Όταν είσαι γονέας, ακροβατείς ανάμεσα στην ανάγκη της προστασίας και της παροχής ελευθερίας. Ασυνείδητα, οι γονείς μπορεί να γέρνουν προς την υπερπροστατευτικότητα.
Τα κίνητρά τους είναι η αγάπη και η φροντίδα, αλλά δεν αποκλείεται καμιά φορά να είναι ο φόβος και το άγχος. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς, αντί να ενδυναμώνουν τα παιδιά τους, αναχαιτίζουν την ευκαιρία τους να μάθουν και ν’ αυτονομηθούν.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως, η συμπεριφορά αυτή είναι κυρίως ασυνείδητη. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς έχουν ορισμένα μοτίβα που επιφανειακά μπορεί να μοιάζουν αθώα.
8 ασυνείδητες συμπεριφορές των υπερπροστατευτικών γονέων:
- Διαρκής ανησυχία
- Παρεμβατικότητα
- Έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητες του παιδιού
- Δεν ενθαρρύνουν την ανάληψη ρίσκου
- Παίρνουν αποφάσεις για λογαριασμό του παιδιού τους
- Προστατεύουν τα παιδιά από την αποτυχία
- Υπερβολική έμφαση στην ασφάλεια
- Δυσκολεύονται να τ’ αφήσουν ελεύθερα
Διαρκής ανησυχία
Η αποπνικτική και διαρκής ανησυχία είναι μια ισχυρή ένδειξη του υπερπροστατευτικού γονέα.
Η ανησυχία του είναι διάχυτη και δεν αφορά μόνο σημαντικά θέματα, όπως η υγεία και η ασφάλεια, αλλά και καθημερινές αλληλεπιδράσεις και τις εμπειρίες των παιδιών. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς έχουν έντονα επίπεδα άγχους σχετικά με την ευημερία και την επιτυχία των παιδιών.
Ζουν υπό τον διαρκή φόβο πως, αν δεν παρέμβουν οι ίδιοι, θα γίνει κάτι το καταστροφικό.
Το άγχος τους, τους οδηγεί στην υπερβολική ανάμιξη στη ζωή του παιδιού, στην παρεμβατικότητα και ενώ μπορεί να προέρχεται από κίνητρα φροντίδας και ενδιαφέροντος, είναι σημάδι υπερπροστατευτικότητας.
Πολύ συχνά μάλιστα, οι ίδιοι οι γονείς δεν συνειδητοποιούν καν ότι το παρακάνουν. Στο μυαλό τους είναι απλώς προστατευτικοί. Στην πραγματικότητα, παρεμποδίζουν την υγιή ανάπτυξη και αυτονόμηση του παιδιού τους.
Να θυμάστε ότι, η ανησυχία του γονιού είναι ανθρώπινο και φυσιολογικό να υπάρχει. Όταν η ανησυχία οδηγεί τον γονιό στο να ορίζει τις επιλογές του κάθε παιδιού, τότε πρόκειται για υπερπροστατευτικότητα.
Παρεμβατικότητα
Όταν οι γονείς αναμιγνύονται υπερβολικά στις δραστηριότητες των παιδιών, όταν προσπαθούν να ελέγξουν κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους, όταν δεν τ’ αφήνουν να καταλάβουν τα λάθη τους και να διδαχθούν από αυτά, αναχαιτίζουν την ωρίμανσή τους. Οι ίδιοι θεωρούν ότι τα προστατεύουν, όμως στην πραγματικότητα, τους στερούν την ευκαιρία της μάθησης.
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς δυσκολεύονται να κάνουν ένα βήμα πίσω και ν’ αφήσουν τα παιδιά τους ν’ αποφασίσουν μόνα τους, ακόμη και για απλά πράγματα, όπως έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Παίρνουν πάντα εκείνοι τις αποφάσεις, δυσκολεύοντας την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των παιδιών.
Έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητες του παιδιού
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς υποτιμούν συχνά τις ικανότητες των παιδιών τους, θεωρώντας δεδομένο ότι δεν θα καταφέρουν να διαχειριστούν κάποιες δυσκολίες ή προκλήσεις μόνα τους.
