Τον Φεβρουάριο του 2025, οι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο μετακίνησαν το Ρολόι της Αποκάλυψης στα 89 δευτερόλεπτα πριν τα μεσάνυχτα. Το ρολόι αυτό, είναι μια μεταφορική αναφορά στον κίνδυνο αφανισμού της ανθρωπότητας και αυτή είναι η πιο κοντινή στιγμή που έχει βρεθεί ποτέ στην «ώρα της καταστροφής».
Άραγε, δεδομένης της κατάστασης του κόσμου μας, ποιος μπορεί να κατηγορήσει τους επιστήμονες για τα πειράματά τους;
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι δεν έχουμε πετύχει τους στόχους για την αποτροπή καταστροφικής κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, η τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει την πορεία της, παρά τις προειδοποιήσεις πολλών ειδικών και ταινιών του Χόλιγουντ που τις παρουσιάζουν.
Ακόμα και η γρίπη των πτηνών μπορεί να επιστρέψει.
Ποιοι κατασκευάζουν καταφύγια;
Έτσι, δεν αποτελεί μεγάλη έκπληξη το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι δεν περιμένουν να ανακαλύψουν ποια από τις προαναφερθείσες «Αποκαλυπτικές» καταστροφές θα έρθει πρώτα.
Πολίτες και κυβερνήσεις στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε υπόγεια καταφύγια, σχεδιασμένα να διατηρούν τη ζωή σε περίπτωση παγκόσμιας καταστροφής
Σημαντικοί εκπρόσωποι αυτής του «υπόγειου» κινήματος είναι ο ιδρυτής του Facebook, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος λέγεται πως χτίζει ένα τεράστιο καταφύγιο, με δικές του προμήθειες τροφής και ενέργειας, σε ένα συγκρότημα στη Χαβάη.
Ο πρώην CEO της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς, φέρεται επίσης να διαθέτει τεράστια καταφύγια κάτω από τα σπίτια του στην Καλιφόρνια και την Ουάσιγκτον.
Αλλά δεν είναι μόνο οι πολύ πλούσιοι που ενδιαφέρονται για καταφύγια. Η ιδέα εξετάζεται και από κράτη.
Στο τέλος του 2024, η Ελβετία ανακοίνωσε τα σχέδια της να ανακαινίσει το εκτεταμένο δίκτυο των 360.000 υπόγειων καταφυγίων της – αρκετά για να στεγάσουν περισσότερους από 9 εκατομμύρια ανθρώπους.
Στην Ελβετία, κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα σε υπόγειο καταφύγιο, χάρη σε έναν νόμο που πέρασε το 1963.
Στη Φινλανδία, η πόλη του Ελσίνκι θεωρείται το «χρυσό πρότυπο» του υπόγειου σχεδιασμού πολιτικής άμυνας, με τεράστιους χώρους που έχουν κατασκευαστεί όχι μόνο για «καταστάσεις ανάγκης», αλλά έχουν και χώρους που προσφέρουν άνεση, με πισίνες και εστιατόρια.
Το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει πολλά καταφύγια από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, αλλά οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα περισσότερα δεν είναι πλέον κατάλληλα για χρήση.
Χωρίς να υπάρχει ένδειξη ότι η κυβέρνηση χτίζει νέα καταφύγια, κάποιοι άνθρωποι συνεργάζονται με εξειδικευμένες εταιρείες για να κατασκευάσουν τους δικούς τους κατοικήσιμους υπόγειους χώρους.
«Οι περισσότεροι από τους πελάτες μου, ζητούσαν δωμάτια πανικού, ασφαλή δωμάτια, πόρτες και παράθυρα ασφαλείας για να δημιουργήσουν έναν ασφαλή χώρο μέσα στο σπίτι σε περίπτωση διάρρηξης. Τώρα, η ζήτηση είναι 50/50 μεταξύ αυτών και υπόγειων καταφυγίων», λέει ο Paul Weldon, ο οποίος διευθύνει την εταιρεία The Panic Room Company.
Ο ίδιος εξηγεί ότι η αλλαγή αυτή άρχισε με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και ότι τώρα κατασκευάζει εξατομικευμένα καταφύγια στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο εξωτερικό. Ωστόσο, οι πελάτες του δεν είναι αποκλειστικά οι πολύ πλούσιοι.
«Έχει διευρυνθεί η ζήτηση», λέει ο Weldon. «Για παράδειγμα, δεχόμαστε ερωτήσεις από ανθρώπους που έχουν ήδη υπόγειο και θέλουν να το κάνουν ασφαλές. Τότε, μιλάμε για 115. 000 ευρώ για ένα εξατομικευμένο υπόγειο καταφύγιο».
Ο Weldon δεν θεωρεί πιθανό σενάριο ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα.
Αντίθετα, λέει ότι τα περισσότερα καταφύγια κατασκευάζονται για βραχυπρόθεσμη προστασία σε περίπτωση πλημμυρών, σοβαρών κοινωνικών αναταραχών ή ακόμα και σε περίπτωση ρίψης βόμβας.
