Αν ποτέ έχεις νιώσει παράλυση από την αβεβαιότητα – ζυγίζοντας κάθε επιλογή και απόφαση, ανακαλώντας ξανά και ξανά συνομιλίες στο μυαλό σου, βάζοντας στο τραπέζι ατέλειωτα σενάρια «τι θα γινόταν αν» – σίγουρα δεν είσαι ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο.
Πολλοί το έχουν περάσει και ξέρουν πόσο κουραστικό είναι. Η υπερανάλυση δεν είναι απλώς μια σκέψη που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, είναι συχνά μια βαθιά ριζωμένη συνήθεια που πηγάζει από συγκεκριμένες πεποιθήσεις που έχουμε υιοθετήσει με τον χρόνο. Πεποιθήσεις που μας κάνουν να πιστεύουμε πως πρέπει να κάνουμε τα πάντα σωστά, να αποφύγουμε κάθε αποτυχία ή να προβλέψουμε κάθε πιθανό αποτέλεσμα..
Όμως, για να παίρνουμε πιο καθαρές και σίγουρες αποφάσεις, δεν αρκεί να μάθουμε νέες μεθόδους. Πρέπει πρώτα να απελευθερωθούμε από αυτές τις κρυφές σκέψεις που μας κρατούν εγκλωβισμένους.
Σε αυτό το κείμενο αναλύονται πέντε από τις πιο συχνές πεποιθήσεις που τροφοδοτούν την υπερανάλυση και γιατί το να τις αφήσουμε πίσω μας μπορεί να είναι το πιο απελευθερωτικό βήμα.
Αν θέλετε να σταματήσετε να σκέφτεστε υπερβολικά κάθε απόφαση, πείτε αντίο σε 5 πράγματα
- «Υπάρχει μια τέλεια επιλογή»
- «Πρέπει να λάβω υπόψη κάθε πιθανό αποτέλεσμα»
- «Θα πρέπει να ρωτήσω»
- «Κάνοντας λάθος επιλογή θα καταστρέψουμε τα πάντα»
- «Χρειάζομαι απόλυτη βεβαιότητα πριν προχωρήσω»
«Υπάρχει μια τέλεια επιλογή»
Πολλοί πιστεύουν πως κάθε απόφαση κρύβει μία και μοναδική τέλεια απάντηση που μπορεί να βρεθεί μέσα από εκτενή έρευνα. Η ιδανική κατοικία, η καλύτερη επαγγελματική κίνηση, ο τέλειος προορισμός διακοπών, όλα θεωρούνται εκεί έξω, αρκεί να ψάξει κανείς αρκετά.
Αυτή η πεποίθηση συχνά οδηγεί σε ατέρμονη αναζήτηση, με ώρες να ξοδεύονται σε κριτικές, αναλυτικές λίστες πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων, και στη ζήτηση γνώμης από πολλούς.
Ωστόσο, μέσα από εμπειρίες που σχετίζονται με την απλοποίηση και την αποσυμφόρηση της ζωής, έχει γίνει κατανοητό πως η τελειότητα είναι ο εχθρός της προόδου. Η αποδοχή πως οποιαδήποτε μείωση ή επιλογή είναι καλύτερη από το χάος της υπερβολής, οδηγεί σε ουσιαστική εξέλιξη.
Στην πράξη, αντί να αναζητείται η «τέλεια» λύση, είναι πιο αποδοτικό να γίνεται μια ρεαλιστική επιλογή και να προσαρμόζεται στην πορεία. Οι περισσότερες αποφάσεις έχουν πολλές καλές επιλογές, όχι μία τέλεια απάντηση. Η ενέργεια και ο χρόνος κερδίζονται όταν απελευθερωνόμαστε από την ανάγκη της απόλυτης τελειότητας. Η ενέργειά σου είναι καλύτερα να δαπανηθεί στο να πάρεις μια λογική απόφαση και να προσαρμοστείς όσο προχωράς.
«Πρέπει να λάβω υπόψη κάθε πιθανό αποτέλεσμα»
Η πεποίθηση ότι πρέπει να εξεταστούν όλα τα πιθανά ενδεχόμενα μετατρέπει το μυαλό σε έναν «ταξιδιώτη του χρόνου», που συνεχώς χοροπηδά ανάμεσα σε μελλοντικά σενάρια.