Η έλλειψη πίστης στις δυνατότητες των παιδιών, εκφράζεται με διάφορους τρόπους, όπως η τάση τους να μην αφήνουν το παιδί τους να κάνει τίποτα από μόνο του, να σπεύδουν να κάνουν τα πάντα πρώτοι.
Μία σχετική έρευνα, έδειξε ότι, τα παιδιά που μεγαλώνουν με υπερπροστατευτικούς γονείς, έχουν χαμηλότερα επίπεδα αυτοεκτίμησης. Το έλλειμμα αυτοπεποίθησης περιορίζει τις δυνατότητές τους ν’ αντιμετωπίσουν προκλήσεις, οι οποίες είναι ωστόσο, αναγκαίες για την ωρίμανση και την ανάπτυξή τους.
Οι γονείς μπορεί να πιστεύουν ότι απλώς βοηθούν τα παιδιά, στην πραγματικότητα όμως παρεμβαίνουν, στέλνοντας ακούσια το μήνυμα στο παιδί ότι δεν είναι ικανό να διαχειριστεί από μόνο του τις διάφορες καταστάσεις. Αξίζει να θυμάστε ότι, η πίστη στις ικανότητες του παιδιού είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη της ψυχικής αντοχής και την καλλιέργεια της ανεξαρτησίας.
Δεν ενθαρρύνουν την ανάληψη ρίσκου
Η ζωή είναι γεμάτοι με κινδύνους, μικρούς και μεγάλους. Μέσα από την αντιμετώπισή τους, καλλιεργούμε την ψυχική μας αντοχή και ωριμάζουμε. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς δεν αντέχουν την ιδέα της αντιμετώπισης του ρίσκου απ’ το παιδί τους.
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς δεν θέλουν τα παιδιά τους ν’ αναλαμβάνουν ρίσκο, είτε στα παιχνίδια, ή στις δραστηριότητες. Στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν το παιδί από κάθε ενδεχόμενο κίνδυνο, «πνίγουν» τη φυσική περιέργεια του παιδιού για την περιπέτεια.
Εκείνο που δεν συνειδητοποιούν είναι ότι, αποτρέποντας την ανάληψη του ελεγχόμενου ρίσκου, στερούν από τα παιδιά τους την ευκαιρία ν’ αποκτήσουν πολύτιμες δεξιότητες ζωής, όπως είναι η επίλυση προβλημάτων, η λήψη αποφάσεων και η διαχείριση της αποτυχίας.
Προκειμένου να μάθουν και να εξελιχθούν, τα παιδιά πρέπει ν’ αναλάβουν ρίσκο. Η ασφάλεια είναι αδιαπραγμάτευτη, όμως είναι επίσης σημαντικό να έχουν την ελευθερία να εξερευνήσουν και να βιώσουν τον κόσμο και τη ζωή.
Παίρνουν αποφάσεις για λογαριασμό του παιδιού τους
Είναι φυσικό να θέλουμε να προστατεύσουμε αυτούς που αγαπάμε. Οι γονείς θέλουν να διαφυλάξουν τα παιδιά τους από τον πόνο και τη δυσφορία.
Υπάρχει όμως μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην προστασία και την υπερπροστασία. Οι γονείς μπορεί να μην συνειδητοποιούν ότι στερούν από τα παιδιά τους τη δυνατότητα να πάρουν αποφάσεις για τον εαυτό τους.
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς παίρνουν εκείνοι τις αποφάσεις για λογαριασμό των παιδιών τους. Από την επιλογή των ρούχων και των δραστηριοτήτων, δεν αφήνουν στα παιδιά το περιθώριο να εκφράσουν την ατομικότητά τους, λαμβάνοντας τα ίδια τις αποφάσεις τους.
Τα κίνητρα των γονιών είναι καλοπροαίρετα, όμως δεν συνειδητοποιούν ότι, λαμβάνοντας οι ίδιοι τις αποφάσεις των παιδιών, αναχαιτίζουν την ωρίμανσή τους. Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία και τα λάθη τους.
Μπορεί να μην είναι εύκολο αλλά συχνά, η μεγαλύτερη απόδειξη της αγάπης είναι η εμπιστοσύνη στα παιδιά και η παροχή της ελευθερίας να πάρουν μόνα τους τις αποφάσεις τους. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, τα παιδιά μπορούν να γίνουν άνθρωποι με αυτοπεποίθηση, ικανοί να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και ν’ αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της ζωής.
