναι τα συναισθήματά σας, παρά η δική του συμπεριφορά.
Εάν η έκφραση των ανησυχιών σας ή ο ορισμός ορίων αντιμετωπίζεται με απορριπτικά σχόλια σαν αυτό, ο φίλος σας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για τις συνέπειες των πράξεών του προς εσάς.
«…» (δηλαδή τίποτα)
Ο τερματισμός μιας φιλίας συχνά ενεργοποιεί κάτι που ονομάζεται “αδικαιολόγητο πένθος”. Αυτή η εμπειρία προκύπτει επειδή η κοινωνία υποτιμά τη φιλία και δεν νομιμοποιεί τη σοβαρότητα της απώλειας. Αυτός ο πόνος επιτείνεται όταν ούτε καν ξέρετε γιατί απομακρύνεται ένας φίλος.
Μια μελέτη έδειξε ότι το “ghosting” (η ξαφνική διακοπή επικοινωνίας) σας κάνει να νιώθετε πληγωμένοι και λυπημένοι και μειώνει την αυτοεκτίμησή σας. Ακόμα κι αν θέλουν να τερματίσουν τη φιλία, οι φίλοι οφείλουν να σας δείξουν σεβασμό λέγοντάς σας το ρητά.
Η διάγνωση και η αντιμετώπιση μιας τοξικής φιλίας
Φυσικά, καμία μεμονωμένη φράση δεν μπορεί από μόνη της να δείξει ότι μια φιλία είναι τοξική. Επομένως, φροντίστε να λάβετε υπόψη αυτές τις φράσεις μέσα στη ευρύτερη δυναμική της σχέσης, κάνοντας στον εαυτό σας ερωτήσεις όπως:
- Είναι εκεί όταν τους χρειάζομαι;
- Θέλουν το καλύτερο για μένα;
- Υπάρχει ισορροπία όπου ικανοποιούνται οι ανάγκες και των δύο μας;
Εάν διαπιστώσετε ότι αυτές οι φράσεις αντικατοπτρίζουν μια ευρύτερη τοξική δυναμική, ίσως είναι σημάδι για να αποστασιοποιηθείτε, να θέσετε όρια, να κάνετε μια ειλικρινή συζήτηση και να προχωρήσετε παρακάτω.