- Τι θα γίνει αν δεχτώ αυτή τη δουλειά και δεν μου αρέσει;
- Τι θα γίνει αν δεν την πάρω και χάσω μια ευκαιρία;
- Τι θα γίνει αν η οικονομία καταρρεύσει;
- Τι θα γίνει αν δεν καταρρεύσει;
Αυτές οι συνεχείς εσωτερικές διεργασίες μπορούν να γίνουν ψυχοφθόρες. Σε σημαντικές αποφάσεις, όπως η αλλαγή πόλης, είναι συνηθισμένο να γίνονται αναλυτικές συγκρίσεις – κόστους ζωής, κλίματος, αγορών εργασίας, ακόμα και αξιολογήσεων τοπικών υπηρεσιών. Επίσης, πολλοί σκέφτονται διάφορα σενάρια για οικονομικές κρίσεις, αλλαγές στις σχέσεις ή καριέρα.
Ένα χρήσιμο ερώτημα που μπορεί να βοηθήσει είναι: «Ποιο είναι το χειρότερο ρεαλιστικό σενάριο και μπορούμε να το διαχειριστούμε;» Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απάντηση είναι ναι. Υπάρχουν αποταμιεύσεις, δεξιότητες και δυνατότητα προσαρμογής ή αλλαγής πλάνου.
Μια αποτελεσματική προσέγγιση είναι:
- Να επικεντρώνεται κανείς στα δύο ή τρία πιο πιθανά αποτελέσματα αντί για κάθε απίθανο ενδεχόμενο.
- Να αξιολογεί αν μπορεί να αντεπεξέλθει στο χειρότερο ρεαλιστικό σενάριο.
- Να θυμάται ότι οι περισσότερες αρνητικές καταστάσεις είναι προσωρινές και διαχειρίσιμες.\
- Να εμπιστεύεται την ικανότητα προσαρμογής σε απρόβλεπτες καταστάσεις.
Δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί ή να προετοιμαστεί κανείς για τα πάντα, και η προσπάθεια αυτή μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση και αδράνεια.
«Θα πρέπει να ρωτήσω»
Η ανάγκη να ζητείται συνεχώς η γνώμη άλλων αποτελεί μια συνηθισμένη παγίδα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Πριν από κάθε σημαντική επιλογή, πολλοί συμβουλεύονται φίλους, οικογένεια, συναδέλφους, ακόμη και άγνωστους στο διαδίκτυο, προσπαθώντας να συγκεντρώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες απόψεις.
Ωστόσο, όσο περισσότερες πληροφορίες λαμβάνονται, τόσο μεγαλύτερη μπορεί να γίνει η σύγχυση. Κάθε άτομο βλέπει την κατάσταση μέσα από το δικό του πρίσμα, δηλαδή τις δικές του εμπειρίες, φοβίες και προτιμήσεις, που συχνά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή τις ανάγκες του ατόμου που καλείται να αποφασίσει.
Ένα σημαντικό μάθημα που έχει δοθεί είναι ότι τελικά, ο καθένας είναι ο μόνος που θα ζήσει με τις συνέπειες των δικών του επιλογών κάθε μέρα. Οι εμπειρίες και οι φόβοι των άλλων δεν αποτελούν την πραγματικότητα του ατόμου, ούτε οι ζώνες άνεσής τους είναι αναγκαστικά και οι δικές του.
Η κατανόηση αυτού βοηθάει να αναλάβει κανείς την ευθύνη για τις δικές του αποφάσεις, αντί να βασίζεται υπερβολικά στην επιβεβαίωση ή τη γνώμη των άλλων.
«Κάνοντας λάθος επιλογή θα καταστρέψουμε τα πάντα»
Η πεποίθηση ότι μια λάθος επιλογή μπορεί να καταστρέψει τα πάντα είναι μια μορφή καταστροφικού τρόπου σκέψης που κρατά πολλούς ανθρώπους παγιδευμένους για χρόνια. Κάθε απόφαση φαίνεται να είναι οριστική και μη αναστρέψιμη.
