Κυψέλη, κέντρο Αθήνας, 1971-1972. Δύσκολα χρόνια για πολλούς μέσα στη δικτατορία, αλλά και χρόνια διαφορετικά, πιo ανέμελα. Τα λουλούδια και τα κουτιά με τα γλυκά πήγαιναν από διαμέρισμα σε διαμέρισμα, τα κλειδιά τις Κυριακές ήσαν έξω από τις πόρτες, τα συρτάκια στα μωσαϊκά παίρνανε και δίνανε, η ρετσίνα και το ούζο έρεαν, το κουμ-καν και η πόκα χώριζε τα δύο φύλα, με εξαιρέσεις ασφαλώς, ενώ τα παιδιά κλεισμένα στο δωμάτιο ακούγανε μουσική από 45άρια βινυλίου, που έτρεχαν κούρσες πάνω στο πλατώ ενός φορητού πικάπ Τεπάζ.
Του Ιωσήφ Αβράμογλου
Έτσι με βρήκε η αρχή της εφηβείας, 12-13 ετών. Πολλά τα μουσικά ακούσματα από τις κρατικές συχνότητες στα μεσαία, κυρίως ιταλικά και γαλλικά, αγγλόφωνα αλλά και ελληνικά από τα υπέροχα ποπ δικά μας συγκροτήματα των 60’s, με κορυφαίους βέβαια τους Ολύμπιανς του Πασχάλη.
To Reunion
Ξαφνικά έρχεται εκείνο το συγκρότημα, που ήταν ποπ βέβαια αλλά και λίγο πιο ροκ, πιο φολκ-ροκ, λίγο πιο χίπικο, πιο Γούντστοκ φάση… οι Poll. Ο Κώστας Τουρνάς, ο Ρόμπερτ Ουίλιαμς, ο αείμνηστος Σταύρος Λογαρίδης, που δυστυχώς με μεγάλη συντριβή χάσαμε εχθές και ο Κώστας Παπαϊωάννου. Για ένα φεγγάρι είχε περάσει και η Δέσποινα Γλέζου από τις τάξεις τους.
Εδώ είμαστε! Ένα νέο φαινόμενο… “Άνθρωπε Αγάπα”, “Έλα Ήλιε μου”, “Ψάχνω να βρω τον φίλο μου”, “Στην πηγή μια κοπέλα”, “Ο Γέρος”, “Η Γενιά μας” και άλλα καταπληκτικά!
Στο σημείο αυτό δεν θέλω να αποκρύψω ένα γεγονός που συνέβαινε κατά κόρον, άσχετα αν είναι λίγο dirty… Δεν ξέρω αν ο δημιουργός (μουσική και στίχους) του “Άνθρωπε Αγάπα”, δηλαδή ο φίλος μου Κώστας Τουρνάς, το προέβλεψε και το άφησε, αλλά θεωρώ ότι το υπέροχο αυτό κομμάτι, που παραμένει ένας ύμνος της σύγχρονής μας ποπ-ροκ μουσικής, πήρε ένα έξτρα boost από το γεγονός ότι οι “νεολαίοι” της εποχής τραγουδούσαν πάνω στο κομμάτι παραφράζοντας το στίχο από “Άνθρωπε αγάπα, την φωτιά σταμάτα και τη δύναμή σου δώσ’ την στο φιλί σου” σε… “Άνθρωπε μα***, την φωτιά σταμάτα και τη δύναμή σου δώσ’ την στο π*** σου”. Πέρα από την όποια ενδεχόμενη βαρβαρότητα στην έμπνευση ενός δημιουργού, ο αυθορμητισμός και η νεανική ορμή έβγαιναν για χάριν του τραγουδιού και έμειναν σε πολλές περιπτώσεις μνημειώδεις ανάμεσα στις παρέες.
