Την ανακάλυψη περισσότερων από εκατό, μέχρι πρότινος άγνωστων αρχαιολογικών δομών οι οποίες εμπλουτίζουν το σύνολο των 26 δομών που ανακαλύφθηκαν το 1980 στην περιοχή και, είναι το αποτέλεσμα ενός διεπιστημονικού προγράμματος που διεξήχθη από το 2022 έως το 2024, ανακοίνωσε το World Monuments Fund (WMF)
Το πρόγραμμα περιλάμβανε δραστηριότητες εξερεύνησης, ανασκαφής, διαφύλαξης και καταγραφής, μνημείων με τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών. Η ανακάλυψη έγινε στο Γκράν Παχατέν, ένα από τα σημαντικότερα και πιο μυστηριώδη συμπλέγματα του πολιτισμού των Τσατσαπόγια, το οποίο βρίσκεται στο εθνικό πάρκο Río Abiseo στην περιοχή Σαν Μαρτίν, στο Περού.
Αποκάλυψη χωρίς την παραμικρή παρέμβαση στο περιβάλλον
Ανάμεσα στις τεχνικές που εφαρμόστηκαν, ήταν η σάρωση, επίγεια και από αέρος με τεχνολογία παλμικής ακτινοβολίας λέιζερ (LiDAR), η φωτογραμμετρία, η τοπογραφική αποτύπωση και η τεχνομορφολογική ανάλυση – εργαλεία που, για πρώτη φορά, οδήγησαν στη δημιουργία ενός πολύ λεπτομερούς χάρτη ολόκληρου του συμπλέγματος.
Με τις μεθόδους αυτές αποκαλύφθηκε πως, η δομή του σχεδιασμού του συμπλέγματος ήταν πολύ πιο περίπλοκη απ’ ό,τι θεωρούσαν προηγουμένως. Όλα αυτά, χωρίς να προκληθεί η παραμικρή βλάβη στο οικοσύστημα ή στις πολύ ευαίσθητες αρχαιολογικές δομές του χώρου.
«Οι άνθρωποι του δάσους στο σύννεφο»
Ο πολιτισμός Τσατσαπόγια, γνωστός ως “οι άνθρωποι του δάσους στο σύννεφο”, άνθισε μεταξύ του 7ου και του 16ου αιώνα, στις ανατολικές πλαγιές των Περουβιανών Άλπεων, σε υψόμετρο που κυμαίνεται από τα 2.000 έως τα 3.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Η αρχιτεκτονική κληρονομιά του πολιτισμού, περιλαμβάνει κυκλικά κτίρια, τελετουργικές αναβαθμίδες, γεωμετρικά αετώματα και διακοσμημένους τύμβους στις πλαγιές των γκρεμών. Αρχικά, οι Τσατσαπόγια αντιστάθηκαν στην επέκταση της Αυτοκρατορίας των Ίνκας, αλλά τελικά αφομοιώθηκαν προς τα τέλη του 15ου αιώνα, λίγο πριν από την άφιξη των Ισπανών κατακτητών.
Ορόσημο του γηγενούς πολιτισμού
Το Γκράν Παχατέν, ανακαλύφθηκε το 1960 και από τότε, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα του πολιτισμού των Τσατσαπόγια. Είναι ένα σύμπλεγμα, με τελετουργικά κτίρια, πλούσια διακοσμημένα με πέτρινα μωσαϊκά και με ανθρώπινες μορφές σε υψηλό ανάγλυφο και με αετώματα που δεσπόζουν μέσα στην περιβάλλουσα ζούγκλα.
Ωστόσο, λόγω της πυκνότητας του φυλλώματος και της ευθραυστότητας του οικοσυστήματος, due to the density of the foliage and the fragility of the ecosystem,, και η λειτουργία, η χρονολογία και η κλίμακά του είναι ακόμη άγνωστα.
Οι μελετητές του WMF (Ταμείο Παγκόσμιων Μνημείων), για πρώτη φορά, κατάφεραν ν’ ανακαλύψουν και να παρατηρήσουν τι βρίσκεται κάτω από τη βλάστηση, χωρίς καμία παρέμβαση στο οικοσύστημα – ένα επίτευγμα που τους επέτρεψε να ανασυνθέσουν τη χωροταξική διάταξη και τη σχέση της με το φυσικό περιβάλλον και τους άλλους οικισμούς της περιοχής.