Σχεδιάζοντας ένα υπόγειο καταφύγιο
Η μέση κατασκευή καταφυγίου δεν είναι σχεδιασμένη για να αντέχει σε άμεσο πλήγμα. Αλλά πρέπει να είστε εξαιρετικά άτυχοι για να πέσει η κεφαλή ενός πυραύλου ακριβώς πάνω σας.
«Η ενέργεια που απελευθερώνεται ταξιδεύει οριζόντια και περνά πάνω από το καταφύγιο», εξηγεί ο Weldon.
Για μια οικογένεια πέντε ατόμων, προτείνει ένα καταφύγιο περίπου 8 x 4 μέτρα. Αυτό θα σας επιτρέπει να επιβιώσετε με σχετική άνεση και τουλάχιστον κάποια ιδιωτικότητα.
Τα περισσότερα καταφύγια είναι φτιαγμένα από σκυρόδεμα.
«Κατασκευάζονται και καταφύγια από μόλυβδο, αλλά είναι πολύ ακριβά», λέει ο Weldon.
«Αν χτίζατε απλώς ένα υπόγειο πάρκινγκ, για παράδειγμα, θα ήταν το ίδιο. Όσο πιο παχύ είναι το σκυρόδεμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η προστασία από τις εκρήξεις και την ακτινοβολία. Για ένα καταφύγιο επιπέδου ΝΑΤΟ, απαιτείται σκυρόδεμα 2–3 μέτρων σε πλάτος και μερικά μέτρα σκυροδέματος στην κορυφή».
Αερισμός και ρεύμα
Ανάλογα με τον σχεδιασμό σας, μπορείτε να προσθέσετε τεχνολογίες αερισμού και καθαρισμού του αέρα, όπως φίλτρα HEPA ή συστήματα υπερπίεσης για να αποτρέψετε την είσοδο μολυσμένου αέρα στο καταφύγιο.
Επίσης, για την παροχή ενέργειας, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως ηλιακούς συλλέκτες ή γεννήτριες για backup.
Τροφή και νερό
Σε ένα υπόγειο καταφύγιο, πρέπει να αποθηκεύσετε τρόφιμα με μεγάλη διάρκεια ζωής όπως κονσέρβες, αποξηραμένα τρόφιμα και φαγητό έτοιμο για κατανάλωση.
Αναγκαία είναι η αποθήκευση νερού, χρησιμοποιώντας μεγάλους διανομείς νερού ή μεγάλες δεξαμενές που μπορούν να γεμίσουν αν υπάρξει ανάγκη.
Η αποστράγγιση είναι εξίσου σημαντική αν παραμείνετε υπόγεια για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα, γι’ αυτό και ο Weldon την έχει εντάξει στους σχεδιασμούς του, μαζί με τουαλέτες που διαθέτουν ειδικές βαλβίδες.
Για καταφύγια ή υπόγειους δημόσιους χώρους μεγαλύτερης κλίμακας, το «κλειδί» είναι η τοποθεσία.
«Αν μπορείτε να έχετε πρόσβαση σε υπόγειο νερό ή σε κάποιον υδροφόρο ορίζοντα, τότε μπορείτε να φέρετε καθαρό νερό και να απορρίπτετε τα απόβλητα σε μεγάλη κλίμακα», λέει η Antonia Cornaro της Διεθνούς Ένωσης Τούνελ και Υπόγειων Χώρων, με έδρα την Ελβετία . «Και φυσικά, από πηγάδια».
Πόσο νερό πρέπει να έχετε αποθηκευμένο αν δεν έχετε άμεση πρόσβαση σε ασφαλή πηγή;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:
Χρήση νερού | Απαιτούμενος όγκος: (λίτρα ανά ημέρα)
- Πόση 2,5-3 Λ/ΗΜ
- Υγιεινή 2-6 Λ/ΗΜ
- Μαγείρεμα 3-6 Λ/ΗΜ
Τι πρέπει να έχετε στον εξοπλισμό για έκτακτες ανάγκες
Ειδικοί από ομάδες διάσωσης, συμβουλεύουν πως, πρέπει να έχετε έτοιμο εξοπλισμό έκτακτης ανάγκης για περιπτώσεις όπως πλημμύρες, πυρκαγιές και διακοπές ρεύματος.
Η τσάντα σας θα πρέπει να περιέχει αντικείμενα που θα σας κρατήσουν ασφαλείς, ανάλογα με τους πιθανούς κινδύνους στην περιοχή σας, λέει ο Leigh Price, ιδιοκτήτης του καταστήματος ειδών επιβίωσης και έκτακτης ανάγκης The Bugout.
«Εξαρτάται αν βρίσκεστε, για παράδειγμα, σε περιοχή με κίνδυνο πλημμύρας – ποια είναι τα απαραίτητα που θα χρειαστείτε; Είναι απλά πρακτικά πράγματα. Αν έχετε παιδιά, μπορεί να χρειαστεί να πάρετε μερικά κιβώτια με χρωματιστές εικόνες και τράπουλες για να παίξετε, σε περίπτωση που πρέπει να εγκαταλείψετε το σπίτι σας και να πάτε στο σε κάποιο κλειστό γυμναστήριο για μια νύχτα».
