Μια πρόσφατη ανακάλυψη στους πάγους της Ανταρκτικής έχει δώσει στους επιστήμονες νέα στοιχεία για τα πιο σημαντικά γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας.
Στο κάτω μέρος της υδρογείου, δεδομένα από τα τελευταία 800.000 χρόνια έχουν εγκλωβιστεί στους πολικούς πάγους που ονομάζονται Law Dome και WAIS Divide.
Τι μπορούν να μάθουν οι επιστήμονες από τα στρώματα του πάγου
Καθώς το χιόνι πέφτει χρόνο με τον χρόνο, στο πιο κρύο μέρος του πλανήτη, συμπιέζεται σε συμπαγή πάγο. Το χιόνι αυτό, περιέχει σωματίδια και χημικά που έχουν εγκλωβιστεί μέσα στα στρώματα — κάτι που αντικατοπτρίζει το τι συνέβαινε στον κόσμο εκείνη την εποχή. «Καθώς το χιόνι έπεφτε, παγίδευε επίσης θύλακες αέρα», λέει η Amy King, ερευνήτρια για το Βρετανικό Ανταρκτικό Παρατηρητήριο.
Με τη γεώτρηση στον πάγο, οι επιστήμονες μπορούν να εξαγάγουν ένα μακρύ κύλινδρο που ονομάζεται πυρήνας πάγου για να αναλύσουν τον αέρα και διάφορα αέρια από το παρελθόν. «Αυτά είναι ένα δείγμα της ατμόσφαιρας όπως ήταν σε εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Τρυπώντας τον πάγο, ανακτούμε τα βαθμιαία παλαιότερα δείγματα αέρα, παγιδευμένα ως φυσαλίδες, και μπορούμε να μετρήσουμε ολοένα και παλαιότερες ατμοσφαιρικές ιστορίες», τόνισε η Amy King.
Αυτοί οι πυρήνες πάγου αποκαλύπτουν κρίσιμα δεδομένα που λείπουν. «Στα περισσότερα μέρη του κόσμου, οι άνθρωποι κάνουν άμεσες μετρήσεις του κλίματος χρησιμοποιώντας θερμόμετρα και άλλα όργανα στην καλύτερη περίπτωση από τον 19ο αιώνα», λέει η Carrie Morrill, διευθύντρια της Παγκόσμιας Υπηρεσίας Δεδομένων Παλαιοκλιματολογίας στα Εθνικά Κέντρα Περιβαλλοντικών Πληροφοριών της NOAA. Ωστόσο δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα δεδομένα πριν τον 19ο αιώνα.
Σε αυτό το σημείο οι επιστήμονες χρειάζονται τους πυρήνες πάγου. Ο παγιδευμένος αέρας στον πάγο μπορεί να αποκαλύψει πληροφορίες για φαινόμενα, όπως ξηρασίες και ηφαιστειακές εκρήξεις. «Μετρήσεις θείου από τους πυρήνες πάγου υποδεικνύουν μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις στο παρελθόν. Συγκρίνοντας το θειικό άλας σε πυρήνες πάγου στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική, οι επιστήμονες μπορούν να συμπεράνουν από ποιο ημισφαίριο προήλθε η έκρηξη και την έντασή της», λέει η Carrie Morrill.
Αυτά τα παγωμένα «αρχεία» δείχνουν επίσης την πρόοδο της ανθρώπινης βιομηχανίας. «Ίχνη μετάλλων, όπως ο χαλκός και ο μόλυβδος σε πυρήνες πάγου παρέχουν στοιχεία για εξόρυξη και τήξη από παλαιότερους πολιτισμούς, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων, των Ρωμαίων και των Ίνκας, καθώς και για τη χρήση της μολυβδούχου βενζίνης μετά τη δεκαετία του 1960», τόνισε η Carrie Morrill.
Στοιχεία για επιδημίες, πολέμους και γενοκτονίες βρέθηκαν σε «αρχεία» πάγου
Και για την King, οι πυρήνες πάγου αποκαλύπτουν μια άλλη θανατηφόρα πλευρά της ανθρώπινης δραστηριότητας. Σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη για αυτούς τους πυρήνες πάγου, η King και μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Cambridge και το Βρετανικό Ερευνητικό Κέντρο για την Ανταρκτική, κατάφεραν να δουν την επίδραση του αποικισμού στους ανθρώπινους πληθυσμούς.
