Θετικές εξελίξεις στην επιστήμη που συνέβησαν το 2025 και προσφέρουν ελπίδα για τα επόμενα χρόνια, από τις πρώτες επιτυχημένες προσπάθειες γονιδιακής επεξεργασίας και τον περιορισμό ασθενειών μέχρι τη μείωση της τρύπας του όζοντος, αναδεικνύει το επιστημονικό περιοδικό Nature.
«Το μεγαλύτερο επιστημονικό γεγονός της χρονιάς ήταν η πολιτική αναταραχή στις Ηνωμένες Πολιτείες», επισημαίνεται στην εισαγωγή του άρθρου. «Οι περικοπές χρηματοδότησης, οι απολύσεις ακαδημαϊκών και οι πολιτικές σκεπτικισμού απέναντι στα εμβόλια θεωρήθηκαν ευρέως ως επίθεση κατά της επιστήμης, σύμφωνα με τους επικριτές της κυβέρνησης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Η ζημιά που προκλήθηκε στην επιστήμη ενδέχεται να έχει μακροχρόνιες συνέπειες», αναφέρεται. Την ίδια ώρα, όμως, το 2025 υπήρξαν και πολλές θετικές εξελίξεις που προσφέρουν ελπίδα για τα επόμενα χρόνια και μερικές από αυτές τις εξελίξεις παρουσιάζονται στο επιστημονικό περιοδικό.
Η τρύπα στο στρώμα του όζοντος της Ανταρκτικής έχει συρρικνωθεί στο μικρότερο μέγεθός της από το 2019, γεγονός που υποδηλώνει τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης. Η τρύπα του όζοντος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1985 και είναι αποτέλεσμα των ανθρωπογενών εκπομπών χημικών ενώσεων CFC, που καταστρέφουν το όζον. Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ του 1987 κατάργησε σταδιακά την παραγωγή και χρήση των CFC με αποτέλεσμα την επιτυχή μείωση των εκπομπών. Η τρύπα του όζοντος είναι σε καλό δρόμο για να εξαλειφθεί πλήρως στα τέλη της δεκαετίας του 2060 υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον.
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτέλεσαν το επίκεντρο του αφιερώματος στην επιστήμη του 2025 και από το περιοδικό Science και τώρα αναδεικνύονται και από το Nature, καθώς ξεπέρασαν για πρώτη φορά τον άνθρακα ως η μεγαλύτερη πηγή ενέργειας παγκοσμίως. Η Κίνα και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες παράγουν ηλιακή και αιολική ενέργεια, όπως και ηλεκτρικά οχήματα, με εντυπωσιακό ρυθμό. Επιπλέον, σε πολλές περιοχές της Ευρώπης σημαντικό μέρος της ηλεκτρικής κατανάλωσης καλύφθηκε από αιολικά και φωτοβολταϊκά συστήματα. Ωστόσο, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ορυκτά καύσιμα έφτασαν σε νέο υψηλό επίπεδο φέτος.
Ανάκαμψη απειλούμενων ειδών
Το 2025 οι πληθυσμοί ορισμένων απειλούμενων και σχεδόν εξαφανισμένων ειδών ανέκαμψαν χάρη στις έντονες προσπάθειες διατήρησής τους. Η πράσινη θαλάσσια χελώνα (Chelonia mydas), που απειλούνταν με εξαφάνιση από τη δεκαετία του 1980, έχει πλέον μετακινηθεί στην κατηγορία «ελάχιστης ανησυχίας» στον κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Επίσης, τον περασμένο Σεπτέμβριο επιτεύχθηκε ένα ιστορικό ορόσημο για τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος με την επικύρωση της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για την Ανοιχτή Θάλασσα από περισσότερες από 60 χώρες. Η συνθήκη θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο και έχει ως στόχο τη νομική προστασία της βιοποικιλότητας στα διεθνή ύδατα.
Επιτυχίες στη γονιδιακή επεξεργασία
Η φετινή χρονιά αποτέλεσε ορόσημο για τη γονιδιακή επεξεργασία, καθώς σηματοδοτήθηκε από την έναρξη πολλών κλινικών δοκιμών. Η πρώτη γονιδιακή θεραπεία για τη νόσο του Χάντινγκτον αποδείχθηκε εντυπωσιακή, επιβραδύνοντας τον ρυθμό της γνωστικής έκπτωσης στους συμμετέχοντες κατά 75%. Άλλη δοκιμή γονιδιακής θεραπείας για την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία των Τ κυττάρων έδειξε πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα με την πλειονότητα των έντεκα συμετεχόντων, παιδιών και ενηλίκων, να εισέρχονται σε ύφεση.
Επίσης, εφαρμόστηκε η πρώτη εξατομικευμένη θεραπεία στο βρέφος KJ Muldoon για τη σπάνια ασθένεια από την οποία πάσχει και μάλιστα το μωρό έχει συμπεριληφθεί στη λίστα του Nature, με τα άτομα που διαμόρφωσαν την επιστήμη το 2025. Επιπλέον, αναφέρονται και άλλες κλινικές δοκιμές, όπως για γονιδιακή θεραπεία που στοχεύει στην σπάνια κληρονομική ανοσοανεπάρκεια που ονομάζεται Χρόνια Κοκκιωματώδης Νόσος και για τη διόρθωση μιας παθογόνου μετάλλαξης που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες και ηπατική νόσο.
Έμπολα και ελονοσία
Τον Σεπτέμβριο του 2025 οι τεράστιες προσπάθειες των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των κυβερνήσεων στην Αφρική είχαν ως αποτέλεσμα να περιοριστεί η επιδημία του ιού Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό σε μόλις 42 ημέρες. Η διάθεση του εμβολίου και η θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα ξεκίνησαν αμέσως μετά την κήρυξη της επιδημίας, γεγονός που συνέβαλε στην πρόληψη της σοβαρής νόσησης.
Τον Νοέμβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέκρινε την πρώτη θεραπεία για την ελονοσία σε βρέφη (Coartem). Δεδομένου ότι επί του παρόντος τα παιδιά κάτω των πέντε ετών αντιπροσωπεύουν περίπου το 75% των θανάτων από ελονοσία παγκοσμίως, το συγκεκριμένο φάρμακο θα μπορούσε να φέρει τον κόσμο ένα βήμα πιο κοντά στην εξάλειψη της νόσου. Ένα δεύτερο φάρμακο κατά της ελονοσίας (GanLum) πέτυχε σε κλινική δοκιμή φάσης ΙΙΙ να θεραπεύσει με επιτυχία την ελονοσία στο 97,4% των συμμετεχόντων. Εάν το φάρμακο αυτό λάβει την έγκριση των ρυθμιστικών αρχών, θα είναι η πρώτη νέα κατηγορία φαρμάκων κατά της ελονοσίας για περισσότερα από 25 χρόνια.
Τέλος, νεότερη μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει σημαντική πτώση (κατά 43%) στη συχνότητα αλλεργιών σε ξηρούς καρπούς μεταξύ παιδιών κάτω των τριών ετών το 2025 σε σχέση με το 2012, χάρη στην ευρύτερη εφαρμογή προληπτικών οδηγιών για πρώιμη έκθεση σε πιθανά αλλεργιογόνα. Η ίδια οδηγία συνετέλεσε επίσης σε μείωση κατά 36% σε άλλες τροφικές αλλεργίες.