Αρχαιολόγοι οι οποίοι πραγματοποιούν ανασκαφές στο μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, στις Σάρδεις, αποκάλυψαν τα ερείπια ενός μνημειώδους παλατιού των Λυδών, το οποίο χρονολογείται στον 8ο αιώνα π.Χ.
Το εύρημα ανάγει το χρονοδιάγραμμα της αστικοποίησης των Σάρδεων αρκετά πιο νωρίς, ενώ παράλληλα, κλονίζει τις καθιερωμένες υποθέσεις σχετικά με την προέλευση και την αρχιτεκτονική δεξιοσύνη του πολιτισμού τους.
Οι Σάρδεις είναι η αρχαιότατη μικρασιατική πόλη και πρωτεύουσα του κράτους της Λυδίας κοντά στην πόλη Σαρτ στην περιοχή Σαλιχλί της Μανίσα στη δυτική Τουρκία.
Η πόλη, πατρίδα του μυθικά πλούσιου βασιλιά Κροίσου, ήταν χτισμένη στο «Σαρδιανό πεδίο», την πεδιάδα ανάμεσα στον Τμώλο και τον Έρμο ποταμό, και βρίσκεται στην επαρχία Μανίσας (ελληνικά: Μαγνησία) στην Τουρκία.
Η ομάδα των ανασκαφών, με επικεφαλής τον καθηγητή Nicholas Cahill, από το πανεπιστήμιο του Μάντισον, έφτασε στο ανάκτορο έχοντας σκάψει σε βάθος περίπου οκτώ μέτρων κάτω από την επιφάνεια. Με το πέρασμα των αιώνων, ο χώρος είχε ταφεί κάτω από στρώματα της Περσικής, της Ελληνιστικής, της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής περιόδου. Εκτός από το παλάτι, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ακόμη, πολυτελείς οικείες, δομές σε αναβαθμίδες, περίπου 30 χάλκινες αιχμές από βέλη, θραύσματα από ανθρώπινους σκελετούς και 9 ασημένια νομίσματα – ορισμένα από τα οποία, είναι δείγματα από το αρχαιότερο γνωστό συνάλλαγμα όλου του κόσμου.
Ανατροπή των δεδομένων για την ιστορία της Λυδίας
Για δεκαετίες, οι ιστορικοί θεωρούσαν πως, γύρω στον 7ο αιώνα π.Χ., οι Λυδοί ίδρυσαν αστικούς οικισμούς, υπό την έντονη επιρροή του ελληνικού πολιτισμού. Ωστόσο, τα νέα ευρήματα, αφηγούνται μια διαφορετική ιστορία.
Τα μνημειακά τείχη του ανακτόρου, τα οποία υψώνονται πάνω από έξι μέτρα και έχουν πάχος δύο μέτρων, μαρτυρούν ότι, οι Λυδοί κατασκεύαζαν περίπλοκα, μεγάλης έκτασης αστικά κέντρα πολύ πιο νωρίς απ’ ό,τι ήταν μέχρι σήμερα γνωστό.
“Είναι σημαντικό επειδή, τον 8ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις ίδρυαν ακόμη μικρές οικίες”, εξηγεί ο Cahill. “Αντίθετα, οι Λυδοί έχτιζαν ήδη μνημειακές αναβαθμίδες και δομές, αντλώντας έμπνευση από την Ανατολή.
Οι οικίες τους, δεν ήταν επηρεασμένες από τον ελληνικό πολιτισμό αλλά έχουν διακριτά χαρακτηριστικά της Ανατολίας“. Ορισμένα στοιχεία της αρχιτεκτονικής, μπορεί να είχαν επηρεαστεί από τους Φρύγες, έναν ακόμη ισχυρό πολιτισμό της Ανατολίας, γνωστό για την μνημειακή κατασκευή στην πέτρα, κατά τον 9ο και τον 10ο αιώνα π.Χ. Ωστόσο, το ανάκτορο των Σάρδεων, αντανακλά την μοναδική τεχνική δεξιοτεχνία και τον αστικό σχεδιασμό των Λυδών.
