Εικόνες από την φρίκη του πολέμου που έχει ξεσπάσει στο Ισραήλ, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς το Σαββατοκύριακο, κάνουν τον γύρο των διεθνών ΜΜΕ και προκαλούν σοκ και οργή. Στο κιμπούτς του Kfar Aza γράφτηκε μία από τις πιο μαύρες σελίδες αυτού του πολέμου. Το πρακτορείο ειδήσεων Reuters δημοσιεύει ρεπορτάζ για την σφαγή στο συγκεκριμένο κιμπούτς με τίτλο «Πώς ένας “παράδεισος” του ισραηλινού κιμπούτς μετατράπηκε σε κόλαση στην επίθεση της Χαμάς».
Η θρυμματισμένη κούνια ενός μωρού βρίσκεται έξω από ένα καμένο σπίτι. Πτώματα διασκορπισμένα στους δρόμους. Σάκοι πτωμάτων παραταγμένοι σε ένα υπαίθριο γήπεδο μπάσκετ. Η δυσωδία του θανάτου παντού. Με αυτή την περιγραφή ξεκινά το ρεπορτάζ.
Όπως σημειώνει το πρακτορείο ειδήσεων, μόλις πριν από λίγες μέρες αυτό ήταν το νωχελικό, γραφικό κιμπούτς του Kfar Aza, μιας ισραηλινής αγροτικής κοινότητας περίπου 750 ατόμων, ανάμεσά τους πολλές οικογένειες με μικρά παιδιά. Τώρα έχει μετατραπεί σε ένα σπίτι με λουλούδια, σε ένα νεκροφυλακείο αφού ένοπλοι της Χαμάς εισέβαλαν από τη Λωρίδα της Γάζας το Σάββατο και ερήμωσαν το χωριό.
«Μητέρες, πατέρες, μωρά, νεαρές οικογένειες σκοτώθηκαν στα κρεβάτια τους, στο δωμάτιο ασφαλείας, στην τραπεζαρία, στον κήπο τους», είπε την Τρίτη ο Ισραηλινός Υποστράτηγος Itai Veruv, ένας έμπειρος στρατιωτικός που εμφανίστηκε εμφανώς ταραγμένος καθώς τα στρατεύματα πήγαιναν πόρτα-πόρτα- πόρτα για να περισυλλέξουν τα πτώματα των κατοίκων που σκοτώθηκαν στα σπίτια τους.
«Δεν είναι πόλεμος, δεν είναι πεδίο μάχης. Είναι σφαγή», είπε ο Veruv. Μερικά θύματα αποκεφαλίστηκαν, πρόσθεσε. «Δεν έχω δει ποτέ κάτι τέτοιο και υπηρέτησα για 40 χρόνια».
Το Kfar Aza, μόλις 3 χλμ. από τη Λωρίδα της Γάζας, ήταν μεταξύ των κοινοτήτων που επλήγησαν περισσότερο από την επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, η οποία σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους έχει ως αποτέλεσμα να χάσουν την ζωή τους τουλάχιστον 1.000 άνθρωποι, κυρίως πολίτες που πυροβολήθηκαν στα σπίτια τους, στους δρόμους ή σε φεστιβάλ χορού.
Ο επιζών της επίθεσης στο Kfar Aza, Avidor Schwartzman είπε ότι κρύφτηκε με την σύζυγό του και την ενός έτους κόρη τους στο δωμάτιο ασφαλείας του σπιτιού τους για περισσότερες από 20 ώρες, προτού διασωθεί από Ισραηλινούς στρατιώτες και εμφανιστεί για να αντιμετωπίσει μια σκηνή «καθαρής κόλασης».
«Υπήρχαν πτώματα παντού. Πτώματα παντού», είπε ο 38χρονος. «Είδαμε το μικρό μας κομμάτι του παραδείσου, το μικρό μας κομμάτι του ουρανού, ήταν ολοσχερώς καμένο – καμένο και με αίματα παντού».
Την Τρίτη, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις οδήγησαν τους εκπροσώπους των ξένων ΜΜΕ μέσα από τα κιμπούτς. Τα ερείπια καμένων σπιτιών στέκουν σε δρόμους όπου υπάρχουν διάσπαρτοι νεκροί κάτοικοι και μαχητές, καμένα αυτοκίνητα και «βουνά» από σπασμένα έπιπλα και άλλα συντρίμμια.
Δεν υπήρξε επίσημος απολογισμός νεκρών από το κιμπούτς Kfar Aza μέχρι το βράδυ της Τρίτης, με τους Ισραηλινούς στρατιώτες να εξακολουθούν να ψάχνουν σπίτια που υποπτεύονται ότι μπορεί να είναι παγιδευμένα με εκρηκτικά.
Τι είναι το κιμπούτς;
Όπως επισημαίνει σε δημοσίευμα η washington post, τα κιμπούτς ήταν θεμελιώδη για την ίδρυση του Ισραήλ και εξακολουθούν να κατέχουν μια βαθιά συμβολική θέση στην ιστορία της χώρας. Το Be’eri κιμπούτς, μια παραδοσιακή κοινότητα στο νότιο Ισραήλ, χτυπήθηκε ιδιαίτερα σκληρά, με περισσότερα από 100 πτώματα.