Ξαφνικά και πολύ σύντομα έρχεται το σοκ! Οι Poll διαλύονται! Εκεί που θα περιμέναμε έναν τρίτο δίσκο το σούπερ γκρουπ της χώρας διαλύθηκε! Κατά το κοινώς λεγόμενο… “έφαγα πακέτο”. Τα αμέσως επόμενα χρόνια γνωρίστηκα με τα “παιδιά” μιας και είχα την τύχη το ’75 να ξεκινήσω να γράφω μουσικά θέματα σε διάφορα έντυπα, μεταξύ των οποίων και το περιοδικό “Θησαυρός”. Η διοργάνωση συναυλιών ήρθε για μένα το 1980. Ήταν να φέρω τους Police, δεν τα κατάφερα και απλώς προσέφερα την μικρή συμβολή μου στον σπουδαίο τότε διοργανωτή κλασικών παραστάσεων Θεόδωρο Κρίτα, για να γίνουν στο Σπόρτινγκ. Ακολούθησαν ο τραγουδιστής των Deep Purple, o Ian Gillan και ο Rory Gallagher, που διοργανώσαμε με τον καλό μου φίλο Δημήτρη Κερασιώτη, κάτω από τον τίτλο “Happening”. Το απωθημένο μου με τους Poll, που είχε προκύψει το 1972 ήταν ζωντανό! Έτσι πρότεινα στα μέλη του συγκροτήματος, στον Κώστα, τον Ρόμπερτ και τον αξέχαστο Σταύρο, να κάναμε μια συναυλία επανένωσης, reunion που συνηθίζουν να λένε έξω, δέκα ακριβώς χρόνια μετά την διάλυσή τους! Η αποδοχή τους και η εμπιστοσύνη τους ήταν για μένα μια μεγάλη τιμή, δεδομένου ότι μόλις 10 χρόνια νωρίτερα δεν ήμουν παρά μόνο ένας πιτσιρικάς θαυμαστής τους…!
Οι συναυλίες ήταν δύο και έγιναν με πολύ μεγάλη επιτυχία στο θέατρο Λυκαβηττού στις 25 και 25 Σεπτεμβρίου 1982. Και οι δύο βραδιές ήσαν κατά το κοινώς λεγόμενο… sold out! Είχε έρθει το 4ο μέλος από τη Γερμανία, ο Κώστας Παπαϊωάννου που έπαιξε κρουστά. Επίσης, πάνω στη σκηνή μεταξύ άλλων ήσαν ο Γιάννης Σαρόγλου στο μπάσο, ο Αντώνης Γούναρης στην κιθάρα και ο φίλος Γιάννης Πηλιούρης στα σύνθι και στα φωνητικά. Η αφρόκρεμα του επαγγελματικού ήχου στην Ελλάδα, όπως ο Νίκος Δεσποτίδης, ο Μανώλης Μποφιλιάκης, ο Γιάννης Σμυρναίος και ο Κώστας Κωνσταντινόπουλος επιμελήθηκαν τον ήχο στις κονσόλες και στην κινητή μονάδα στούντιο, προκειμένου να είναι σωστός ο ήχος στο αμφιθέατρο και στην ζωντανή ηχογράφηση, που έφερε σαν αποτέλεσμα τον… 3ο εκείνον δίσκο, ένα διπλό live άλμπουμ, που κυκλοφόρησε σε ετικέτα Polydor. (Όλα τα βίντεο παρακάτω είναι ηχογραφήσεις από εκείνες τις συναυλίες).
