Είναι φυσιολογικό να τρώτε και φαγητά που σας αρέσουν και φαγητά που δεν σας αρέσουν, αλλά η αποστροφή για κάποια είδη φαγητού είναι κάτι διαφορετικό. Υπάρχουν ορισμένα τρόφιμα που κάποιοι άνθρωποι απλά δεν τα αγγίζουν και αυτό μπορούν να το κάνουν για όλη τους τη ζωή.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο 78χρονος αθλητικός σχολιαστής Al Michaels πρόσφατα αποκάλυψε στο CNN ότι δεν έχει φάει ποτέ εν γνώσει του λαχανικό. Ο Μάικλς αποκάλεσε επίσης τα καρότα «απαράδεκτο λαχανικό», προσθέτοντας: «Δεν μου αρέσει καν η εμφάνισή τους. Και υποθέτω τι γεύση μπορεί να έχουν, από την υφή τους. Απλώς δεν μοιάζει με κάτι που θα μου άρεσε».
Η συμβατική σκέψη είναι ότι οι άνθρωποι τελικά θα ξεφύγουν από επιλεκτικές διατροφικές συνήθειες, αλλά ο Μάικλς είναι η ζωντανή απόδειξη ότι αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Γιατί μερικοί άνθρωποι εξακολουθούν να αηδιάζουν με ορισμένα τρόφιμα ή ομάδες τροφίμων και πόση σημασία έχει στην πραγματικότητα; Ψυχολόγοι και διατροφολόγοι το αναλύουν.
Τι είναι η τροφική αποστροφή
Η αποστροφή για το φαγητό είναι πιο έντονη και από το να μην νοιάζεσαι για κάτι. «Η αποστροφή προς το φαγητό είναι μια έντονη αντιπάθεια για ένα συγκεκριμένο φαγητό», λέει στο Yahoo Life η Rebecca G. Boswell, επιβλέπουσα ψυχολόγος στο Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών του Πρίνστον στο Penn Medicine. «Η αποστροφή για το φαγητό μπορεί να συμβεί ξαφνικά και μπορεί να αφορά φαγητά που απολαμβάνατε στο παρελθόν ή φαγητά που έχετε δοκιμάσει αλλά δεν σας άρεσαν».
Τα άτομα με απέχθεια για το φαγητό έχουν συνήθως μια έντονη αντίδραση όταν βλέπουν, μυρίζουν ή γεύονται τρόφιμα που δεν τους αρέσουν, λέει η Boswell. «Μερικοί άνθρωποι θα βήξουν, θα πνιγούν ή θα κάνουν εμετό όταν εκτεθούν σε αυτά τα τρόφιμα», σημειώνει.
Γιατί εμφανίζονται τροφικές αποστροφές
Εξαρτάται. «Ένας λόγος για τον οποίο εμφανίζονται αποστροφές για φαγητά είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης», λέει στο Yahoo Life η Jennifer Carter, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και συμπεριφορικής υγείας στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο του Οχάιο. «Αν φάμε κάτι και αισθανόμαστε άρρωστοι και/ή κάνουμε εμετό, αυτό θα μπορούσε να είναι επιβλαβές για εμάς, επομένως δεν θέλουμε να το φάμε ξανά».
Η Boswell υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι μπορούν να πάθουν αποστροφή για κάποια τρόφιμα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μάλιστα αυτή η απέχθεια μπορεί να γενικευθεί και σε τρόφιμα με παρόμοιες γεύσεις, μυρωδιές ή υφές. «Υπάρχουν κάποια αναπτυξιακά στοιχεία στις αποστροφές για τρόφιμα», λέει. «Η επιλεκτική διατροφή είναι πιο συχνή στα παιδιά καθώς μαθαίνουν ποια τρόφιμα είναι ασφαλή και μη ασφαλή για κατανάλωση». Συνήθως, τα παιδιά το ξεπερνούν, αλλά για μερικά αυτό μπορεί να μην ισχύει, λέει.
Η τροφική αποστροφή μπορεί επίσης να συνδέεται με την εγκυμοσύνη, προβλήματα μάσησης και κατάποσης ή διαφορές στην αισθητηριακή επεξεργασία, τονίζει η Boswell.
Είναι πρόβλημα η τροφική αποστροφή;
Οι τροφικές αποστροφές μπορεί να είναι ένα ζήτημα από άποψη υγείας, αλλά δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι και πρόβλημα, λέει στο Yahoo Life η διαιτολόγος Jessica Cording, συγγραφέας του The Little Book of Game Changers. «Το σημαντικό πράγμα που πρέπει να έχετε κατά νου είναι αν αυτή η αποστροφή για το φαγητό επηρεάζει την ποιότητα της ζωής σας», λέει. «Αν αφορά μόνο λίγες τροφές, αλλά κάποιος τρώει άλλα τρόφιμα από αυτήν την κατηγορία τροφίμων, δεν είναι τεράστιο ζήτημα».
