Την Πέμπτη 7 Δεκεμβρίου, γύρω στις 10 το πρωί, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα περάσει το κατώφλι του Μεγάρου Μαξίμου. Το συνολικό πρόγραμμά του στην Αθήνα υπολογίζεται ότι δεν θα διαρκέσει πάνω από έξι ώρες, εκτός αν η κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη ή η συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) διαρκέσουν περισσότερο απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί.
Ο Τούρκος Πρόεδρος εμφανίστηκε ιδιαίτερα διαλλακτικός απέναντι στη χώρα μας, λίγες ημέρες πριν από την επίσκεψη. Μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματός του την περασμένη Τρίτη, ο Ερντογάν είπε ότι εύχεται αυτό το ταξίδι να φέρει μια νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. «Διαφωνίες είχαμε χθες και θα έχουμε και σήμερα», επεσήμανε, προσθέτοντας ωστόσο ότι πρέπει να επικρατήσει ένα ήρεμο κλίμα. Τάχθηκε, μάλιστα, υπέρ μιας λύσης «καζάν-καζάν», όπου δηλαδή κερδίζουν όλοι. «Το γεγονός ότι έχουμε διαφορές δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να βρούμε κοινό έδαφος ως δύο χώρες που μοιράζονται τον ίδιο ουρανό και την ίδια θάλασσα. Υπάρχουν πολλά θέματα στα οποία μπορούμε να βελτιώσουμε τη συνεργασία μας. Ελπίζω ότι το ταξίδι μας θα οδηγήσει στο άνοιγμα μιας νέας σελίδας για τις χώρες μας», είπε ο Τούρκος Πρόεδρος.
Το μήνυμα
Οι δηλώσεις αυτές ερμηνεύτηκαν από κυβερνητικά στελέχη ως μήνυμα ότι ο Ερντογάν δεν σκοπεύει να χρησιμοποιήσει το βήμα που θα του διατεθεί στην Αθήνα για να δώσει ένα σόου για εσωτερική κατανάλωση (όπως έκανε στο Βερολίνο). Βεβαίως, η επίσκεψη πραγματοποιείται λίγες ημέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης Μπορέλ, που θέτει αυστηρούς όρους στην Τουρκία, σε σχέση με τη συμπεριφορά της απέναντι στην Ελλάδα και στην Κύπρο, για την επανεκκίνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Την ίδια ώρα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια νέα τουρκική προβοκάτσια σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας στη νεκρή ζώνη της Λευκωσίας, στα όρια της συνοικίας του Αγίου Δομετίου. Εκεί, δυνάμεις του ψευδοκράτους μπήκαν σε εγκαταλελειμμένη κατοικία μέσα στη νεκρή ζώνη, ηλεκτροδότησαν το κτίριο και εγκατέστησαν κάμερα παρακολούθησης. Παραμένουν ακόμα εκεί, παρά τις οχλήσεις της ειρηνευτικής δύναμης. Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, που συνάντησε τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στο Ντουμπάι στο περιθώριο της Συνόδου για το Κλίμα, ζήτησε να σταλεί ισχυρό μήνυμα στην Τουρκία για την αποκατάσταση του status quo.
Οι εξελίξεις ενδέχεται να επιβαρύνουν τις συνομιλίες, αν και η ελληνική πλευρά δεν είναι ιδιαίτερα ανήσυχη. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αν υπάρξουν προκλήσεις από τον Ερντογάν, δηλώνει έτοιμη και προετοιμασμένη να απαντήσει. Μάλιστα, κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν πως, μετά την εμπειρία με τον Ρίσι Σούνακ στο Λονδίνο, μια σκληρή απάντηση σε τυχόν προκλήσεις είναι μονόδρομος.
Η κυβέρνηση θέλει η συνεδρίαση του ΑΣΣ να αποτελέσει ένα ακόμα βήμα στην πορεία βελτίωσης των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας που έχει δρομολογηθεί στη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ερντογάν στο Βίλνιους τον περασμένο Ιούλιο. Όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, η συνεδρίαση επιδιώκεται να σηματοδοτήσει την αμοιβαία βούληση για συνεργασία προς όφελος των δύο χωρών και για εξομάλυνση των σχέσεων, καθώς πραγματοποιείται μετά την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου του οδικού χάρτη των επαφών που είχε συμφωνηθεί ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών. Στόχος είναι, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές, να εδραιωθεί η ηρεμία και η βελτίωση των διμερών σχέσεων να επισφραγιστεί με συμφωνίες που είναι προς όφελος των δύο χωρών. Οι διαφωνίες παραμένουν, ωστόσο η επιδίωξη είναι να μην παράγουν διμερείς κρίσεις.
Σε συνέχεια των βασικών αξόνων συνεργασίας που έχουν συμφωνηθεί από κοινού στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο, στη συνεδρίαση του ΑΣΣ θα συμμετάσχουν 11 υπουργοί από την ελληνική πλευρά και οκτώ από την τουρκική (με αντίστοιχες αρμοδιότητες). Στο ΑΣΣ θα συμμετάσχουν ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Οικονόμου, ο υπουργός Μετανάστευσης Δημήτρης Καιρίδης, ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η υπουργός Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη, ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και ο υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για την Οικονομική Διπλωματία και την Εξωστρέφεια, Κώστας Φραγκογιάννης.