Σάρδεις: Πρωτεύουσα του Λυδικού Βασιλείου και γενέθλια πόλη ενός νομίσματος
Οι Σάρδεις ήταν η πρωτεύουσα του Λυδικού Βασιλείου, ενός εύπορου και ισχυρού κράτους που άκμασε στην ανατολική Ανατολία, μεταξύ του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. Η πόλη ήταν χτισμένη σε στρατηγική τοποθεσία, στο δυτικό άκρο του Περσικού Βασιλικού Δρόμου, ο οποίος ένωνε την ακτή του Αιγαίου Πελάγους με την καρδιά της Περσικής Αυτοκρατορίας.
Ίσως, η πιο δυνατή και διαχρονική κληρονομιά των Σάρδεων, να ήταν ο ρόλος της πόλης ως γενέθλιος τόπος του νομίσματος. Οι Λυδοί ήταν ο πρώτος λαός που έκοψε νόμισμα από ένα φυσικό κράμα χρυσού και ασημιού, το ήλεκτρο, καθιερώνοντας ένα επαναστατικό οικονομικό σύστημα που επικράτησε σ’ ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο.
Η ανακάλυψη των πρώιμων ασημένιων νομισμάτων μέσα στον χώρο του παλατιού, ενισχύει περισσότερο τη φήμη των Σάρδεων ως κέντρο της πρωτοπορίας και του πλούτου.
Μία πόλη με πολλά επίπεδα
Σήμερα, οι Σάρδεις προσφέρουν μοναδικά στοιχεία σχετικά με τη χιλιετή ιστορία τους, με ευρήματα από πολλούς πολιτισμούς να έχουν αποτυπωθεί στα ερείπιά της. Οι επισκέπτες, μπορούν να εξερευνήσουν τον τεράστιο Ναό της Αρτέμιδος, την μεγαλύτερη γνωστή συναγωγή της αρχαιότητας, ένα σύμπλεγμα γυμνασίου – λουτρών της Ρωμαϊκής περιόδου και μια χριστιανική βασιλική, η οποία αναφέρεται στο Βιβλίο της Αποκάλυψης.
Διάστικτοι στο τοπίο είναι παντού ταφικοί τύμβοι, οι τόποι αναπαύσεως των βασιλικών μελών της Λυδίας. Το ανάκτορο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, ξεχωρίζει σχεδόν ένα χιλιόμετρο ανατολικά από το αρχαίο γυμνάσιο.
Η μνημειακή κλίμακα του κτιρίου, υποδηλώνει ότι μπορεί να μην ήταν μόνο βασιλική κατοικία, αλλά και ένα πολιτικό και τελετουργικό κέντρο, το οποίο συμβολίζει την εξουσία και την εξέλιξη της Λυδικής κοινωνίας.
Διασώζοντας το παρελθόν για τις μελλοντικές γενιές
Οι ανασκαφές της φετινής περιόδου έχουν ολοκληρωθεί – ενώ τα ανάκτορα, παραμένουν προσεκτικά καλυμμένα για την προστασία τους από τις βροχές του χειμώνα. Στην επόμενη ανασκαφική αποστολή, προγραμματίζονται περισσότερες έρευνες, καθώς οι αρχαιολόγοι θα συνεχίσουν να συνθέτουν την ιστορία των Σάρδεων και τον ρόλο τους στη διαμόρφωση της πολιτιστικής και οικονομικής ιστορίας του αρχαίου κόσμου.
Η ανακάλυψη, υπογραμμίζει τη θέση των Σάρδεων, αναδεικνύοντάς την ως ένα μέρος όχι μόνο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος – αλλά ως απόδειξη της δημιουργικότητας, της αντοχής στον χρόνο και της επιρροής των πολιτισμών που άκμασαν στην Ανατολία.
Όσο βαθύτερα θα φτάνουν οι μελετητές, οι Σάρδεις υπόσχονται να αποκαλύπτουν ακόμη περισσότερα μυστικά, τα οποία είναι θαμμένα κάτω από το πολυεπίπεδο παρελθόν τους.