Μία ομάδα Ιταλών και Γερμανών ερευνητών, στην αρχαία πόλη Καινούα -το σημερινό Marzabotto, κοντά στην Μπολόνια- ανακάλυψε τα λείψανα ενός νεογέννητου βρέφους, τα οποία ενδέχεται να είναι τα πρώτα απτά στοιχεία που μαρτυρούν την πρακτική ανθρωποθυσιών στον πολιτισμό των Ετρούσκων.
Οι Ετρούσκοι ήταν ένας αρχαίος λαός που έζησε στην περιοχή της Ετρουρίας, στη σημερινή Ιταλία, κατά τη διάρκεια της πρώτης χιλιετίας π.Χ. Η πολιτιστική τους ακμή χρονολογείται από τον 9ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ.
Πριν από την κυριαρχία των Ρωμαίων, οι Ετρούσκοι διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας και του πολιτισμού της Ιταλίας. Ιστορικοί αναφέρουν πως, οι Ετρούσκοι, είχαν εξελιγμένος πολιτισμό, ωστόσο ενδέχεται να επιδίδονταν σε ανθρωποθυσίες, κυρίως αιχμαλώτων πολέμου, όπου αργότερα οι μάντεις τους διάβαζαν τα σπλάχνα τους και προμήνυαν το μέλλον.
Τι μπορεί να μαρτυρά ο σκελετός του βρέφους
Ο σκελετός, χρονολογείται ανάμεσα στον 6ο και τον 4ο αιώνα π.Χ. Ανακαλύφθηκε δίπλα σε ιερό τοίχο του ναού της Ούνι, της θεάς του γάμου, της οικογένειας και της γονιμότητας, καθώς και προστάτιδα των γυναικών, του ετρουσκικού πάνθεου.
Σύμφωνα με τις επιστημονικές αναλύσεις που έγιναν, το παιδί, ένα αγόρι που γεννήθηκε στην περιοχή, έγινε το αντικείμενο τελετουργικών πρακτικών, στο πλαίσιο των οποίων, τα οστά του αποσαρκώθηκαν, πριν από την ταφή του. Γενικά, επικρατεί μακροχρόνια διαφωνία μεταξύ των ιστορικών για το αν οι Ετρούσκοι πραγματοποιούσαν ανθρωποθυσίες, όπως αναφέρεται σε ιστορικούς ισχυρισμούς των Ελλήνων και Ρωμαίων εχθρών τους.
Συγκεκριμένα, οι γραπτές πηγές, κατηγορούν τους Ετρούσκους, για τα “βάρβαρα” έθιμά τους, χωρίς ωστόσο μέχρι τώρα να έχουν βρεθεί αδιάσειστα αρχαιολογικά στοιχεία που να τα αποδεικνύουν, αναφέρει η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Archaeological and Anthropological Sciences.
Το βρέφος που ανακαλύφθηκε στην αρχαία ετρουσκική πόλη Marzabotto (Καινούα), ήταν θαμμένο σε μια τάφρο, μαζί με πολλά τελετουργικά αντικείμενα, όπως θραύσματα κεραμικής με επιγραφές αφιερωμένες στη θεά Βέι και σύμβολα του σταυρού ευθυγραμμισμένα με τα άστρα και τους πλανήτες και οστά ζώων, υποδηλώνοντας ένα πλαίσιο θρησκευτικό.
Η τοποθεσία της απόθεσης του σώματος, καταδεικνύει ένα τελετουργικό θεμελίωσης: μια προσφορά για τον καθαγιασμό του τοίχου του ναού, αναφέρει η έρευνα. Ο σκελετός, ο οποίος είναι εξαιρετικά εύθραυστος, αναλύθηκε με αξονική τομογραφία και υποβλήθηκε σε ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα.
Τα αποτελέσματα, επαλήθευσαν πως, ήταν ένα μωρό που γεννήθηκε μετά από πλήρη κύηση (38 – 40 εβδομάδες) και πιθανώς πέθανε λίγο μετά από τη γέννησή του.
Οι μελετητές εστιάζουν στην ανακάλυψη των σημαδιών στα οστά: Κάποια από τα μακρά οστά του βρέφους, φέρουν σημάδια περιθανάτιας χρήσης αιχμηρών αντικειμένων, εξηγούν χαρακτηριστικά. Τα τραύματα αυτά, συνάδουν με σημάδια από κοψίματα και απόξεση, μαρτυρώντας σκόπιμη αποσάρκωση, χωρίς ακρωτηριασμό.
Αυτό μπορεί να είναι ένδειξη κάποιου τελετουργικού, με σκοπό τη διευκόλυνση της μετάβασης στην μετά θάνατο ζωή, ή κάποιας αιματηρής αναθηματικής προσφοράς, σύμφωνα με την υπόθεση που σχημάτισαν οι ερευνητές.
Ανθρωποθυσία ή θάνατος από φυσικά αίτια;
Η ομάδα, έλαβε υπόψη την πιθανότητα το μωρό να γεννήθηκε θνησιγενές και, στη συνέχεια να θάφτηκε σε ιερό χώρο, ως επίκληση για θεϊκή προστασία. Επίσης, ανέφεραν ότι, είναι μια περίπτωση όπου θα μπορούσε να έχει γίνει εμβρυοτομή, μια αρχαία πρακτική όπου, σε περίπτωση περιπλοκών στην εγκυμοσύνη, αφαιρούσαν το έμβρυο – αν και η ανατομική ακεραιότητα του σκελετού, αποδυναμώνει την υπόσταση αυτής της υπόθεσης.
Ωστόσο, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως, η συμφωνία ανάμεσα στο αρχαιολογικό πλαίσιο και τα ανθρωπολογικά στοιχεία, υποστηρίζει την υπόθεση που μιλά για θεμέλια θυσιών.
H μελέτη, συνέκρινε την περίπτωση αυτή, με άλλα ευρήματα των Ετρούσκων, όπως ταφές παιδιών κοντά σε τείχη στην Ταρκυνία και το Ουρβιέτο ή προσφορές ζώων σε ιερά πηγάδια.
Τα βρέφη ως μεσολαβητές ανάμεσα στο ανθρώπινο και το θείο
Αναφέρει ακόμη, παράλληλες περιπτώσεις σε πολιτισμούς της Μεσογείου, όπως της Ελλάδας και της Ρώμης, όπου τα νεογέννητα θάβονταν σε οριακούς – μεταβατικούς χώρους (όπως πόρτες και τείχους), συμβολίζοντας την πνευματική μετάβαση. Τα βρέφη, ως μη πλήρως ενσωματωμένα μέλη της κοινωνίας, θεωρούνταν ιδανικοί μεσολαβητές με το θείο, εξηγούν οι ερευνητές.
Ακόμη, η αποσάρκωση θα μπορούσε να συμβολίζει πεποιθήσεις σχετικά με την αναγέννηση, μιας και τα οστά θεωρούνταν οι σπόροι της μελλοντικής ζωής.
Επιφυλάξεις και περιορισμοί της μελέτης
Σε κάθε περίπτωση, οι συγγραφείς παραδέχονται τους περιορισμούς της μελέτης τους, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία θανατηφόρας βίας, η οποία θα αποδείκνυε τη δολοφονία του βρέφους. Εξηγούν ακόμη πως, χρειάζονται περισσότερα παρόμοια ευρήματα ώστε να επαληθεύσουν πως, επρόκειτο για ευρέως διαδεδομένη πρακτική. Ωστόσο, δεν μπορούμε ούτε ν’ αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να ήταν μια εξαιρετική περίπτωση, σημειώνουν.