«Πώς είσαι; Πώς είναι η σύζυγος; Τι κάνει ο τάδε; Η ιδιωτική αλληλογραφία της Αιγύπτου, πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια, δεν διαφέρει πολύ από τη σύγχρονη. Επίσης, κάποια επίσημα έγγραφα φέρουν ελάχιστες διαφορές, καθώς αφορούν ζητήματα όπως η γαιοκτησία, ή η περιουσία κάποιας συζύγου, σε περίπτωση χωρισμού».
Η Carolin Arlt έχει διδακτορικό στην Αιγυπτιολογία. Μετά τις σπουδές της στην Αιγυπτιολογία, την Αρχαία Ιστορία και την Κλασσική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ, ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στο ίδιο πανεπιστήμιο.
Αργότερα, εργάστηκε σε πανεπιστήμια στην Κολονία, το Μπέρκλει, την Ιερουσαλήμ, προτού επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ, το 2009, ως ερευνήτρια σε ένα έργο με επίκεντρο τον ναό της Αιγύπτου στην περιοχή Αλ Φαγιούμ.
Ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα για 75 έγγραφα
Σήμερα, ξεκινά ένα νέο ερευνητικό πρόγραμμα σε έναν άλλον ναό στη Φαγιού, ένα αρχείο των Πτολεμαίων από τον ναό στον αρχαιολογικό χώρο Soknopaiou Nesos (Σοκνοπαίου Νήσος).
Η έρευνά της εστιάζει σε 75 έγγραφα από τον ναό αυτό, γραμμένα σε δημοτική (απλοποιημένη μορφή της ιερατικής γραφής), σε πάπυρο πριν από 2.200 χρόνια από τον Tesenuphis, γιο του Marres, o οποίος χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως τον «γραφέα των ιερέων».
Το Soknopaiou Nesos ήταν ένας αιγυπτιακός οικισμός στην όαση της Φαγιούμ, επίκεντρο της οποίας ήταν μια λίμνη που απέρρεε από έναν παραπόταμο του Νείλου.
Σήμερα, η περιοχή αυτή βρίσκεται σε απόσταση περίπου δύο ωρών από το Κάιρο. Στον ναό αυτόν, Ο Σοκνοπαίος (τοπική ελληνιστική εκδοχή του Σόμπεκ, του κύριου θεού της περιοχής Φαγιούμ) ένας θεός – κροκόδειλος, λατρευόταν ως ο άρχοντας του νερού και σύμβολο της γονιμότητας.
Αυτό που κάνει τον ναό να ξεχωρίζει, είναι πως, το αρχείο του έχει επιβιώσει. Είναι ένα από τα λίγα γνωστά αρχείο αιγυπτιακού ναού αυτής της περιόδου, εξηγεί η Arlt. Ανάγεται στην περίοδο μεταξύ του 180 και του 120 π.Χ., στην περίοδο των Πτολεμαίων, η οποία διήρκεσε από το 323 έως το 30 π.Χ.
Στη διάρκεια της περιόδου αυτής, η Αίγυπτος ήταν υπό τη διοίκηση των Πτολεμαίων, της μακεδονικής δυναστείας που πήρε τ’ όνομά της από τον στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος έγινε ο πρώτος Πτολεμαίος μονάρχης της Αιγύπτου.
Πιθανολογείται τα κείμενα αυτά, να αποτελούσαν τμήμα του ιδιωτικού αρχείου ενός γραφέα του ναού, ο οποίος μπορεί, μετά τη συνταξιοδότησή του, να τα είχε αποθηκεύσει σε έναν θάλαμο, όπου αργότερα, ξεχάστηκαν.
Ούτε αυτό όμως, μπορεί να διατυπωθεί με ασφάλεια. Δεν γνωρίζουμε πού ανακαλύφθηκαν οι πάπυροι. Προήλθαν από λεηλασία και αγοράστηκαν κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, από δύο Βρετανούς παπυρολόγους, εξηγεί η Carolin Arlt.
Άγνωστη η προέλευση των εγγράφων
Ως αποτέλεσμα, παραμένει άγνωστο το αν, τα έγγραφα πάρθηκαν από τον ναό, ή αν προέρχονται από το σπίτι του γραφέα.
Επιπλέον, οι αγοραστές ενδιαφέρονταν μόνο για τους ελληνικούς παπύρους. Έτσι, έδωσαν τα κείμενα της δημοτικής σε έναν συνάδελφό τους στην Οξφόρδη, ο οποίος δεν τα μελέτησε ποτέ.