Αλλά η Cording λέει ότι υπάρχουν «σημάδια πως κάτι βαθύτερο συμβαίνει εάν η αποστροφή εμποδίζει κάποιον να ικανοποιήσει τις διατροφικές του ανάγκες ή η άρνηση να φάει ορισμένα τρόφιμα επηρεάζει την ψυχική ή σωματική του υγεία». «Από την εμπειρία μου ως εγγεγραμμένη διαιτολόγος, έχω διαπιστώσει ότι μπορεί να υπάρχει ψυχολογική συνιστώσα σε πιο ακραίες αποστροφές», λέει.
Υπάρχει μια κατάσταση γνωστή ως περιοριστική διαταραχή αποφυγής πρόσληψης τροφής (ARFID) η οποία είναι μια κατάσταση που έχει να κάνει με την αποφυγή τροφών που οδηγεί σε προβλήματα κάλυψης των κατάλληλων διατροφικών αναγκών, λέει η Boswell. Συνδέεται με σημαντική απώλεια βάρους, διατροφική ανεπάρκεια και εξάρτηση από συμπληρώματα, προσθέτει. «Τα άτομα με ARFID δεν αντιμετωπίζουν ανησυχίες για το μέγεθος ή το σχήμα του σώματός τους – φόβο αύξησης βάρους – όπως σε άλλες διατροφικές διαταραχές, αλλά βιώνουν τις ίδιες αρνητικές ιατρικές και ψυχολογικές συνέπειες του υποσιτισμού», αναφέρει.
Τα άτομα με ARFID μπορεί να τρώνε μόνο στο σπίτι επειδή οι διατροφικές τους προτιμήσεις είναι τόσο περιορισμένες ή μπορεί να τρώνε μόνο τροφές ενός χρώματος ή υφής επειδή, σε διαφορετική περίπτωση, αισθάνονται υψηλά επίπεδα στρες ή άγχους, λέει ο Carter. Αλλά δεν εμπίπτουν όλες οι τροφικές αποστροφές στο ARFID, σημειώνει. «Αν η αποστροφή για το φαγητό αφορά μια συγκεκριμένη προτίμηση, τότε μάλλον δεν πρόκειται για διατροφική διαταραχή. Για παράδειγμα, λατρεύω τα μανιτάρια, αλλά πολλοί από τους φίλους μου τα μισούν», λέει. «Αν η αποστροφή για το φαγητό σχετίζεται με αγωνία, όπως σημαντικό άγχος, και διαταραχή της λειτουργικότητας, τότε θα μπορούσε να είναι σύμπτωμα διατροφικής διαταραχής», λέει η Boswell.
Υπάρχει κάτι που μπορείτε να κάνετε για την τροφική αποστροφή;
Εάν μισείτε ένα τυχαίο φαγητό όπως οι μπανάνες και αυτό δεν έχει καμία επίδραση στη ζωή σας, η Cording λέει ότι μπορείτε να συνεχίσετε να το αποφεύγετε. Αλλά αν αντιμετωπίζετε διατροφικά κενά, συνιστά να λάβετε άμεσα μέτρα για να το διορθώσετε.
«Η συνεργασία με έναν διαιτολόγο που μπορεί να σας παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τρόπους με τους οποίους μπορείτε να εντάξετε τις τροφές που είναι απαραίτητες στη διατροφή σας και τα συμπληρώματα για την κάλυψη των κενών, όπου χρειάζεται, μπορεί να είναι χρήσιμη», λέει. «Αλλά είναι επίσης σημαντικό να αντιμετωπίσουμε την πλευρά της ψυχικής υγείας με έναν ειδικό». Καταστάσεις όπως το ARFID και οι γενικές αποστροφές για τα τρόφιμα είναι θεραπεύσιμες, λέει η Boswell. «Η θεραπεία περιλαμβάνει συνήθως τη διασφάλιση ότι κάποιος ακολουθεί επαρκή διατροφή και στη συνέχεια εισάγονται σε αυτή, σταδιακά, φαγητά και υφές που έως τώρα αποφεύγονταν», εξηγεί.
Αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε εάν απλά δεν σας αρέσει κάποιο συγκεκριμένο φαγητό. «Είναι καλό να αποφεύγεις τα τρόφιμα που μισείς, αρκεί να λαμβάνεις αυτό που χρειάζεσαι βιολογικά, κοινωνικά και ψυχολογικά», λέει η Carter.