Η λανθασμένη επιλογή ενός διαμερίσματος θεωρείται πως θα οδηγήσει σε μόνιμη δυστυχία. Η λανθασμένη επιλογή εργασίας θα καταστρέψει την καριέρα. Η λανθασμένη επιλογή συντρόφου θα σπαταλήσει χρόνια ζωής.
Ωστόσο, η ζωή δεν είναι ένα βιντεοπαιχνίδι με μία μόνο διαδρομή, όπου μια λανθασμένη στροφή σημαίνει το τέλος του παιχνιδιού. Υπάρχει πάντα η δυνατότητα αλλαγής και προσαρμογής.
Μια σημαντική προοπτική που αλλάζει αυτή τη σκέψη προέρχεται από το παράδειγμα ενός φίλου που είναι παντρεμένος πολλά χρόνια. Το γάμο του δεν τον θεωρεί ως μία μοναδική τέλεια απόφαση την ημέρα του γάμου, αλλά ως μια συνεχόμενη διαδικασία επανειλημμένων επιλογών, αντιμετώπισης δυσκολιών και κοινής εξέλιξης.
Ποιο είναι το νόημα; Οι περισσότερες αποφάσεις είναι σημεία αναφοράς, όχι προορισμοί. Μπορείτε να αλλάξετε δουλειά, να μετακομίσετε σε άλλη πόλη, να τερματίσετε σχέσεις και να ξεκινήσετε νέες. Πολύ λίγες επιλογές είναι πραγματικά μη αναστρέψιμες.
«Χρειάζομαι απόλυτη βεβαιότητα πριν προχωρήσω»
Η ανάγκη για απόλυτη βεβαιότητα πριν από κάθε βήμα είναι ένας μύθος που πολλοί κυνηγούν για χρόνια. Η επιθυμία για εγγυήσεις που δεν υπάρχου, για αποδείξεις ότι οι επιλογές μας θα εξελιχθούν ακριβώς όπως έχουν προγραμματιστεί, συχνά μπορεί να αποτελεί παγίδα και να εμποδίζει την πρόοδο.
Αυτή η ανάγκη για βεβαιότητα οδηγεί σε συνεχείς έρευνες αντί για δράση, σε ατελείωτο σχεδιασμό αντί για υλοποίηση. Περιμένουν την τέλεια στιγμή, την πλήρη πληροφόρηση, την επιλογή χωρίς ρίσκο.
Ωστόσο, καμία από αυτές τις τέλειες συνθήκες δεν έρχεται ποτέ. Η αβεβαιότητα μπορεί να προκαλεί φόβο και ανασφάλεια, αλλά η αναμονή για απόλυτη βεβαιότητα συχνά σημαίνει να μην ξεκινήσει ποτέ κανείς.
Η δράση, ακόμη και χωρίς όλες τις απαντήσεις, φέρνει ξεκάθαρα αποτελέσματα με τρόπους που η σκέψη από μόνη της δεν μπορεί να προσφέρει. Μέσα από την πράξη αποκτάται η σαφήνεια και η αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να προχωρήσει κανείς.
Tip: Αναγνώρισε πότε η σκέψη γίνεται υπερβολική
Η υπερανάλυση δεν σημαίνει να είσαι προσεκτικός ή υπεύθυνος. Τις περισσότερες φορές, πρόκειται για την αποφυγή της δυσφορίας της αβεβαιότητας και του φόβου να κάνεις λάθος. Αλλά αυτό που γνωρίζω τώρα είναι πως το να κάνεις λάθος δεν είναι το τέλος του κόσμου. Οι ατελείς αποφάσεις είναι ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε, εξελισσόμαστε και ανακαλύπτουμε τι πραγματικά λειτουργεί στη ζωή μας.
Ο στόχος δεν είναι να καταργήσεις τη σκέψη από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η σοφή σκέψη και η προσεκτική εξέταση σημαντικών επιλογών είναι πολύτιμες.
Ο στόχος είναι να αναγνωρίσεις πότε η σκέψη γίνεται υπερβολική και πότε η ανάλυση οδηγεί σε παράλυση.
Η διαίσθησή σου συγκεντρώνει πληροφορίες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σου. Εμπιστέψου την περισσότερο απ’ ό,τι νομίζεις. Ποια απόφαση υπερανέλυσες που μπορείς να πάρεις σήμερα;