Oι συναντήσεις
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, το πρωί της 7ης Δεκεμβρίου οι υπουργοί Ελλάδας και Τουρκίας θα έχουν διμερείς συναντήσεις στο υπουργείο Εξωτερικών και σε άλλα υπουργεία. Την ίδια ώρα, θα πραγματοποιηθεί συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο Πρόεδρο στο Μέγαρο Μαξίμου με το ίδιο σχήμα των προηγούμενων δύο συναντήσεών τους που πραγματοποιήθηκαν στο Βίλνιους και στη Νέα Υόρκη (με τη συμμετοχή των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας Γ. Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν και των διπλωματικών συμβούλων των δύο ηγετών Αννας Μαρίας Μπούρα και Καγκατάι Κιλίτς). Μετά τη συνάντηση, οι δύο ηγέτες θα κάνουν δηλώσεις στον Τύπο και θα προχωρήσουν στην ανακοίνωση των διμερών συμφωνιών που αναμένεται να υπογραφούν στο ΑΣΣ. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η διευθέτηση ανάμεσα στις δύο χώρες για το μεταναστευτικό, η συμφωνία ανάμεσα στο Invest in Greece και τον αντίστοιχο τουρκικό κρατικό φορέα, η συμφωνία για τη δεύτερη διασυνοριακή οδική γέφυρα Κήποι – Υψαλα, για την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Τουρκίας, καθώς και για τη συνεργασία στον τομέα της πολιτικής προστασίας και πρόληψης φυσικών καταστροφών. Είναι πιθανόν ο Τούρκος Πρόεδρος να συναντήσει και την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, όμως αυτή η συνάντηση δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα. Στη συνέχεια, θα συνεδριάσει η Ολομέλεια του ΑΣΣ υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ερντογάν με τη μορφή γεύματος εργασίας στο Μέγαρο Μαξίμου. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ενδέχεται να υπάρξει κοινό ανακοινωθέν.
Κάτω από τη βάση η Τουρκία στην έκθεση Μπορέλ
Η επανεκκίνηση των σχέσεων της Αγκυρας με την Ε.Ε. εξαρτάται άμεσα από την πρόοδο στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό
Πολλές και αυστηρές προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση των ευρωτουρκικών σχέσεων περιέχει η έκθεση του Ζοζέπ Μπορέλ. Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια έδωσε ένα σαφές στίγμα των διαθέσεων των Βρυξελλών απέναντι στην Τουρκία, συνδέοντας άμεσα την όποια θετική για την Αγκυρα εξέλιξη με τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.
Μετά την «ψυχρολουσία» της έκθεσης προόδου της Τουρκίας από την Κομισιόν, που δημοσιεύτηκε στις αρχές Νοεμβρίου, προκαλώντας την οργή της Αγκυρας, η έκθεση Μπορέλ για τους τρόπους επανεκκίνησης των ευρωτουρκικών σχέσεων δεν οδήγησε σε ιδιαίτερες αντιδράσεις στην Τουρκία. Ωστόσο, το πώς οι Τούρκοι αναλυτές «διάβασαν» την έκθεση Μπορέλ είναι ενδεικτικό της βαθιάς πόλωσης που προκαλεί στη γειτονική χώρα η όποια προοπτική των σχέσεων της Αγκυρας με την Ε.Ε. Οι αντιπολιτευόμενοι αναλυτές θεωρούν ότι η έκθεση είναι ένας «ρεαλιστικός δρόμος» προς την κατεύθυνση των ευρωτουρκικών σχέσεων και εστίασαν στα «καρότα» της έκθεσης και όχι στο «μαστίγιο».
Αντίθετα, αναλυτές που πρόσκεινται στην κυβέρνηση θεώρησαν ότι η έκθεση δείχνει την «αδυναμία» της Ε.Ε. να κατανοήσει τη σημασία της Τουρκίας και δίνουν περισσότερη σημασία στα «μαστίγια». Η έκθεση Μπορέλ ξεκινά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, κάνοντας μια λεπτομερή ανασκόπηση της τελευταίας περιόδου, γεγονός που χαρακτηρίστηκε ιδιαίτερης σημασίας από ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές. Οσον αφορά την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο ευρύτερα, καταγράφεται η βελτίωση της κατάστασης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου του 2023, όπως και η προγραμματισμένη επανέναρξη μετά από αρκετά χρόνια των συναντήσεων στο πλαίσιο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας.
Παράλληλα, σημειώνεται ότι η Τουρκία δεν έχει προχωρήσει σε μη εξουσιοδοτημένες γεωτρήσεις στην περιοχή από τον Ιούνιο του 2021 – μεταξύ άλλων σε περιοχές στις ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου. Πάντως, η έκθεση καθιστά σαφές ότι «η αδιαμφισβήτητη δέσμευση στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και στην αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της Ε.Ε., παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών της Ένωσης, εξακολουθεί να αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη συνεργατικών και αμοιβαία επωφελών σχέσεων μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας».