Οργανωμένες κοινότητες μοναδικές στο Ισραήλ, τα κιμπούτς ήταν κάποτε γνωστά για την κολεκτιβιστική κουλτούρα και τον αγροτικό τρόπο ζωής τους, αν και οι περισσότερες από τότε ιδιωτικοποιήθηκαν. Και παρόλο που πολλές τέτοιες κοινότητες γίνονται συνώνυμες με την τραγωδία, τα κιμπούτς διατηρούν μια κληρονομιά ως ένα από τα πιο επιτυχημένα σοσιαλιστικά πειράματα στην ιστορία, φτάνοντας σε αριθμό τα 270 στο αποκορύφωμά τους.
Πήραν το όνομά τους από την εβραϊκή λέξη «συγκέντρωση». Τα κιμπούτς εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στις αρχές του 1900, με την ανάπτυξη της αγροτικής κοινότητας Degania γύρω στο 1910. Εβραίοι άποικοι πίσω από το κίνημα οραματίστηκαν τα κιμπούτς ως ένα μέρος όπου ο Σιωνισμός συναντούσε τον μαρξισμό.
Αυτές οι κοινότητες αριθμούσαν από 50 έως 2.000 κατοίκους και δημιουργήθηκαν σε μέρη όπως στα σύνορα με τον Λίβανο, στον ποταμό Ιορδάνη και γύρω από τη Λωρίδα της Γάζας, και πολλές χτίστηκαν αρχικά σε αυτό που ήταν τότε παλαιστινιακό έδαφος.
Τα πρώτα κιμπούτς βασίστηκαν σε ένα σοσιαλιστικό όραμα και βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στην γεωργία. Οι Κιμπούτζνικ, όπως αποκαλούσαν τους εαυτούς τους, μοιράζονταν τη γη, είχαν ίσους μισθούς και δεν είχαν ιδιοκτησία. Σε ορισμένες πρώιμες κοινότητες, τα παιδιά ανατράφηκαν από τη συλλογικότητα και ζούσαν σε ένα σπίτι όπου τα επισκέπτονταν οι γονείς τους.
Φιλοσοφικές συζητήσεις ξεσπούσαν για θέματα όπως το αν ο καθένας θα έπρεπε να έχει μία τσαγιέρα στο δικό του δωμάτιο ή να χρησιμοποιήσει μία κοινόχρηστη για να διευκολύνει περισσότερη κοινωνική αλληλεπίδραση, αναφέρεται στο δημοσίευμα.
«Συχνά περιγράφεται ως η πιο αγνή μορφή κομμουνισμού στον δυτικό κόσμο», είπε ο David Leach, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βικτώριας στον Καναδά και συγγραφέας. «Δεν είναι κρατικός σοσιαλισμός. Ήταν σαν μια ριζοσπαστική δημοκρατία στην οποία όλοι, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, είχαν ψήφο», προσθέτει.
Πολλά κιμπούτς τελικά βιομηχανοποιήθηκαν για να βρουν νέους τρόπους να βγάλουν χρήματα. Το HaGoshrim Kibbutz στο βόρειο Ισραήλ δυσκολευόταν οικονομικά μέχρι που η κοινότητα επένδυσε στην παραγωγή ενός εργαλείου για την αποτρίχωση των γυναικών τη δεκαετία του 1980. Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων του Be’eri, ενός από τα κιμπούτς που δέχτηκε επίθεση το Σαββατοκύριακο, βασίζεται στην επιτυχημένη τυπογραφική εταιρεία του, η οποία ιδρύθηκε το 1950.
Τα κιμπούτς ήκμασαν στα μέσα του αιώνα, ωστόσο η ισχύς και η επικράτηση τους μειώθηκε τη δεκαετία του 1970, ιδιαίτερα μετά την εκλογή μιας δεξιάς κυβέρνησης στο Ισραήλ το 1977 και μετά την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1980.
Παρόλα αυτά κατάφεραν να επιβιώσουν και τις τελευταίες δεκαετίες εμφανίστηκαν νέες αλλαγές στα κιμπούτς. Κάποια ιδιωτικοποιήθηκαν και μετατράπηκαν σε κανονικές κοινότητες με ορισμένα κοινωνικά οφέλη. Νέοι ιδεαλιστές ξεκίνησαν επίσης τα αστικά κιμπούτς για περαιτέρω κοινωνικούς σκοπούς. Και λίγα, όπως το Be’eri, έχουν διατηρήσει την παραδοσιακή, κολεκτιβιστική προσέγγιση που χρονολογείται από τις αρχές του 1900.
Το κιμπούτς είχε «βαθύ» αντίκτυπο στην ισραηλινή κοινωνία, είπε ο Leach, τόσο στην ίδρυση της χώρας όσο και στη διαμόρφωση της πρώιμης ζωής εξεχόντων πολιτικών, αξιωματικών στρατιωτικών, καλλιτεχνών και συγγραφέων. Υπήρχε «ένα είδος προθυμίας να αναλάβουμε ρίσκα και να πειραματιστούμε», είπε.
«Ο ιδεαλισμός, το ομαδικό πνεύμα και η κουλτούρα βοήθησαν τα κιμπούτς να επιβιώσουν», είπε ο Ran Abramitzky, ένας καθηγητής στο Stanford και συγγραφέας. «Το κιμπούτς ήταν ένας τρόπος ζωής, μια κοινωνική μονάδα που δημιουργήθηκε για να εκπληρώσει ένα ευρύ φάσμα ιδανικών», συμπλήρωσε.
