Ο τύμβος Pulemelei είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Πολυνησίας. Αναφέρεται κυρίως ως πυραμίδα και οι λόγοι για την κατασκευή του παραμένουν άγνωστοι. Σήμερα όμως είναι απολύτως γνωστό ότι επρόκειτο για ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά του κόσμου, και ήταν στην Σαμόα, στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ο Pulimelei είναι μια τεράστια πέτρινη πλατφόρμα, στον Ειρηνικό Ωκεανό. Έχει 12 μέτρα ύψος και η βάση του είναι 60m επί 60m, που σημαίνει ότι έχει έκταση, στην βάση του, ο τύμβος, 360 τετραγωνικά μέτρα. Και στην πραγματικότητα πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα συγκρότημα με διαστάσεις σχεδόν όσο ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Οι έρευνες που γίνονται έχουν δείξει ως τώρα ότι επρόκειτο για σημείο συνάντησης. Τουλάχιστον η κορυφή του.
Οι εκσκαφές στον τύμβο άρχισαν στην αρχή της δεκαετίας του 2000 έδειξαν ότι επρόκειτο για ένα κτίριο που χρησιμοποιείτο για κάποιου είδους τελετουργικούς σκοπούς. Σήμερα θεωρείται ότι η πυραμίδα χτίστηκε σταδιακά και οι εργασίες άρχισαν το 1000 μ.Χ.
Πώς η ζούγκλα εμπόδιζε την σκαπάνη
Είναι κατασκευασμένος από ηφαιστειακή πέτρα. Κάποιοι λένε ότι ήταν ο τάφος του βασιλιά Λιλομαϊάβα. Ωστόσο με αυτή την δοξασία διαφωνεί, ο Δήμαρχος του γειτονικού Βαϊτομούλι. Ο Λεϊτουάλα Φιλίπο έχει μια εντελώς διαφορετική άποψη. Έχει ακούσει, υποστηρίζει, να λένε ότι η πυραμίδα ήταν τόπος παγίδευσης των περιστεριών.
Η βλάστηση γύρω από την πυραμίδα είναι πάρα πολύ πυκνή. Είναι ζούγκλα. Και το έδαφος σκληρό. Αυτό εμπόδισε πάρα πολύ την αρχαιολογική σκαπάνη και στην πυραμίδα και στην περιοχή γύρω της.
Ο Δόκτωρ Τζέφρεϊ Κλαρκ, του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας δηλώνει στο BBC ότι ένα συνεργείο 20-30 ατόμων που έκανε ανασκαφές κατάφερε μόνο να καθαρίσει την περιοχή γύρω από κτίσμα και να εξερευνήσει το οικοδόμημα λεπτομερώς. Όπως ο ίδιος παραδέχεται η σκαπάνη δεν κατάφερε να απαντήσει στο ερώτημα πόσα κτίρια υπάρχουν στην περιοχή.
Τα λέιζερ
Ωστόσο η τεχνολογία προχώρησε και όπως μεταδίδει το BBC έγινε χαρτογράφηση της περιοχής με λέιζερ. Τα ευρήματα εξέπληξαν τους αρχαιολόγους. Ανακάλυψαν ένα ολόκληρο δίκτυο με ερείπια, κάτω από τον θόλο της πυραμίδας. Αυτό οδήγησε τους αρχαιολόγους να πιστέψουν ότι κάτω από την πυραμίδα είναι θαμμένος ένας ολόκληρος οικισμός.
Η τεχνολογία με τα λέιζερ που χαρτογραφούν το έδαφος και βασικά το υπέδαφος, έχει χρησιμοποιηθεί για την έρευνα σε άλλες περιοχές, στις οποίες οι ειδικοί πίστευαν ότι είναι θαμμένα αρχαία ερείπια. Την χρησιμοποίησαν με επιτυχία στην Καμπότζη και στην Γουατεμάλα.
Ο Γκρεγκ Τζάκμοντ του Κέντρου Σπουδών για την Σαμόα, λέει ότι έστειλε τις εικόνες από τα λέιζερ σε ένα συνάδελφό του, αρχαιολόγο ο οποίος όμως είναι και πολεοδόμος. Εκείνος τις κοίταξε και είπε: Μοιάζουν με αυτό που βλέπω κάθε μέρα στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Δρόμοι, αποχετευτικό σύστημα και αστεροειδείς τύμβοι, είναι διάσπαρτοι στην περιοχή.
