Μια νέα μελέτη, υποστηρίζει την ύπαρξη του Πλανήτη Υ, ενός εναλλακτικού υποψηφίου για τον Πλανήτη Εννέα που είναι μικρότερος και πολύ πιο κοντά στη Γη απ’ ό,τι ο υποθετικός Πλανήτης Χ, τον οποίο οι αστρονόμοι αναζητούν για σχεδόν μια δεκαετία. Τα στοιχεία ωστόσο, για τον νέο αυτό, υποθετικό κόσμο, “δεν είναι οριστικά”.
Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι έχουν ανακαλύψει αποδείξεις για έναν προηγουμένως άγνωστο, ένατο πλανήτη που βρίσκεται στις όχι και τόσο απομακρυσμένες περιοχές του ηλιακού συστήματος.
Αυτός ο υποθετικός κόσμος, ο οποίος ονομάστηκε “Πλανήτης Υ”, θα μπορούσε να έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με τη Γη και να συνυπάρχει με έναν άλλο δημοφιλή υποψήφιο για τον Πλανήτη Εννέα — κάτι που ενδεχομένως θα ανέβαζε τον αριθμό των πλανητών στη γειτονιά μας στους δέκα, εάν και οι δύο επιβεβαιωθούν.
Ωστόσο, παρά τις δηλώσεις των ερευνητών ότι αυτός ο νέος θεωρητικός κόσμος θα μπορούσε να εντοπιστεί μέσα σε τρία χρόνια, δεν υπάρχει απόδειξη για την ύπαρξή του, και κάποιοι ειδικοί αμφιβάλλουν για τα νέα ευρήματα.
Αναζήτηση από το 1846
Η αναζήτηση για έναν ένατο πλανήτη του ηλιακού συστήματος ξεκίνησε μετά την ανακάλυψη του Ποσειδώνα το 1846 και ολοκληρώθηκε προσωρινά τη δεκαετία του 1930 με την ανακάλυψη του Πλούτωνα, ο οποίος αργότερα υποβαθμίστηκε σε πλανήτη – νάνο, το 2006.
Αλλά η αναζήτηση ξεκίνησε ξανά το 2016, όταν οι αστρονόμοι του Caltech, Mike Brown και Konstantin Batygin, πρότειναν την υπόθεση του Πλανήτη Εννέα, σύμφωνα με την οποία οι ασυνήθιστες τροχιές περίπου δώδεκα μεγάλων αντικειμένων πέρα από τον Ποσειδώνα οφείλονται στη βαρυτική έλξη ενός τεράστιου, κρυμμένου σώματος.
O υποθετικός αυτός κόσμος, γνωστός και ως “Πλανήτης Χ”, μπορεί να βρίσκεται στη Ζώνη του Κάιπερ – έναν τεράστιο δίσκο από αστεροειδείς, κομήτες και πλανήτες νάνους (συμπεριλαμβανομένου του Πλούτωνα) που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο πέρα από τους οκτώ γνωστούς πλανήτες – αλλά μέχρι σήμερα, δεν έχει ανιχνευτεί.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 21 Αυγούστου, στο περιοδικό Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, μια άλλη ερευνητική ομάδα, υποστηρίζει ότι αποκάλυψε στοιχεία ενός εντελώς νέου υποψήφιου Πλανήτη 9 (P9), τον οποίο έχουν ονομάσει Πλανήτη Y. O υποθετικός αυτός κόσμος, ο οποίος επίσης θα μπορούσε να υπάρχει εντός της Ζώνης του Κάιπερ, μπορεί να είναι περίπου δύο φορές πιο κοντά στη Γη από τον Πλανήτη Χ — και ενδεχομένως να έχει παρόμοιο μέγεθος με τον πλανήτη μας. Η πιθανή του ύπαρξη δεν αναιρεί τη θεωρία του Πλανήτη Χ, παρατήρησαν οι ερευνητές.
Η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμά της, αφού ανέλυσε τις τροχιές 50 αντικειμένων της Ζώνης του Κάιπερ (KBOs) και ανακάλυψε πως είχαν κλίση περίπου 15 μοιρών σε σύγκριση με τους υπόλοιπους πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Το μόνο που θα μπορούσε να εξηγήσει την κλίση αυτή, υποστηρίζουν, είναι ένας κρυμμένος κόσμος.
«Προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε το φαινόμενο της κλίσης, αλλά καταλήξαμε ότι δεν μπορεί να συμβαίνει χωρίς να υπάρχει πλανήτης», αναφέρει ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, Amir Siraj, αστροφυσικός στο πανεπιστήμιο Princeton στο CNN. “Η μελέτη μας δεν αποτελεί ανακάλυψη ενός νέου πλανήτη”, επισημαίνει. “Είναι ωστόσο αναμφίβολα, η ανακάλυψη ενός γρίφου, για τον οποίο ένας πλανήτης είναι η πιο πιθανή λύση”.
Βάσει των υπολογισμών τους, η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι ο Πλανήτης Y είναι πιθανότατα ένας βραχώδης κόσμος, με μάζα κάπου ανάμεσα σε αυτή του Ερμή και της Γης. Αυτό είναι σημαντικά μικρότερο από την υποθετική μάζα του Πλανήτη X, ο οποίος θεωρείται ότι είναι γίγαντας αερίων με μάζα έως και δέκα φορές μεγαλύτερη από της Γης.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν επίσης ότι ο Πλανήτης Y βρίσκεται 100 έως 200 φορές μακρύτερα από τον Ήλιο σε σχέση με τη Γη. Δηλαδή, όχι πολύ μακριά από την τροχιά του Ποσειδώνα, ο οποίος περιφέρεται γύρω από τον ήλιο σε απόσταση 30 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση Γης-ήλιου, και είναι πολύ πιο κοντά σε εμάς από τον Πλανήτη Χ, ο οποίος εκτιμάται ότι βρίσκεται τουλάχιστον 400 φορές πιο μακριά από τον ήλιο από ό,τι η Γη. (Σε αυτές τις αποστάσεις, και οι δύο πλανήτες θα αντανακλούσαν πολύ λίγο φως προς τη Γη, καθιστώντας δύσκολη την άμεση ανίχνευσή τους).