Η ανακάλυψη αυτή, επεκτείνει καθοριστικά την κατανόηση του Γκράν Παχατέν, ενώ εγείρει νέα ερωτήματα για τον ρόλο του στον πολιτισμό των Τσατσαπόγια, δήλωσε ο Juan Pablo de la Puente Brunke, διευθύνων σύμβουλος του WMF στο Περού.
Ένα συνδεδεμένο δίκτυο
Τα στοιχεία πλέον, έχουν επαληθεύσει ότι δεν πρόκειται για ένα απομονωμένο σύμπλεγμα, αλλά για ένα αρθρωμένο δίκτυο προ – ισπανικών οικισμών, διαφορετικών χρονικών περιόδων.
Σύμφωνα με πρόσφατες αρχαιολογικές μελέτες, το Γκράν Παχατέν άρχισε να κατοικείται από τους Τσατσαπόγια τουλάχιστον τον 14ο αιώνα, αν και, η στρωματογραφική ανάλυση του εδάφους, υποδηλώνει προγενέστερη χρήση του χώρου.
Έχουν ακόμη καταγραφεί και προ – ισπανικές διαδρομές που συνδέουν το Γκράν Παχατέν με άλλα κέντρα, όπως τις περιοχές Πλάγια, Παπάγιας και Λος Πιντσούντος – στοιχεία που δείχνουν πως ήταν τμήμα ενός ιεραρχικού και καλά συνδεδεμένου επίγειου δικτύου.
Πρωτοποριακές τεχνικές συντήρησης και διαφύλαξης
H ομάδα του Ταμείου Παγκόσμιων Μνημείων (WMF) πραγματοποίησε επίσης παρεμβάσεις συντήρησης σε μία από τις σημαντικότερες δομές του συγκροτήματος. Οι προσπάθειες αυτές, εστίασαν στην ελεγχόμενη απομάκρυνση βλάστησης, τη σταθεροποίηση των τειχών, το γέμισμα των αρθρώσεων, την υποστήριξη των σκαλοπατιών και των πέτρινων αετωμάτων και στην μερική αναδόμηση ενός περιμετρικού τοίχου.
Για τα παραπάνω, χρησιμοποιήθηκε ένα ειδικά διαμορφωμένο μίγμα πηλού, για να σταθεροποιηθούν τα στοιχεία, χωρίς να κινδυνεύσει η αυθεντικότητά τους. Το έργο αυτό αποτελεί μια πρωτοποριακή παρέμβαση που θα χρησιμεύσει ως πρότυπο για μελλοντικές δράσεις διαφύλαξης στην περιοχή, δήλωσε ο Dr. Ricardo Morales Gamarra, επικεφαλής του τομέα συντήρησης του έργου.
Η τοποθεσία του, σε μια ευαίσθητη, οικολογική ζώνη, επιτάσσει τον περιορισμό της πρόσβασης τουριστών στον αρχαιολογικό χώρο του Γκράν Παχατέν και άλλων περιοχών στο εθνικό πάρκο του Río Abiseo.
Η τεχνολογία αναδεικνύει την ιστορία
Τα αποτελέσματα του προγράμματος, παρουσιάστηκαν στο κοινό με μια ανοιχτή προς όλους εκδήλωση στο μουσείο τέχνης της Λίμα (MALI). Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 18 Ιουνίου και θα επιτρέπει στους επισκέπτες να εξερευνήσουν τον πολιτισμό Τσατσαπόγια και να μάθουν σε βάθος για τα πρόσφατα ευρήματα ,μέσω εντυπωσιακών οπτικών και αφηγηματικών πηγών που αντικατοπτρίζουν τόσο τον πολιτιστικό πλούτο της περιοχής όσο και την τεχνική πολυπλοκότητα των εργασιών που διεξάγονται.
Το στοιχείο που κάνει την ανακάλυψη τόσο σημαντική, εκτός από το μέγεθος των ανακαλύψεων, είναι ο τρόπος με τον οποίον πραγματοποιήθηκαν αυτές, σημειώνει η Bénédicte de Montlaur, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του WMF.
Χάρη στην προηγμένη τεχνολογία, η ομάδα κατάφερε να κάνει εντυπωσιακή απεικονιστική και επιστημονική καταγραφή, η οποία ζωντανεύει το Γκράν Παχατέν, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο το περιβάλλον.