Τα έγγραφα αυτά, σήμερα φυλάσσονται στο Ασμόλειο Μουσείο Τέχνης και Αρχαιολογίας στην Οξφόρδη, ενώ τα περισσότερα απ’ αυτά, δεν έχουν αναλυθεί.
Ανάμεσα στους παπύρους, ανακαλύφθηκαν αποσπάσματα αλλά και πολλά, ολοκληρωμένα κείμενα. Κυρίως, αποτελούνται από διοικητικά έγγραφα: αλληλογραφία του ναού, ερωτήσεις προς το μαντείο, πιστοποιητικά, λογαριασμοί, κατάλογοι, αποδείξεις, εξηγεί η αιγυπτιολόγος.
Τα κείμενα αυτά, προσφέρουν καθοριστικής σημασίας πληροφορίες για τη ζωή στον ναό πάνω από 2.000 χρόνια στο παρελθόν, τόσο σε σχέση με τις θρησκευτικές πρακτικές, όσο και την οικονομική διαχείριση.
Γνωρίζουμε πως, ο ναός είχε ορισμένα μονοπώλια και τα εκμίσθωνε περιστασιακά, σημειώνει η Carolin Arlt.
Τα μονοπώλια αυτά, περιλάμβαναν υπηρεσίες μεταφοράς με πλοία στη θάλασσα, πλυντήρια, ένα ζυθοποιείο, και διάφορες αγροτικές εκτάσεις.
Η μετάφραση των παπύρων και οι άγνωστες λέξεις
Ανάμεσα στους παπύρους που έχει ήδη μεταφράσει, η Arlt έχει ταυτοποιήσει 15 προσφορές μίσθωσης, στις οποίες οι αιτούντες περιγράφουν τις οικονομικές τους προτάσεις για την παραχώρηση του ναού. Οι αποδείξεις, αποδεικνύουν πως, οι πληρωμές αυτές έχουν ανακαλυφθεί. Ο τύπος αυτός καταγραφής, είναι εξαιρετικά σπάνιος οπουδήποτε αλλού, σημειώνει.
H Carolin Arlt έχει αναλάβει την μεταγραφή των 75 επιλεγμένων κειμένων – δηλαδή, την μετεγγραφή τους σε ένα σύγχρονο σύστημα, μεταφράζοντας, αναλύοντας, σχολιάζοντας και τέλος, δημοσιεύοντάς τα, μαζί με φωτογραφίες.
Πολλοί από τους πάπυρους ωστόσο, πρέπει να υποβληθούν σε αποκατάσταση, προτού μπορέσουν να μελετηθούν. Όντες θαμμένοι στην άμμο για 2.000 χρόνια και έχοντας περάσει έναν αιώνα ανάμεσα σε φύλλα χαρτιού στην Οξφόρδη, είναι σε άθλια κατάσταση.
Ο όρος «δημοτική» αναφέρεται στο σύστημα γραφής και της αρχαίας Αιγύπτου που χρησιμοποιήθηκε από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως τον 3ο αιώνα π.Χ. «Μ’ αρέσει πολύ να αποκρυπτογραφώ τη Δημοτική», εξομολογείται η Carolin Arlt.
Το έργο της ωστόσο, δεν περιορίζεται στη γραμμική ανάγνωση και μετάφραση.
Ορισμένοι πάπυροι έχουν πλάτος μόλις λίγα εκατοστά, με το κείμενο να καλύπτει μεταξύ 10 και 25 γραμμές, ωστόσο, μπορεί να χρειαστούν από 30 έως 60 λεπτά για την αποκρυπτογράφηση μιας και μόνο λέξης. Κάποιες φορές, ακόμη και μετά από όλη αυτή την προσπάθεια, το νόημα παραμένει ασαφές.
Περιστασιακά, εμφανίζονται άγνωστες λέξεις, οι οποίες απαιτούν επαγωγική μέθοδο. Ευτυχώς, υπάρχουν αναφορές από αρχαίους Αιγύπτιους και μπορούμε να συμπεράνουμε πώς μπορεί ν’ ακούγονταν σε πιο πρώιμες εποχές, ή πώς εξελίχθηκαν στα Κοπτικά.
Είναι επίσης πιθανό, η λέξη να ήταν δάνειο από τα Ελληνικά, εξηγεί. Χάρη στη διαδικασία αυτή, καταφέρνει συχνά να επιλύει το μυστήριο μέχρι πρότινος, άγνωστων λέξεων – αν και, όχι πάντα με επιτυχία.