Η King και η ομάδα της επικεντρώθηκαν στα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα που ήταν παγιδευμένα στον πάγο. Το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο εκπέμπεται από τον άνθρωπο κατά την εκπνοή και τα φυτά το αξιοποιούν για τη δημιουργία οξυγόνου, είναι βασικός δείκτης της ατμοσφαιρικής υγείας στον πλανήτη Γη.
«Η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι μια ισορροπία μεταξύ των πραγμάτων που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα και αυτών που απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα, για παράδειγμα, τους ωκεανούς, τα δάση και τις ανθρώπινες δραστηριότητες», λέει η King. Αυτή η ισορροπία συχνά διαταράσσεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Στην περίπτωση αυτής της μελέτης, η ανθρώπινη δραστηριότητα ήταν ο αποικισμός.
«Καταγράφηκε» ο θάνατος 56 εκατομμυρίων ανθρώπων
Ειδικότερα, όταν οι Ευρωπαίοι έφτασαν στην Αμερική τον 15ο αιώνα, έφεραν ασθένειες όπως ιλαρά και ευλογιά στους Ιθαγενείς οι οποίοι δεν είχαν φυσική άμυνα, μαζί με τον πόλεμο και την αποικιακή γενοκτονία. Σε διάστημα 150 ετών από την άφιξη αυτών των Ευρωπαίων, εκτιμάται ότι 56 εκατομμύρια Ιθαγενείς έχασαν τη ζωή τους.
Η μαζική μείωση του ανθρώπινου πληθυσμού καταγράφηκε στην Ανταρκτική, λέει η King. Μέρη όπου οι Ιθαγενείς κάποτε ζούσαν, εργάζονταν και καλλιεργούσαν, εγκαταλείφθηκαν, και η δομή του πλανήτη άλλαξε.
«Γνωρίζουμε ότι τα δάση απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα, μειώνοντας έτσι την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας. Όταν λοιπόν υπήρχε μια μεγάλη μείωση του πληθυσμού λόγω επιδημιών, πολλά φυσικά δάση μπόρεσαν να αναπτυχθούν ξανά σε σχέση στην προγενέστερη γεωργική έκταση», αναφέρει η King.
Η παρουσία περισσότερης δασικής γης σήμαινε μεγαλύτερη απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από αυτά τα φυτά και μείωση τελικά των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα σε όλο τον κόσμο. «Αυτή η αλλαγή στην ατμόσφαιρα καταγράφεται στις φυσαλίδες πάγου μας», λέει η King.
Η πρόσφατη πανδημία δεν θα καταγραφεί στα στρώματα του πάγου
Ενώ κάποτε οι διαδεδομένες ασθένειες είχαν τη δυνατότητα να αλλάξουν την ατμόσφαιρα της Γης, η εξίσωση δεν είναι πια τόσο απλή. Η πιο πρόσφατη πανδημία είχε επίσης ως αποτέλεσμα εκατομμύρια θανάτους, αλλά αυτό το γεγονός πιθανότατα δεν θα «καταγραφεί» μέσα σε στρώματα πάγου. Από τη μια πλευρά, το σύνολο των θανάτων ήταν μικρότερο ποσοστό σε σχέση με τον παγκόσμιο πληθυσμό.
Επίσης, «υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σήμερα στο παρασκήνιο σε σύγκριση με τον 16ο και 17ο αιώνα», εξηγεί η King. «Αν και πολλά πράγματα άλλαξαν για πολλούς ανθρώπους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι περισσότεροι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς διοξειδίου του άνθρακα δεν σταμάτησαν. Επί του παρόντος, εξακολουθούμε να βιώνουμε μια ταχεία αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Η King λέει ότι τα ευρήματα της ομάδας, δείχνουν πόσο σημαντικές είναι οι ανθρώπινες δράσεις και εξηγεί: «Οι ανθρώπινες αλλαγές εκείνη την εποχή προκάλεσαν μια αξιοσημείωτη επίδραση στην ατμόσφαιρά μας, δείχνοντας τη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα, ακόμη και σε αυτήν την πρώιμη στιγμή».
