Η πρώτη σε βάθος ανάλυση του φορτίου ενός ρωμαϊκού ναυαγίου του 4ου αιώνα που βρέθηκε στα ανοικτά των ακτών της Μαγιόρκα το 2019, επέτρεψε την ανίχνευση ενός νέου τύπου αμφορέα.
Λόγω της εξαιρετικής συντήρησης του κύτους και του φορτίου του, το ναυάγιο Ses Fontanelles, που βρέθηκε τυχαία κοντά σε μια από τις πιο πολυσύχναστες τουριστικές παραλίες του νησιού, έχει αναδειχθεί σε μία αξιοσημείωτη ανακάλυψη.
Κορυφαίας αξίας, καλοδιατηρημένη ανακάλυψη
Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε 65 μέτρα από την ακτή τουριστικής παραλίας κοντά στην πρωτεύουσα Πάλμα της Μαγιόρκα.
Οι ερευνητές υιοθέτησαν μια πολυσχιδή προσέγγιση για την ανάλυση, χρησιμοποιώντας πετρογραφική ανάλυση για να προσδιορίσουν την προέλευση του αμφορέα, ανάλυση των καταλοίπων για να προσδιορίσουν το περιεχόμενό τους, και ανάλυση ξύλου και φυτών στο αμπάρι του πλοίου.
Έτσι, ανακάλυψαν μία συλλογή κεραμικών αντικειμένων, κυρίως αμφορέων, που χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση και μεταφορά διαφόρων αντικειμένων εντός της περιοχής του φορτίου του πλοίου. Η αρχική μελέτη των υλικών που ανακτήθηκαν από τις πρώτες ανασκαφές επέτρεψε την ταξινόμηση κεραμικών ευρημάτων κυρίως αμφορέων.
Το περιεχόμενο των αμφορέων και η σάλτσα ψαριού
Σύμφωνα με την πετρογραφική εξέταση του αμφορέα, το πιθανότερο είναι ότι το πλοίο απέπλευσε από την περιοχή της Καρθαγένης, η οποία βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Ιβηρικής Χερσονήσου.
Οι ερευνητές κατάφεραν να διαπιστώσουν ότι το σκάφος πιθανόν αναχώρησε μεταφέροντας φορτίο σάλτσας ψαριού, ελαιολάδου και κρασιού σε τέσσερις διαφορετικούς τύπους αμφορέα, συμπεριλαμβανομένου ενός που δεν έχει βρεθεί πουθενά αλλού πριν. Έχει ονομαστεί ως αμφορέας Ses Fontanelles I από την τοποθεσία εύρεσης.
Οι ανακτημένοι αμφορείς από το ναυάγιο έχουν ζωγραφισμένες επάνω τους επιγραφές που ονομάζονται tituli picti, οι οποίες δίνουν σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με το από πού προήλθαν τα αντικείμενα, τι ήταν, και ποιος τα είχε στην κατοχή του. Αυτές οι επιγραφές μας λένε ότι οι δημιουργοί του αμφορέα ήταν οι Ausonius et Alunni.
Την εποχή που αυτό το πλοίο μετέφερε εμπορεύματα, η συγκεκριμένη σάλτσα ψαριού ήταν διαφορετική από το ρούμι, το ζυμωμένο καρύκευμα ψαριού που ήταν πανταχού παρόν στα ρωμαϊκά κατάλοιπα. (Από τον 5ο αιώνα αυτά τα δύο θα γίνουν συνώνυμα).
Η ανάλυση δείχνει ότι αυτή η σάλτσα ψαριού παρασκευαζόταν κυρίως από αντζούγιες (Engraulis encrasicolus), ενώ περιστασιακά προστίθεντο και σαρδέλες.
Από την άλλη πλευρά, η ανάλυση οργανικών υπολειμμάτων παρέχει πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο των διαφόρων αμφορέων. Κάποια δείχνουν στοιχεία για ζωικά προϊόντα, που πιθανώς σχετίζονται με τη σάλτσα ψαριού, αλλά και παράγωγα σταφυλιών, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως καρύκευμα. Οι αμφορείς στο επίπεδο του πυθμένα, από την πλευρά τους, περιείχαν ίχνη φυτικού ελαίου, και σε μία περίπτωση, ακόμη και ελιές διατηρημένες σε μια ουσία με βάση το σταφύλι.
Τα υλικά της κατασκευής του πλοίου
Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του κύτους του πλοίου εξετάστηκαν προσεκτικά. Σκληρότερα ξύλα όπως ο άρκευθος, η ελιά και η δάφνη, χρησιμοποιήθηκαν για τη συναρμολόγηση, ενώ το πεύκο χρησιμοποιήθηκε για τα κύρια μέρη. Κλαδιά αμπέλου και άλλα φυτά χρησιμοποιήθηκαν ως συμπληρωτικό υλικό και για την προστασία του φορτίου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Με την εξαιρετική διατήρηση του κύτους και του φορτίου και τις προηγούμενες ζωγραφισμένες επιγραφές στον αμφορέα, αυτό το ναυάγιο ξεχωρίζει μεταξύ άλλων ευρημάτων στη Μεσόγειο και προσφέρει σημαντικές γνώσεις για τη δυναμική του εμπορίου της Ύστερης Αρχαιότητας.