Οι χωρικοί
Οπότε οι αρχαιολόγοι πλησίασαν τους χωρικούς στο Βαϊτοομούλι για να ανακαλύψουν τις αστεροειδείς κατασκευές, αλλά και κάποιες άλλες δομές, και να τις αναδείξουν ως τουριστικά αξιοθέατα.
Οι ντόπιοι λένε ότι οι πρόκριτοι στο χωριό χρησιμοποιούσαν τους αστεροειδείς θόλους για τις συναντήσεις τους. Και όπως λένε οι παππούδες τους τους είχαν διηγηθεί την ιστορία των συγκεκριμένων κατασκευών. Κάποιοι λοιπόν πιστεύουν επίσης ότι οι αστεροειδείς τύμβοι χρησιμοποιούνταν για μια τελετή των Σαμόα, στην οποία οι πρόκριτοι διαγωνίζονταν στην σύλληψη περιστεριών. Οι ίδιοι δείχνουν επίσης οκτώ οδοντωτούς τροχούς, φτιαγμένους από πέτρες. Σε αυτούς λένε στέκονταν οι προεστοί στη διάρκεια των τελετών.
Ο Τζάκμοντ υποστηρίζει ότι από καθαρά αρχαιολογική σκοπιά, πράγματι αυτά τα πέτρινα γρανάζια υποδεικνύουν χρήση σε κάποιο τελετουργικό. Και παραπέμπει στα σημερινά χωριά, τα οποία δεν έχουν όπως λέει μία μόνο εκκλησία, όπως θα ήταν συνηθισμένο με βάση το μέγεθός τους, αλλά πολλές στο ίδιο χωριό. Ο αρχαιολόγος επισημαίνει ακόμα ότι και όταν εξετάζουν τις αρχαίες δομές, δεν βρίσκουν έναν μόνο θόλο αλλά πολλούς στην ίδια περιοχή.
Ένα καλά κρυμμένο μυστικό
Οι ντόπιοι παραδέχονται ότι δεν ξέρουν όλους τους τύμβους στην περιοχή τους. Τους μαθαίνουν όταν τους ανακαλύπτουν οι αρχαιολόγοι. Το περίεργο είναι ότι οι θόλοι καμιά φορά είναι μπροστά τους, αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν τι ακριβώς είναι αυτό που βλέπουν. Πέτρες η μία δίπλα στην άλλη. Επιβεβαιώνουν δηλαδή ότι είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό και ότι η καλύτερη κρυψώνα είναι η φανερή.
Οι αρχαιολόγοι βέβαια σημειώνουν ότι αυτές οι αστεροειδείς δομές, σχηματισμένες με μεγάλες πέτρες, απαιτούν ένταση εργασίας και πίσω από αυτό υποκρύπτεται ένα ισχυρό πολιτικό σύστημα, καθώς και η ύπαρξη ενός πληθυσμού, πριν από την εποχή των ανακαλύψεων και των αποικιών, ο οποίος μάλιστα ήταν και πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με αυτόν που κάποτε πίστευαν οι ερευνητές ότι ζούσε στην περιοχή αυτή των Σαμόα.
«Αυτό που νομίζαμε και πιστεύαμε ότι συνέβαινε στην Σαμόα είναι πολύ διαφορετικό σε σχέση με αυτό που στην πραγματικότητα συνέβαινε», λέει ο Τζάκμοντ. Ο Κλαρκ συμπληρώνει ότι σήμερα αυτές οι περιοχές έχουν εγκαταλειφθεί για περισσότερο από 200-300 χρόνια. Επίσης ξέρουμε ότι η θνησιμότητα στην περιοχή από την επαφή με νέους πολιτισμούς και από την έκθεση σε νέες ασθένειες προφανώς ευθύνεται για την απώλεια του 20-50% του πληθυσμού.
«Αλλά αν προσθέσουμε την κοινωνική αστάθεια, τον πόλεμο, την πείνα και την εισαγωγή νέων πιο θανατηφόρων όπλων η μείωση του πληθυσμού ήταν πολύ μεγαλύτερη. Σε κάποιες μάλιστα περιοχές μπορεί να φτάνει το 80%-90%», λέει ο Κλαρκ.
Στο πρώτο χωριό που έγιναν ανασκαφές η αγωνία είναι μεγάλη. Οι νέοι θεωρούν ότι είναι πολύ σημαντικό να ξέρουν τι έχει συμβεί στον τόπο τους και πώς ζούσαν οι προπάτορές τους. Οι ανασκαφές έχουν τονώσει και την εθνική τους περηφάνεια.
