Οι τελευταίες εξελίξεις στην Μέση Ανατολή οδηγούν σε ένα κοινό συμπέρασμα: ισορροπίες δεκαετιών ανατρέπονται, νέες συμμαχίες διαμορφώνονται και αλλάζει ο χάρτης της εξουσίας.
Επιμέλεια: Εύη Απολλωνάτου
Τα έγγραφα της Χαμάς που δημοσιεύθηκαν πριν λίγες ημέρες στους Times, τους New York Times, την Wall Street Journal και την Washington Post επιβεβαίωσαν αυτό που μέχρι σήμερα δήλωναν ανώνυμες πηγές από την Μέση Ανατολή αλλά κανείς δεν επιβεβαίωνε επίσημα.
Η Τεχεράνη γνώριζε σε κάποιο βαθμό και υποβοηθούσε τα σχέδια της Χαμάς να επιτεθεί στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Επιπλέον η πολιτική ηγεσία της Χαμάς και ο τότε ηγέτης της, Ισμαήλ Χανίγια κρατήθηκαν στο σκοτάδι για την επίθεση, ενώ ένας από τους βασικούς ενορχηστρωτές ήταν ο σημερινός ηγέτης της οργάνωσης, Γιαχία Σινουάρ.
Τα σχέδια είχαν ξεκινήσει, σύμφωνα με τα έγγραφα που παρουσιάστηκαν, τουλάχιστον από το 2022. Οπότε το βασικό ερώτημα είναι γιατί τελικά το σχέδιο εκτελέστηκε τον Οκτώβριο του 2023. Αναλυτές συμφωνούν ότι η Τεχεράνη πιθανότατα να πόνταρε ότι η επίθεση θα «πάγωνε» την προσέγγιση Σαουδικής Αραβίας – Ισραήλ.
Είναι γνωστό ότι το Ιράν στο παρελθόν αλλά και τώρα θα έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να αποφύγει την βελτίωση των σχέσεων των δύο συμμάχων των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή. Μία τέτοια εξέλιξη θα έβαζε σε κίνδυνο την θέση και την εξουσία του Ιράν στην περιοχή και θα αποδυνάμωνε την διαπραγματευτική θέση του έναντι της Ουάσινγκτον για το πυρηνικό πρόγραμμα του.
Σύμφωνα με αναλυτές, η Τεχεράνη δεν κατάφερε να προβλέψει τις εξελίξεις και έκανε μία σειρά στρατηγικών λαθών που την έχουν οδηγήσει σε μία εξαιρετικά δυσχερή θέση. Δεν υπολόγισε το πώς θα αντιδράσει το Ισραήλ που επιτέθηκε στην Γάζα και τον Λίβανο και σκότωσε τους αρχηγούς της Χεζμπολάχ και της Χαμάς. Επίσης δεν είχε φροντίσει να έχει ισχυρούς συμμάχους στο πλευρό της που θα βοηθήσουν κόντρα στην συμμαχία ΗΠΑ – Ισραήλ.
Μέχρι στιγμής, η Ρωσία και η Κίνα δεν έχουν εμπλακεί στις διαπραγματεύσεις υπέρ της Τεχεράνης. Γι’ αυτό και τις τελευταίες εβδομάδες το Ιράν επιχείρησε με καρότο και μαστίγιο να φέρει κοντά του τα κράτη του Κόλπου αλλά και την Σαουδική Αραβία. Από τις δημόσιες δηλώσεις που προήλθαν από Τεχεράνη και Ριάντ φάνηκε ότι τα κατάφερε.
Επιπλέον δεν γνώριζε τον βαθμό διείσδυσης της Μοσάντ στην Χεζμπολάχ και τους Φρουρούς της Επανάστασης, που φάνηκε να προκαλεί τρόμο στην Τεχεράνη, η οποία δεν κατάφερε να αποτρέψει τις δολοφονίες Χανίγια και Νασράλα.
Ο προβληματισμός για την στάση των ΗΠΑ
Ένα άλλο ερώτημα είναι πώς δεν κατάφεραν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι να προβλέψουν τις εξελίξεις. Στο παρελθόν, όποτε υπήρξαν πληροφορίες για επαναπροσέγγιση Τελ Αβίβ και Ριάντ, ομάδες και οργανώσεις υποστηριζόμενες από το Ιράν, ενεπλάκησαν σε επιθέσεις κατά του Ισραήλ.
