Τη στιγμή που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δοκιμάζεται από το «Qatar Gate», εκπρόσωποι του ουκρανικού λαού έλαβαν στο Στρασβούργο την περασμένη εβδομάδα την υψηλότερη ευρωπαϊκή διάκριση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, τους απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ 2022, μιλώντας για το θάρρος και τις θυσίες του λαού της Ουκρανίας.
«Εδώ και δύο εβδομάδες, υπάρχουν υποψίες ότι το Μαρόκο και το Κατάρ εξαγόρασαν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να επηρεάσουν τις αποφάσεις του. Από αυτές τις υποψίες δεν έχει γλιτώσει «το Νόμπελ Ειρήνης» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δηλαδή το Βραβείο Ζαχάρωφ», το οποίο σύμφωνα με την βελγική εφημερίδα Le soir βρίσκεται στο στόχαστρο των Αρχών.
Μπορεί φέτος, κανένας υποψήφιος να μην ενδιέφερε αυτές τις δύο χώρες, όμως το βραβείο του 2021 ήταν αντικείμενο διαμάχης. Μεταξύ των υποψηφίων ήταν η Sultana Khaya, που αποτελεί «κόκκινο πανί» για τη μαροκινή κατοχή της Δυτικής Σαχάρας. Υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, προωθεί την ανεξαρτησία του λαού των Σαχαράουι και υποστηρίζει τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών.
«Για να το θέσουμε απλά, κάθε πολιτική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να προτείνει έναν υποψήφιο για το Βραβείο Ζαχάρωφ. Στη συνέχεια ακολουθεί μια σειρά ψηφοφοριών, κεκλεισμένων των θυρών, μεταξύ της Επιτροπής Ανάπτυξης και της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, αρκετά μέλη της οποίας αναφέρονται στην έρευνα. Εκείνη τη χρονιά, δύο υποψήφιοι βρέθηκαν ισόπαλοι. Έπαιζαν τη θέση τους στον τελικό του Βραβείου Ζαχάρωφ: η Sultana Khaya (υποστηριζόμενη από την ομάδα The Left) και η Βολιβιανή Jeanine Anez (προτεινόμενη από τα ακροδεξιά κόμματα Fratelli d’Italia και Vox, της Ισπανίας, μέλη της Ομάδας ECR).
«Αποφασίστηκε μια νέα ψηφοφορία, η οποία καθυστέρησε ανεξήγητα κατά μία ώρα (δεν υπήρχε επίσημη δικαιολογία για αυτό)», λέει ο ευρωβουλευτής Miguel Urban (The Left, Podemos). «Και η σοσιαλιστική ομάδα έδωσε, ενάντια σε κάθε προσδοκία, εντολή ψηφοφορίας στους βουλευτές της, μέσω email, να ψηφίσουν τον υποψήφιο που στήριζε η ακροδεξιά. Όπως τόνισαν τότε τα ΜΜΕ EU Observer και El Confidencial, όντως στάλθηκε ένα email, στο οποίο γινόταν αναφορά σε «λόγους τακτικής» για να ενωθούν οι δυνάμεις τους με την ομάδα ECR. Εκπρόσωπος της ομάδας S&D το επιβεβαιώνει χωρίς να δίνει λεπτομέρειες, σημειώνει η Le Soir.
Η ομάδα S&D είχε προτείνει να δοθεί το Βραβείο Ζαχάρωφ στις «Αφγανές γυναίκες», έναν μήνα μετά την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν. «Αυτή η συμμαχία με την ακροδεξιά είναι πολιτικά ανεξήγητη και πολύ δύσκολο να κατανοηθεί», θεωρεί ο Miguel Urban. «Είναι εξαιρετικά σπάνιο για τους Σοσιαλιστές να ψηφίσουν υπέρ του ECR», αναφέρει στη Le Soir μια πηγή στην ομάδα Renew. «Στον τελευταίο γύρο ψηφοφοριών, οι Αφγανές υποστηρίχθηκαν από τους S&D, τους Πράσινους και την Αριστερά. Αυτή η προοδευτική συμμαχία έχασε από μια φιλελεύθερη-συντηρητική πλειοψηφία που υποστηρίζει τον Αλεξέι Ναβάλνι», είπε η εκπρόσωπος της ομάδας S&D.
«Στην πραγματικότητα, ως υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Δυτική Σαχάρα, χάσαμε την ελπίδα μας πριν από χρόνια στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, το Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα», λέει η Sultana Khaya, που νοσηλεύεται εδώ και τέσσερις μήνες στην Ισπανία. Η ακτιβίστρια βγήκε από τον κατ’ οίκον περιορισμό διάρκειας 18 μηνών, «για να επωφεληθεί από ιατρική περίθαλψη για τις σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες των επιθέσεων που υπέστη στα χέρια της αστυνομίας», επισημαίνει η Διεθνής Αμνηστία. «Πιστεύουμε ότι το Μαρόκο έχει μεγάλη ικανότητα να επηρεάζει αποφάσεις σε σχέση με το ζήτημα της Δυτικής Σαχάρας», εκτιμά η Sultana Khaya.
Για εκείνη, η απογοήτευση παραμένει μεγάλη: «Αυτό το βραβείο είναι σημαντικό για μένα από ηθική, νομική και ανθρωπιστική άποψη, γιατί αναδεικνύει τα δεινά που πέρασαν οι ακτιβιστές για τα δικαιώματα των Σαχράουι και oλόκληρου του λαού μου. Για μένα, κάθε φωνή, κάθε κίνηση, κάθε δράση είναι σημαντική, γιατί σπάει το τείχος της σιωπής που επιβάλλεται για τον λαό μου»
Τι είναι το βραβείο Ζαχάρωφ
Το βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονέμεται σε ετήσια βάση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το βραβείο θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν των ατόμων και οργανώσεων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Πήρε το όνομά του από το Σοβιετικό φυσικό επιστήμονα και πολιτικό αντιφρονούντα Αντρέι Ζαχάρωφ και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ. Νικητής του βραβείου Ζαχάρωφ το 2021 ανακηρύχθηκε ο Αλεξέι Ναβάλνι.
