Με αναγνωριστικές επαφές και στρατολόγηση νέων εταιρειών λόμπι για λογαριασμό της, η Αγκυρα επιχειρεί μετά την επανεκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ανοίξει δειλά τις πόρτες του αμερικανικού Κογκρέσου, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση για την πώληση μαχητικών F-16 στην Τουρκία με αντάλλαγμα την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Από τις αρχές του 2023, οι απεσταλμένοι του Τούρκου Προέδρου, ανάμεσά τους και ο στενός του σύμβουλος Ιμπραήμ Καλίν, είχαν αποτύχει επανειλημμένα να έρθουν σε επαφή με την ηγεσία του Κογκρέσου. Ετσι, η Αγκυρα στράφηκε στην πρόσληψη έμπειρων Αμερικανών λομπιστών, καθώς προσπαθεί να σώσει ό,τι είχε απομείνει από τη φήμη της Τουρκίας στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ.
Η δυσαρέσκεια και η απογοήτευση για την πορεία της Τουρκίας είναι μια σπάνια περίπτωση στην οποία δείχνουν να συμφωνούν τόσο πολύ Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί, σε ένα κυριολεκτικά διχασμένο Κογκρέσο. Η Τουρκία επιδιώκει να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη F-16 αξίας 20 δισ. δολαρίων και σχεδόν 80 κιτ εκσυγχρονισμού για τον υπάρχοντα στόλο της. Το αίτημα υποβλήθηκε τον Οκτώβριο του 2021, αλλά η δικομματική αντίθεση σε αυτή την πώληση συνεχίζεται, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν υποστηρίζει τη συμφωνία. Ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ, επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, έχει δεσμευτεί επανειλημμένα να μην επιτρέψει τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία αν δεν αλλάξει στάση σε μια σειρά ζητημάτων (επιθετική συμπεριφορά έναντι των γειτόνων της, Κούρδοι της Συρίας, πολιτική έναντι του Ιράν και της Ρωσίας).
Αλλαγή στάσης
Τις τελευταίες ημέρες, ωστόσο, μια αλλαγή στάσης διαφαίνεται στον ορίζοντα, καθώς ο Τούρκος πρέσβης στις ΗΠΑ εθεάθη στα γραφεία της Βουλής και της Γερουσίας μετά την επανεκλογή του Ερντογάν. Ο πρέσβης Mουράτ Μερκάν είχε σειρά ξεχωριστών συναντήσεων με Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς γερουσιαστές (Nαθάνιελ Μοράν, Τζον Γκαραμέντι, Τζο Γουίλσον, Κλέι Χίγκινς). Τις συναντήσεις αυτές τις αποκάλυψε η τουρκική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον στον επίσημο λογαριασμό της στο Τwitter.
Ο Μ. Mερκάν συναντήθηκε επίσης με τον γερουσιαστή Κρις Κουν, έναν από τους πιο στενούς φίλους και συμμάχους του Τζο Μπάιντεν στη Γερουσία. Εν τω μεταξύ, πηγές από το Κογκρέσο που γνωρίζουν τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας αναμένουν αυξημένη εμπλοκή με αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπάιντεν και Αμερικανούς νομοθέτες τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Επίσης, μια αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου του Κογκρέσου αναμένεται να επισκεφθεί την Αγκυρα στα τέλη Ιουνίου και σκοπεύει να συναντηθεί με νέα μέλη του νέου υπουργικού συμβουλίου του Ερντογάν.
Ο Τούρκος Πρόεδρος τοποθέτησε νέα πρόσωπα στα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας, κάτι που οι αναλυτές στην αμερικανική πρωτεύουσα πιστεύουν ότι θα μπορούσε να είναι ένδειξη της προθυμίας του Ερντογάν να αμβλύνει τις εντάσεις με μεγάλο μέρος της Δύσης και με άλλες χώρες, με τις οποίες είχε προβλήματα τα τελευταία χρόνια. Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν χαλάρωσε την πίεση προς την Αγκυρα μετά το μπλοκάρισμα της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. «Εάν δεν αφήσουν τη Σουηδία να μπει στο ΝΑΤΟ, η στάση απέναντι στην Τουρκία δεν πρόκειται να αλλάξει», δήλωσαν στην ιστοσελίδα Politico Aμερικανοί αξιωματούχοι, υπό το καθεστώς της ανωνυμίας. Πηγές που γνωρίζουν το θέμα πιστεύουν ότι η Αγκυρα θα μπορούσε να άρει το βέτο της μέχρι την επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν, που συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, στο περιθώριο της διάσκεψης για την ανάκαμψη της Ουκρανίας την περασμένη Τετάρτη στο Λονδίνο, συνέχισε τις ασφυκτικές πιέσεις. Η συνάντηση ήταν η πρώτη από τότε που το πρώην αφεντικό των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών έγινε υπουργός Εξωτερικών. Ο Αντ. Μπλίνκεν, μέσω Τwitter, έστειλε μήνυμα για το κατεπείγον της υπόθεσης. «Είχα μια εποικοδομητική συνάντηση με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν. Η Τουρκία είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος του ΝΑΤΟ και διμερής εταίρος. Συζήτησα τη σημασία της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, τώρα».