Η συνεργασία μας με το συγκρότημα ήταν υπέροχη, όλοι ήταν ευχαριστημένοι. Το 1991 ο Κώστας μου πρότεινε να κάναμε το ίδιο σαν 2ο reunion. Δυστυχώς και επειδή μόλις είχα φύγει από τον Αντέννα και έφτιαχνα το δικό μου στούντιο στη Μεσογείων, οι συγκυρίες δεν το επέτρεψαν. Έκτοτε η συζήτηση για μία ακόμη συναυλία των Poll έπεσε κι άλλες φορές στο τραπέζι και εγώ ήμουν πολύ θετικός. Εκείνος που είχε κάποιες επιφυλάξεις ήταν ο συγχωρεμένος και πατριώτης μου από την Κωνσταντινούπολη, ο Σταύρος. Ήταν όμως εσωτερικά θεματάκια του γκρουπ, όπως έχουν σχεδόν όλα τα συγκροτήματα του κόσμου. Ο Λογαρίδης δεν εμπιστευόταν εύκολα, ήταν λίγο καχύποπτος σαν χαρακτήρας, ίσως λόγω της δικής του αθωότητας, διότι ήταν ένα πολύ καλό παιδί!
Παρόλα αυτά και για ιδιαίτερους λόγους που θα βρείτε παρακάτω, ο Σταύρος μου είχε επαναλάβει πολλές φορές ξεκάθαρα “Μόνον εσένα εμπιστεύομαι, κανέναν άλλον!”. Η τελευταία φορά που ήμασταν κάπως κοντά στο να γίνει κάτι τέτοιο ήταν περίπου πριν από 10 χρόνια και η ιδέα ήταν να γίνει στο Μέγαρο Μουσικής. Αλλά δυστυχώς εγώ δεν είχα την δυνατότητα χρηματοδότησης και ούτε βρέθηκε κάποιος χορηγός.
Το Oscar
Μετά την συναυλία του ’82 έχω πάει για επαγγελματικό ραντεβού στο γραφείο του ιμπρεσάριου Μάκη Πάντα. Καθώς συζητάγαμε ακουγόταν μια μουσική από κασετόφωνο. Να σημειώσω ότι από μαθητής ήμουν φανατικός θαυμαστής του Βαγγέλη Παπαθανασίου, ήξερα πολύ καλά όλο το μουσικό του έργο, του τηλεφωνούσα πολύ συχνά στο Λονδίνο και μάλιστα με… κόλπο από κόκκινο τηλέφωνο με κέρμα, από το σχολείο που είχε τελειώσει και ο ίδιος, το Λεόντειο Λύκειο Πατησίων, τον είχα ήδη επισκεφθεί στα δικά του Nemo Studios του Λονδίνου και ενώ έμενε σε δύο καμπάνες στο Χίλτον, ετοιμάσαμε την παρουσίαση του δίσκου “Ωδές”, που είχε βγάλει με την Ειρήνη Παπά, στην αίθουσα Τερψιχόρη του ξενοδοχείου.
Συζητώντας λοιπόν με τον Μάκη Πάντα ακούω την μελωδία του “Chariots Of Fire” σε άλλη ηχητική απόδοση… Τον ρωτάω “Ποια εκτέλεση του “Chariots Of Fire” είναι αυτή;”. Μου απαντάει “Δεν ξέρω είναι μιά κασέτα του αδελφού μου Λάκη”… Ανοίγω το κασετόφωνο και βγάζω μιά κασέτα που γράφει “Μενεξεδένια Πολιτεία”. “Αα, μου λέει, είναι η μουσική από ένα σήριαλ που είχαμε κάνει παραγωγή για την ΕΡΤ”. Τρελάθηκα! Ο λόγος ήταν ότι η παραγωγή του σήριαλ είχε προηγηθεί χρονικά της κυκλοφορίας του μουσικού θέματος που είχε κερδίσει το Oscar και είχε ανέβει στο Νο.1 της Αμερικής. Στην ερώτησή μου “Ποιος είχε γράψει την μουσική της Μενεξεδένιας Πολιτείας;” η απάντηση ήταν… “Ο Σταύρος Λογαρίδης”.