Ο «εξοπλισμός επιβίωσης για την ημέρα της κρίσης», θα πρέπει να περιλαμβάνει εμφιαλωμένο νερό, φαγητό και άλλα απαραίτητα αντικείμενα όπως μπαταρίες και ένα κουτί πρώτων βοηθειών.
«Οι ειδικοί των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης έχουν την φήμη ότι περιμένουν το τέλος του κόσμου. Αλλά δεν είναι έτσι – μεριμνούν για την επιβίωση και την ασφάλεια των ανθρώπων», λέει ένας ειδικός.
Ακολουθεί ένας υποτυπώδης εξοπλισμός, βασισμένος στις συνδυασμένες συμβουλές κυβερνητικών και μη κυβερνητικών πηγών:
- Εμφιαλωμένο νερό (περίπου 11 λίτρα ανά άτομο)
- Κονσέρβες κρέατος, φρούτων και λαχανικών
- Άλλα μη ευπαθή γεύματα (όπως αποξηραμένα ή καταψυγμένα φαγητά)
- Ζεστά και αδιάβροχα ρούχα
- Σετ πρώτων βοηθειών και αναγκαία φάρμακα
- Φακός με μπαταρίες ή με δυναμό χειρός
- Ραδιόφωνο
- Μπαταρίες που φορτίζονται με ηλιακή ενέργεια
- Πολυεργαλείο
- Αντισηπτικό χεριών και/ή υγρά μαντηλάκια
- Προμήθειες για μωρά (όπως πάνες, γάλα σε σκόνη)
- Τοπικοί χάρτες
- Λίστες με αναγκαία τηλεφωνικά νούμερα και διευθύνσεις
Θα είναι το μέλλον μας υπόγειο;
Η υπόγεια ζωή δεν είναι απλώς η έσχατη λύση. Ορισμένοι πολεοδόμοι και περιβαλλοντολόγοι πιστεύουν ότι το υπόγειο είναι ένας ανεκμετάλλευτος πόρος.
Τι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί κάτω από την επιφάνεια της Γης;
Γεωργία
Η υπόγεια γεωργία περιλαμβάνει την καλλιέργεια φυτών κάτω από την επιφάνεια της Γης σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα, όπως σήραγγες, υπόγεια και εγκαταλελειμμένα ορυχεία.
Εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους, όπως τεχνητό φωτισμό, υδροπονία και έλεγχο κλίματος για να δημιουργηθούν βέλτιστες συνθήκες ανάπτυξης χωρίς να εξαρτάται από το ηλιακό φως ή τις καιρικές συνθήκες.
Οι υποστηρικτές της, υποστηρίζουν ότι αυτή η μέθοδος εξοικονομεί νερό, μειώνει την ανάγκη για φυτοφάρμακα και επιτρέπει την παραγωγή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ ενισχύει την επισιτιστική ασφάλεια σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
Υπόγειοι ουρανοξύστες
Φανταστείτε έναν ανεστραμμένο ουρανοξύστη που εκτείνεται για ορόφους κάτω από τα πόδια σας – αντί για πάνω από το κεφάλι σας.
Οι υποστηρικτές αυτής της ιδέας, αναφέρουν ότι η κατασκευή των υπόγειων ουρανοξυστών, θα εξοικονομήσει κόστος σε χάλυβα, καθώς και σε συστήματα θέρμανσης και ψύξης.
Προτεινόμενα παραδείγματα «Earthscrapers», περιλαμβάνουν το αντισεισμικό συγκρότημα «Υπόγεια Επιστημονική Πόλη», που σχεδιάζεται για να στεγάσει 4.500 ερευνητές στη Σιγκαπούρη.
Το 2018, το ξενοδοχείο InterContinental Shanghai Wonderland κατασκευάστηκε στην πλαγιά ενός εγκαταλελειμμένου λατομείου έξω από τη Σαγκάη.
Το Hyperloop του Έλον Μασκ
Η ιδέα είναι ότι με τη χρήση μαγνητικής αιώρησης και ηλεκτρικής πρόωσης, θα μειωθούν οι χρόνοι ταξιδιού μεταξύ μεγάλων πόλεων.
Ένα από τα πολλά έργα του Έλον Μασκ, το Hyperloop, λέγεται ότι είναι ένα υπόγειο σύστημα υψηλής ταχύτητας και χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπου οι κάψουλες επιβατών ταξιδεύουν μέσω σωλήνων χαμηλής πίεσης που μειώνουν την αεροδυναμική αντίσταση και επιτρέπουν ταχύτητες πάνω από 1.120 χλμ/ώρα.
Ωστόσο, το έργο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολλές τεχνικές δυσκολίες, προτού μπορέσει να γίνει πραγματικότητα.