Πιο «εγκεφαλικός» από τον Τσαβούσογλου
Στην αμερικανική πρωτεύουσα, ο νέος Τούρκος υπουργός θεωρείται πολύ πιο «εγκεφαλικός» από τον προκάτοχό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου και, ως εκ τούτου, αναμένεται να δημιουργήσει καλύτερες σχέσεις με τον Μπλίνκεν. Είναι επίσης γνωστό ότι ο Φιντάν «έχει το αυτί» του Ερντογάν με τρόπο που δεν το έκανε ποτέ ο Τσαβούσογλου, οπότε μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικός. Ομως, το αν μπορεί να αλλάξει τη γνώμη του Τούρκου Προέδρου σε βασικά ζητήματα, όπως η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ή ακόμη και να προσπαθήσει παραμένει άγνωστο.
Οι ΗΠΑ προτρέπουν την Τουρκία να εγκρίνει έγκαιρα την ένταξη της Σουηδίας ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα διεξαχθεί στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας Βίλνιους στις 11-12 Ιουλίου. Ωστόσο, ο Ερντογάν συνεχίζει να επικαλείται την αποτυχία της σκανδιναβικής χώρας να αντιμετωπίσει επαρκώς τις ανησυχίες της Τουρκίας για την ασφάλεια, ιδίως την άρνησή της να εκδώσει πολλούς Τούρκους πολίτες που η Αγκυρα θεωρεί τρομοκράτες. Ο κατάλογος περιλαμβάνει άτομα που φέρονται να συνδέονται με το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο διεξάγει ένοπλο αγώνα κατά του τουρκικού κράτους, και άλλα άτομα που συνδέονται με τον Φετουλάχ Γκιουλέν, τον ιεροκήρυκα με έδρα την Πενσιλβάνια που κατηγορείται για την αποτυχημένη απόπειρα του αιματηρού πραξικοπήματος το 2016 με στόχο την ανατροπή του Ερντογάν.
Στα τέλη Μαΐου, η σουηδική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία των συντηρητικών, προσπάθησε να απαντήσει νομοθετικά στις απαιτήσεις της Τουρκίας και να καλύψει τις ανησυχίες της όσον αφορά τα ζητήματα τρομοκρατίας. Παράλληλα, οι Σουηδοί σταμάτησαν τις επίσημες συναντήσεις με τη SDF, που είναι ο κορυφαίος σύμμαχος των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. Ωστόσο, ο Ερντογάν παραμένει αταλάντευτος και η αδιάλλακτη στάση του δείχνει να στοχεύει και πάλι στο εθνικιστικό αίσθημα ενόψει των κρίσιμων δημοτικών εκλογών που θα διεξαχθούν τον Μάρτιο του 2024.
Τα προβλήματα της Σουηδίας με την Τουρκία αντικατοπτρίζουν εκείνα μεταξύ Αγκυρας και ΗΠΑ. Η Τουρκία θέλει το Πεντάγωνο να «σπάσει» τη συμμαχία του με τους Κούρδους της Συρίας (SDF) και επιδιώκει την έκδοση του Γκιουλέν. Η Ουάσιγκτον είπε «όχι» και στα δύο. Οι ΗΠΑ επιθυμούν να αμβλύνουν τις εντάσεις με την Αγκυρα, ο ρόλος της οποίας είναι στρατηγικής σημασίας τόσο για τη Δύση όσο και για το Κρεμλίνο, λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Στην πραγματικότητα, η Σουηδία μπορεί να είναι περισσότερο θύμα των εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, οι οποίες, αν χαλαρώσουν, θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα την είσοδο της σκανδιναβικής χώρας στο ΝΑΤΟ.
