Το Στόουνχεντζ, το εμβληματικό προϊστορικό μνημείο της Αγγλίας, προκαλεί διαχρονικά τον θαυμασμό από τους επιστήμονες και τους λάτρεις της ιστορίας. Ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα που παραμένει άλυτο είναι το πώς οι αρχαίοι κατασκευαστές του κατάφεραν να μεταφέρουν τους γιγαντιαίους βράχους του μνημείου από απομακρυσμένες περιοχές, όπως οι Οροσειρές Preseli στην Ουαλία, μέχρι την τοποθεσία του Στόουνχεντζ στη Σαλίσμπερι.
Οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για αυτή τη διαδικασία είναι πολλές και ποικίλες. Από τη θεωρία της ανθρώπινης μεταφοράς, που προτείνει ότι οι αρχαίοι άνθρωποι χρησιμοποίησαν τεχνικές δύναμης και συνεργασίας για να μεταφέρουν τους βράχους, μέχρι τις πιο μυστηριώδεις και επιστημονικές εξηγήσεις, όπως η χρήση παγετώνων ή ακόμα και κατασκευασμένων οχημάτων.
Οι πρόσφατες γεωλογικές έρευνες και ανασκαφές ρίχνουν φως σε νέες πιθανότητες, ενώ άλλες θεωρίες επικεντρώνονται στη συμβολική σημασία των βράχων και της διαδρομής τους.
Νέα στοιχεία που προκύπτουν από μια πρόσφατη έρευνα, υποδηλώνουν ότι, οι άνθρωποι της Λίθινης Εποχής μετακίνησαν τους ογκόλιθους του Στόουνχεντζ για πάνω από 200 χιλιόμετρα προς τον εσωτερικό δακτύλιο του μνημείου, χωρίς τη βοήθεια παγετώνων.
Μπορεί να μην είναι ο μεγαλύτερος βράχος του μυστηριώδους μονόλιθου, ωστόσο ο κάθε εσωτερικός δακτύλιος από μπλε ασβεστόλιθο, ζυγίζει 3.9 τόνους – δηλαδή όσο είναι το βάρος δύο αυτοκινήτων ανά ογκόλιθος.
“Η ανθρώπινη προσπάθεια που καταβλήθηκε για την μεταφορά των ογκόλιθων σε τόσο μεγάλες αποστάσεις, δύσκολα περιγράφεται με ακρίβεια”, εξηγεί ο Richard E. Bevins και οι συνεργάτες του από το πανεπιστήμιο Αμπερίστουϊδ της Ουαλίας στο Anthropology.net. “Μαρτυρά εξαιρετικό επίπεδο σχεδιασμού και οργάνωσης της Νεολιθικής κοινωνίας” προσθέτει.
Μεταφορά κατά τον σχηματισμό των παγετών ή υπεράνθρωπος άθλος;
Το 1924, ο Βρετανός αρχαιολόγος William Hawley, έφερε στο φως τον βράχο Newall Boulder.
Ένας βοηθός της ανασκαφής, ο R.S. Newall, είχε υποπτευθεί ότι, ο μπλε ασβεστόλιθος, πρέπει να είχε μεταφερθεί στο σημείο από τον σχηματισμό των παγετώνων.
Από τότε, αυτή η θεωρία ανταγωνίζεται την υπόθεση σύμφωνα με την οποία, τις πέτρες μετέφεραν άνθρωποι με τις δυνάμεις του Ηρακλή. Ωστόσο, ο Bevins και οι συνεργάτες του, προτείνουν την εξήγηση πως, τα σημάδια επάνω στις πέτρες, δεν είναι ένδειξη τριβής από τον παγετώνα, αλλά έχουν δημιουργηθεί από ανθρώπους, σε συνδυασμό με τα επιφανειακά σημάδια της φυσικής φθοράς.
Θραύσματα που υπάρχουν στο Στόουνχεντζ έχουν πάνω τους σημάδια φθοράς που μαρτυρούν σκόπιμο σχηματισμό και όχι διάβρωση, εξηγούν, καταλήγοντας πως, ο βράχος Newall κυριολεκτικά έσπασε από την πέτρα 32.
Το 2023, η ανάλυσή τους, εξηγούσε πως, η πέτρα αυτή προήλθε την προεξοχή ενός βράχου από τις οροσειρές Preseli στην Ουαλία, ή αλλιώς από το Craig Rhos-y-Felin.
Η αντίθετη γνώμη
“Η γεωχημική υπογραφή ταιριάζει απόλυτα”, είχαν πει τότε οι ερευνητές. “Δεν υπάρχει αμφιβολία για την προέλευση”.
Υπάρχουν ωστόσο ερευνητές, οι οποίοι αμφισβητούν αυτά τα ευρήματα. “Η πιο απλή εξήγηση της παρουσίας των μπλε ασβεστόλιθων στο Στόουνχεντζ, λέει πως είναι γεωλογικά ασυνεπή ) από τη Δύση, τοποθετημένα από τον πάγο, σε κάποιο σημείο που δεν έχουμε ανακαλύψει, ή κοντά στην κοιλάδα Salisbury, όπου αργότερα συλλέχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από τους κατασκευαστές του λιθόστρωτου μνημείου”, έγραψε ο αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου του Ντάραμ, Brian Stephen John σε μια εργασία του 2024.
Αν όμως, οι ογκόλιθοι είχαν μεταφερθεί από τον πάγο, τουλάχιστον κατά ένα μέρος της διαδρομής, τότε θα έπρεπε να υπήρχαν περισσότεροι βράχοι σαν και αυτόν, υποστηρίζουν ο Benin και η ομάδα του.
“Η παντελής απουσία γεωλογικών ιχνών από δολερίτη ανατολικά από την περιοχή του Narberth… υποστηρίζει έντονα τη θεωρία περί ανθρώπινης μεταφοράς”, καταλήγουν.
Το πώς έγινε αυτό, παραμένει μυστήριο. Έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2024, υποστηρίζει πως η κεντρική πέτρα Alter, ο βράχος με το νούμερο 80, μεταφέρθηκε έχοντας διανύσει 750 ολόκληρα χιλιόμετρα από κάποια τοποθεσία της Σκωτίας.
Αν τελικά ισχύει η υπόθεση της ανθρώπινης μεταφοράς, το Στόουνχεντζ αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα μοναδικού ανθρώπινου άθλου χάρη στην ευφυία και την μηχανική, όσο άλλωστε και υπόδειγμα του συνδυασμού της δύναμης με τη συνεργασία.