Βρέθηκα σε πολύ μεγάλο δίλημμα! Δύο σπουδαίοι μουσικοί. Και οι δύο φίλοι. Φίλοι και μεταξύ τους. Τι κάνεις? Το αποκρύπτεις? Το θάβεις μέσα σου αυτό που ανακάλυψες τυχαία? Σφίξιμο μεγάλο! Η ζυγαριά έπρεπε να δουλέψει! Έπρεπε να γίνει το σωστό και μετά σαν επαγγελματίες και καλοί συνάδελφοι ας έβρισκαν μεταξύ τους την άκρη. Αν δεν έλεγα κάτι μπορεί να μην έβγαινε ποτέ στην επιφάνεια, άσχετα με ποιο ήταν τελικά το αποτέλεσμα στο δικαστήριο. Είχα μεγάλη αγάπη και για τους δύο και θαυμασμό, ασφαλώς με τις αναλογίες και το εκτόπισμα του καθενός ως καλλιτέχνη. Αν συνέβαινε το ανάποδο, πάλι θα όφειλα να αναφέρω τι άκουσα, στον Βαγγέλη αυτή τη φορά. Έτσι λοιπόν τηλεφώνησα στον Σταύρο, του είπα τι έπεσε στην αντίληψή μου και μου το… απέκλεισε!
“Αποκλείεται, μου λέει, κάνεις λάθος!”
“Μα πως κάνω λάθος?, αφού το άκουσα με τα ίδια μου τα αυτιά”
“Ρε μ*** δεν ξέρω εγώ τα κομμάτια μου;”
“Μπορεί το συγκεκριμένο να μην το θυμάσαι ρε φίλε…” και κλείσαμε το τηλέφωνο.
Την επομένη ο Σταύρος έξαλλος ήρθε στην PolyGram, όπου εργαζόμουν και που ήταν τόσο η δισκογραφική του Λογαρίδη (και των Poll) όσο και του Παπαθανασίου, όσον αφορά Στην Ελλάδα.
Είχε αντιληφθεί και ο ίδιος αυτό που του είχα πει στο τηλέφωνο. Τους επιστράτευσε όλους για να ακούσουν και να αναγνωρίσουν τις ομοιότητες, τον τότε διευθυντή μας, τον αείμνηστο Νίκο Αντύπα, που είχε βοηθήσει στο να βγουν οι Aphrodite’s Child στην Γαλλία, τον Γιάννη Πετρίδη, τον αξέχαστο Ζακ Μεναχέμ, όλους τους παραγωγούς της εταιρίας καθώς και συνεργαζόμενους συνθέτες, που με τις γνώσεις τους ως μουσικοί μπορούσαν να εκτιμήσουν αν πράγματι η μία μελωδία έμοιαζε με την άλλη.
Έτσι η υπόθεση πήρε την δικαστική οδό και η κατάληξή της είναι δημοσιευμένη στο διαδίκτυο.
Εχθές ο αγαπημένος Σταύρος Λογαρίδης έφυγε δυστυχώς από την ζωή, πήγε “να βρει Τον ή τους φίλους του”.
Πρόκειται για μία προσωπική μου απώλεια, τόσο γιατί ήταν συμπατριώτης μου εκ Κωνσταντινουπόλεως, όσο και για όσα ζήσαμε μαζί και ιδιαίτερα για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε! Ας είναι καλά εκεί που πάει!
Πίνω ένα ποτηράκι πόρτο, που του άρεσε τόσο πολύ, στην μνήμη του!
Υ.Γ. Για όσους δεν το γνωρίζουν ο Σταύρος σε νεαρή ηλικία είχε εργαστεί ως χρυσοχόος και ήταν καλός τεχνίτης.
(Κάθε Σάββατο και Κυριακή βράδυ, από τα μεσάνυχτα μέχρι τις 3 το πρωί, ο Ιωσήφ Αβράμογλου παρουσιάζει από τον Real FM στους 97.8, την εκπομπή “After Midnight… όπως έλεγε και ο J.J. Cale”, με πολλή και καλή μουσική).
