Γνωρίζετε πού ανήκουν τα αρχαιότερα σαγόνια; Οι καρχαρίες συχνά απεικονίζονται ως οι κορυφαίοι θηρευτές του θαλάσσιου βασιλείου. Όμως παλαιοντολόγοι από την Κίνα μπόρεσαν να αναγνωρίσουν απολιθώματα των εξαφανισμένων προγόνων τους που χρονολογούνται εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια σε μια εποχή γνωστή ως Παλαιοζωική περίοδος. Αυτοί οι πρώιμοι «καρχαρίες», γνωστοί ως ακανθοδιανοί, είχαν ακόμη και αγκάθια. Σε αντίθεση με τους σύγχρονους καρχαρίες, ανέπτυξαν οστέινη «πανοπλία» γύρω από τα ζευγαρωμένα πτερύγια τους.
Μια πρόσφατη ανακάλυψη ενός νέου είδους ακανθοδιανού από την Κίνα εξέπληξε τους επιστήμονες με την αρχαιότητά του. Το εύρημα χρονολογείται πριν από περίπου σχεδόν 439 εκατομμύρια χρόνια και είναι το αρχαιότερο αδιαμφισβήτητο ψάρι με σαγόνι.
Ανακατασκευασμένο από χιλιάδες μικροσκοπικά θραύσματα σκελετού, το Fanjingshania, που πήρε το όνομά του από το διάσημο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO Fanjingshan, είναι ένα παράξενο ψάρι με μια εξωτερική οστέινη “πανοπλία” και πολλά ζευγάρια πτερυγίων με αγκάθια που το ξεχωρίζουν από ζωντανά ψάρια με γνάθο και χόνδρινους καρχαρίες.
Η εξέταση του Fanjingshania από μια ομάδα ερευνητών από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών, το Qujing Normal University και το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ αποκάλυψε ότι το είδος είναι ανατομικά κοντά σε ομάδες εξαφανισμένων ακανθωδών «καρχαριών» γνωστών συλλογικά ως ακανθοδιανοί. Σε αντίθεση με τους σύγχρονους καρχαρίες, οι ακανθοδιανοί έχουν οστεοποιήσεις του δέρματος που εμφανίζονται πρωτόγονα σε ψάρια με γνάθο, όπως αναφέρει το eurekalert.
Σήμερα πια οι άνθρωποι και σχεδόν όλα τα σπονδυλωτά ζώα (το 99,8%) διαθέτουν σαγόνια που τους βοηθούν να τρώνε. Τα ψάρια εμφανίστηκαν στη Γη πριν περίπου 520 εκατομμύρια χρόνια και για πολύ καιρό δεν είχαν σαγόνια. Προηγουμένως στις θάλασσες κυριαρχούσαν θαλάσσιοι σκορπιοί μήκους έως 2,5 μέτρων, αλλά η σταδιακή εξέλιξη σαγονιών στα ψάρια και η αύξηση του μεγέθους τους τα μετέτρεψε σε κυρίαρχους των θαλασσών. Τελικά από αυτά τα ψάρια με σαγόνια εξελίχτηκαν τα σπονδυλωτά ζώα της ξηράς.
Τα σαγόνια αποτέλεσαν μια από τις πιο σημαντικές εξελικτικές καινοτομίες. Όπως δήλωσε ο Σουηδός παλαιοντολόγος Περ ‘Αλμπεργκ του Πανεπιστημίου της Ουψάλα, “τα σαγόνια είναι σημαντικά, επειδή επέτρεψαν στα σπονδυλωτά να γίνουν ενεργοί θηρευτές για πρώτη φορά”.