Προστατεύουν τα παιδιά από την αποτυχία
Η αυθόρμητη αντίδραση κάθε γονιού είναι να παρέμβει, να βοηθήσει το παιδί του, να καταφέρει το τέλειο αποτέλεσμα. Έτσι όμως, το αποτρέπει από τη βίωση μιας αναπόδραστης πραγματικότητας: αυτής της αποτυχίας.
Η αποτυχία δεν είναι για κανέναν ευχάριστη εμπειρία. Πονάει και μας κάνει να νιώθουμε ανεπαρκείς. Είναι όμως ένας πολύ καλός δάσκαλος. Μας διδάσκει την ψυχική αντοχή, την αποφασιστικότητα, την αξία της επιμονής και της σκληρής δουλειάς.
Οι γονείς θεωρούν ότι, αν προστατεύσουν τα παιδιά από την αποτυχία, θα τα προφυλάξουν και από τον πόνο. Αυτό που καταλήγουν να κάνουν ωστόσο, είναι να τους στερούν την ευκαιρία να πάρουν πολύτιμα μαθήματα.
Είναι σημαντικό, οι γονείς ν’ αφήνουν τα παιδιά να βιώσουν την αποτυχία και να αναπτύξουν μηχανισμούς επανάκαμψης. Έτσι θ’ αποκτήσουν ψυχική αντοχή και θα μάθουν να διαχειρίζονται τα σκαμπανεβάσματα της ζωής.
Υπερβολική έμφαση στην ασφάλεια
Η ασφάλεια του παιδιού είναι προτεραιότητα κάθε γονέα. Όλοι οι γονείς αγωνιούν για την προστασία των παιδιών τους από κάθε κίνδυνο. Η υπερπροστασία ωστόσο, μπορεί να πάει αυτή την ανησυχία στο άλλο άκρο.
Οι γονείς είναι διαρκώς σε επιφυλακή, υπερερμηνεύοντας κάθε ερέθισμα ως πιθανό κίνδυνο.
Μπορεί να μην επιτρέπουν στα παιδιά τους να χαρούν τις δραστηριότητες που αρέσουν σε όλα τα παιδιά της ηλικίας τους.
Η ανάγκη της ασφάλειας είναι αδιαπραγμάτευτη. Μέσα σε περιβάλλον ασφάλειας ωστόσο, είναι σημαντικό να δίνονται ευκαιρίες εξερεύνησης του κόσμου.
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς δεν συνειδητοποιούν ότι, προστατεύοντας τα παιδιά τους διαρκώς από ενδεχόμενους κινδύνους, αναπόδραστα δημιουργούν ένα καθεστώς φόβου και άγχους.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από ευκαιρίες μάθησης και διαχείρισης κινδύνων ώστε να καλλιεργήσουν τη δική τους κρίση και αντίληψη σχετικά με την ασφάλεια. Είναι μια λεπτή ισορροπία, αλλά καθοριστική για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού.
Δυσκολεύονται να τ’ αφήσουν ελεύθερα
Τέλος, η μεγαλύτερη ένδειξη που μαρτυρά τον υπερπροστατευτικό γονιό, είναι η αδυναμία του ν’ αφήσει το παιδί του ελεύθερο. Όσο το παιδί μεγαλώνει και επιζητά την ανεξαρτησία του, τόσο δυσκολεύεται να το αφήσει να ακολουθήσει τον δρόμο του.
Η ελευθερία και η αυτονόμηση, δεν ισοδυναμεί με την εγκατάλειψη, ούτε με την παραμέληση των ευθυνών.
Σημαίνει όμως, ότι ο γονιός δίνει στο παιδί το περιθώριο και την ελευθερία να εξελιχθεί, να κάνει λάθη και να μάθει απ’ αυτά. Δεν είναι εύκολο ν’ αφήνεις το παιδί σου ν’ αυτονομηθεί, είναι όμως αναγκαίο για την ανάπτυξη και την ωρίμανσή του.
Ουσιαστικά, η εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του είναι η πιο ισχυρή ένδειξη αγάπης, μαζί με την ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας και της πίστης στις δυνατότητές του.