Αρχαιολόγοι που εργάζονται στον Τύμβο της Κιουλούμπα (Küllüoba) στην επαρχία Εσκίσεχιρ της Τουρκίας, αποκάλυψαν ένα εντυπωσιακό εύρημα που ρίχνει φως στον συναισθηματικό κόσμο των κοινοτήτων της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού.
Ένας τάφος – πίθος (ταφικό αγγείο) ηλικίας 5.000 ετών φέρει ένα ανάγλυφο χεριού από το οποίο λείπει ένα δάχτυλο — μια λεπτομέρεια που οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να συμβολίζει μια αρχαία έκφραση θλίψης ή πένθους.
Οι ανασκαφές διευθύνονται από τον Καθηγητή Murat Türkteki, του Πανεπιστημίου Μπιλετζίκ Σεΐχ Εντεμπαλί, υπό την επίβλεψη της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Μουσείων.
Η τοποθεσία, που βρίσκεται περίπου 15 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Σεϊτγκάζι (Seyitgazi), κατοικήθηκε συνεχώς για πάνω από 1.250 χρόνια, προσφέροντας ένα από τα ακριβέστερα αρχεία της πρώιμης οργανωμένης ζωής στη Δυτική Ανατολία.
Ταφές που συμβολίζουν τη μήτρα
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Türkteki, οι ταφές σε πίθους —μεγάλα αγγεία σε σχήμα στάμνας— δεν ήταν τυχαία δοχεία αλλά είχαν βαθύ συμβολισμό.
“Τα πιθάρια αντιπροσωπεύουν την μήτρα της μητέρας”, εξηγεί. “Τα σώματα τοποθετούνταν μέσα σε εμβρυϊκή στάση, υποδηλώνοντας την αντίληψη της αναγέννησης μετά θάνατον” προσθέτει
Αυτή η συμβολική άποψη συνδέει τη ζωή και τον θάνατο μέσω της έννοιας της επιστροφής στη μήτρα — μια πεποίθηση που φαίνεται να έχει διαρκέσει για ολόκληρες γενιές.
Το δάχτυλο που λείπει: Ένα σιωπηλό σημάδι απώλειας
Ο πίθος που ανασκάφηκε πρόσφατα στην Κιουλούμπα (Küllüoba) είναι μοναδικός στην Ανατολία. Στην επιφάνειά του, οι αρχαιολόγοι αναγνώρισαν ένα μοτίβο χεριού σκαλισμένο ανάγλυφα, αλλά με μόνο τέσσερα δάχτυλα αντί για πέντε.
“Η σκόπιμη αφαίρεση ή παράλειψη ενός άκρου μπορεί, σε ορισμένους πολιτισμούς, να αντιπροσωπεύει θλίψη ή αυτοθυσία”, λέει ο Türkteki.
“Αυτή η κίνηση μπορεί να ήταν μια αντίδραση των ανθρώπων στην απώλεια — ίσως μια μητέρα που πενθεί το παιδί της” συμπληρώνει.
Η ταφή ενός παιδιού
Μέσα στο αγγείο, οι αρχαιολόγοι βρήκαν τα λείψανα ενός πεντάχρονου παιδιού.
Η συμβολική τοποθέτηση του μοτίβου του χεριού, σε συνδυασμό με το δάχτυλο που λείπει, ενισχύει την ερμηνεία ότι το σκεύος χρησίμευε όχι απλώς ως δοχείο ταφής (εγχρυτισμός), αλλά ως τελετουργικό αντικείμενο που εξέφραζε θλίψη.
Αν και ανάγλυφα χεριών είναι γνωστά από διάφορα προϊστορικά πλαίσια, ο Türkteki σημειώνει ότι κανένα δεν έχει βρεθεί προηγουμένως σε ταφικά αγγεία στην Ανατολία — καθιστώντας αυτή την ανακάλυψη το πρώτο γνωστό παράδειγμα του είδους του.