Το Ιράν επιθυμεί εδώ και δεκαετίες να δείξει στην Ουάσινγκτον ότι αν επιθυμεί ειρήνη στην περιοχή θα πρέπει να συνομιλεί με το καθεστώς της Τεχεράνης. Τέτοια γραμμή επικοινωνίας, όμως, δεν υπήρξε.
Τώρα το Πεντάγωνο στέλνει το σύστημα THAAD και περίπου 100 Αμερικανούς στρατιώτες στο Ισραήλ προκειμένου να ενισχύσει την ισραηλινή αεράμυνα σε μία ενδεχόμενη νέα επίθεση του Ιράν με βαλλιστικούς πυραύλους. Πρόκειται για άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ στην παρούσα κλιμάκωση.
Γι’ αυτό και το Ιράν δια στόματος του υπουργού Εξωτερικών του, Αμπάς Αραγτσί ξεκαθάρισε ότι σταμάτησε η έμμεση επικοινωνία Τεχεράνης και Ουάσινγκτον που διεξαγόταν με την μεσολάβηση του Ομάν. Επίσης εκτόξευσε έμμεσες απειλές για τις αμερικανικές δυνάμεις στην Μέση Ανατολή και προειδοποίησε ότι το Ιράν δεν έχει κόκκινες γραμμές όταν πρέπει να «υπερασπιστεί τον λαό του και τα συμφέροντα του. Οι Ιρανοί έχουν προειδοποιήσει ότι θα απαντήσουν εάν το Ισραήλ προχωρήσει σε αντίποινα εναντίον τους.
Οι φιλοδοξίες του Τελ Αβίβ
Το Ισραήλ αυτή τη στιγμή δείχνει ότι δεν έχει διάθεση για κατάπαυση πυρός. Θεωρεί ότι έχει μία εξαιρετικά καλή και ιστορική ευκαιρία για να τελειώσει με τον θανάσιμο εχθρό του στην περιοχή, το Ιράν και οι συνθήκες είναι ευνοϊκές.
Στον Λίβανο οι επιθέσεις του ισραηλινού στρατού εναντίον των κυανόκρανων του ΟΗΕ, της δύναμης UNIFIL δείχνουν ότι το Ισραήλ δεν θα σταματήσει εάν δεν εξουδετερώσει την Χεζμπολάχ, την μεγαλύτερη και πιο καλά εξοπλισμένη στρατιωτική δύναμη που ελέγχει το Ιράν εκτός των συνόρων του.
Η απαίτηση του Ισραήλ να αποσυρθούν οι κυανόκρανοι του ΟΗΕ από τα σύνορα Ισραήλ – Λιβάνου είναι «μία πολιτική και στρατιωτική στρατηγική για να διώξει τα Ηνωμένα Έθνη» από τον Λίβανο είπε στο Sky News ο πρώην λοχαγός του ιρλανδικού στρατού, που υπηρέτησε στην UNIFIL στον Λίβανο, Τομ Κλόναν.
Εξήγησε ότι ο ισραηλινός στρατός υιοθετεί παρόμοιες τακτικές στον Λίβανο με αυτές που χρησιμοποιεί στην Γάζα. «Όταν μπαίνουν μέσα με τα τεθωρακισμένα τους πυροβολούν τα πάντα μπροστά τους. Δεν κάνουν διάκριση μεταξύ αθώων Λιβανέζικων αντικειμένων, για παράδειγμα σπιτιών, σχολείων και τζαμιών, και στόχων της Χεζμπολάχ. Είναι ακριβώς αυτό που έκαναν στο έδαφος στη Γάζα», ανέφερε ο πρώην λοχαγός.
Το Ισραήλ πιστεύει ότι έχει βρει την χρυσή ευκαιρία για να αλλάξει τις ισορροπίες στην περιοχή υπέρ του. Σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, το βασικό πρόβλημα του, όμως, είναι ότι δεν διαθέτει ξεκάθαρους στόχους για το τι θέλει να πετύχει στην Γάζα και τον Λίβανο και πώς θα τα καταφέρει. Αυτό βέβαια είναι ένα πρόβλημα που το Τελ Αβίβ αφήνει στην άκρη για να το εξετάσει μελλοντικά.