Αμέσως μετά τα ελληνοτουρκικά, η έκθεση αναφέρεται στις λεγόμενες «κυπρογενείς» υποχρεώσεις της Άγκυρας, με ιδιαίτερα σαφείς διατυπώσεις. Στην έκθεση τονίζεται ότι το Κυπριακό αποτελεί «κεντρικό στοιχείο των ισχυρών διαφωνιών της Τουρκίας με την Ε.Ε. στην ανατολική Μεσόγειο» και πως η κατάσταση συνέχισε να επιδεινώνεται «λόγω των συνεχών προσπαθειών της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας για υποβάθμιση της βάσης λύσης του Κυπριακού». Η έκθεση επαναλαμβάνει την πάγια στάση της Ε.Ε., σύμφωνα με την οποία η Ένωση παραμένει «πλήρως δεσμευμένη σε μια συνολική λύση του Κυπριακού» εντός του πλαισίου λύσης του ΟΗΕ, κατά τρόπο σύμφωνο με τις αρχές και το κεκτημένο της Ε.Ε.
Τέλος, στην έκθεση υπογραμμίζεται ότι «η γενικότερη στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό και η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζουν να εμποδίζουν τις διάφορες οδούς συνεργασίας, μεταξύ άλλων στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας. Συνεπώς, η αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού μιας θετικής ατζέντας με την Τουρκική Δημοκρατία θα παραμείνει εξαιρετικά δύσκολη ελλείψει λύσης του Κυπριακού». Όσον αφορά το ευρύτερο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων, η έκθεση αναφέρεται στη στήριξη που παρέχει η Τουρκία σε περιφερειακές συγκρούσεις και στη στάση της απέναντι στη Χαμάς, η οποία είναι σε πλήρη αντίθεση με τις θέσεις της Ε.Ε. Ακόμα, ως εμπόδια καταγράφονται η κατάσταση που αφορά το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Σύμφωνα με την έκθεση, η Ε.Ε. έχει «στρατηγικό συμφέρον» να αναπτύξει τις σχέσεις της με την Τουρκία, όπου είναι δυνατόν, με βάση την εμπιστοσύνη και τη συναίνεση, ιδιαίτερα λόγω της γεωπολιτικής συγκυρίας, κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο, αλλά με δεδομένο ότι η Ε.Ε. έχει τα εργαλεία για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της, καθώς και αυτά των κρατών-μελών. «Καρότα» για την Τουρκία είναι, μεταξύ άλλων, η επανέναρξη των διαλόγων υψηλού επιπέδου σε οικονομία, ενέργεια και μεταφορές, υπό τον όρο πως δεν θα επαναληφθούν οι παράνομες γεωτρήσεις του 2019, η συνέχιση των διαλόγων σε θέματα όπως το κλίμα και η μετανάστευση, που βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά και η έναρξη νέου διαλόγου υψηλού επιπέδου για το εμπόριο.
Επίσης, προτείνεται πιο τακτική διεξαγωγή διαλόγων για θέματα εξωτερικής πολιτικής, καθώς και να προσκαλείται ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας στις άτυπες συναντήσεις των ΥΠΕΞ της Ε.Ε. (Gymnich) όταν χρειάζεται. Όσον αφορά την Τελωνειακή Ένωση, προτείνεται επανέναρξη των συζητήσεων για καθορισμό διαπραγματευτικού πλαισίου με στόχο την επικαιροποίησή της, υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα αντιμετωπίσει το ζήτημα της παράκαμψης κυρώσεων κατά της Ρωσίας, εφαρμόζοντας αποτελεσματικά μέτρα για να σταματήσει η επανεξαγωγή ειδών που μπορούν να έχουν στρατιωτική χρήση, αλλά και θα συμβάλει στην επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό.
Όπως σημειώνεται, «σε αυτή τη βάση -και σε ένα ευρύτερο περιβάλλον ευνοϊκό για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων διευθέτησης του Κυπριακού- το Συμβούλιο θα πρέπει να υιοθετήσει τις οδηγίες διαπραγμάτευσης και να εξουσιοδοτήσει την Κομισιόν να ανοίξει διαπραγματεύσεις για την επικαιροποίηση της Τελωνειακής Ένωσης». Τέλος, με βάση την έκθεση, τα κράτη-μέλη καλούνται να διερευνήσουν τρόπους προκειμένου να διευκολύνουν την πρόσβαση Τούρκων πολιτών σε αιτήσεις για βίζα στην Ε.Ε., ενώ δεν γίνεται λόγος για κατάργηση των ταξιδιωτικών θεωρήσεων, κάτι που επιθυμεί διακαώς η Αγκυρα.
Διαβάστε εδώ το δημοσίευμα της Realnews
Διαβάστε εδώ το δημοσίευμα της Realnews