Αν πράγματι υπάρχει, ο Πλανήτης Y θα είχε επίσης κλίση έως και 10 μοιρών σε σχέση με το επίπεδο της τροχιάς που μοιράζονται οι οκτώ γνωστοί πλανήτες – ένας ακόμη παράγοντας που θα έκανε την ανίχνευσή του πιο δύσκολη, όπως σημείωσαν οι ερευνητές.
Μία υπόθεση με την οποία ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι. Η Samantha Lawler, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο της Regina στη Saskatchewan και επικριτής της υπόθεσης του Πλανήτη Χ, δήλωσε στο CNN ότι τα ευρήματα “δεν είναι οριστικά”, κυρίως λόγω του μικρού αριθμού αντικειμένων της Ζώνης του Κάιπερ (KBOs) που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη.
Ο Patryk Sofia Lykawka, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο Κιντάι στην Ιαπωνία με εξειδίκευση στα KBOs, πρόσθεσε ότι ο Πλανήτης Υ είναι “πιθανός”, αλλά απαιτούνται περισσότερες παρατηρήσεις.
Για να αποδείξουν την ύπαρξη του Πλανήτη Υ ή του Πλανήτη Χ, οι ερευνητές θα πρέπει είτε να έχουν μεγάλη τύχη και να καταφέρουν να παρατηρήσουν άμεσα τους δύσκολα ανιχνεύσιμους κόσμους, είτε να βρουν πολλά περισσότερα αντικείμενα της Ζώνης του Κάιπερ που να ταιριάζουν με τα μοτίβα που έχουν ανακαλύψει.
Αυτό ίσως να μην πάρει πολύ καιρό, χάρη στο νέο αστεροσκοπείο Vera C. Rubin στη Χιλή, το οποίο έχει ξεκινήσει την μελέτη του νυχτερινού ουρανού με την μεγαλύτερη ψηφιακή κάμερα του κόσμου. Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι αυτή η έρευνα θα αποκαλύψει χιλιάδες ακόμη KBOs τα επόμενα χρόνια, τα οποία θα μπορούσαν να παράσχουν τα δεδομένα που χρειάζονται για να υποστηριχθούν αυτές οι θεωρίες.
“Νομίζω ότι μέσα στα πρώτα δύο με τρία χρόνια της αποστολής του αστεροσκοπείου, τα αποτελέσματα θα είναι οριστικά”, είπε ο Siraj. “Αν ο Πλανήτης Υ βρίσκεται στο πεδίο όρασης του τηλεσκοπίου, θα μπορεί να τον εντοπίσει άμεσα”. Ωστόσο, αν οι ερευνητές δεν βρουν αυτό που αναζητούν μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, και οι δύο θεωρίες θα μπορούσαν να απορριφθούν οριστικά.
Άλλοι εννιά υποψήφιοι πλανήτες
Ο πλανήτης Υ δεν είναι ο μοναδικός εναλλακτικός υποψήφιος για τον Πλανήτη Εννέα που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια. Πολλοί άλλοι υποθετικοί κόσμοι έχουν επίσης προταθεί, αλλά οι περισσότεροι έχουν σε μεγάλο βαθμό καταρριφθεί.
Τον Μάιο, οι ερευνητές εντόπισαν ένα αχνό υπέρυθρο στίγμα που πίστευαν ότι μπορεί να είναι ο ένατος πλανήτης. Ωστόσο, το εύρημα απορρίφθηκε σε μεγάλο βαθμό, καθώς το αντικείμενο που θα μπορούσε να προκαλεί αυτή την ένδειξη θα έπρεπε να περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο σε επίπεδο κάθετο προς εκείνο των υπόλοιπων πλανητών – κάτι εξαιρετικά απίθανο.
Ακόμη, είναι πιθανό να υπάρχουν πολλοί διάσπαρτοι πλανήτες — που έχουν εκδιωχθεί από εξωγήινα πλανητικά συστήματα και στη συνέχεια παγιδεύτηκαν από τη βαρύτητα του Ήλιου — που μπορεί να κρύβονται ακόμη πιο μακριά από το δικό μας άστρο. Το 2023, οι υπολογισμοί του Siraj, αποκάλυψαν ότι μπορεί να υπάρχει χώρος για μέχρι και πέντε βραχώδεις πλανήτες παρόμοιους με τη Γη, οι οποίοι μπορεί να κρύβονται στα πιο απομακρυσμένα άκρα του ηλιακού μας συστήματος.
Ορισμένοι αστρονόμοι προτείνουν εναλλακτικές εξηγήσεις για τον Πλανήτη Χ, συμπεριλαμβανομένου του ενδεχομένου ότι οι βαρυτικές ανωμαλίες προκαλούνται από μια μικροσκοπική μαύρη τρύπα ή αποτελούν το αποτέλεσμα κάποιας άγνωστης ακόμη μορφής βαρύτητας. Άλλοι έχουν υποστηρίξει ότι ο «χαμένος» αυτός κόσμος μπορεί να είναι μικρότερος απ’ όσο νομίζουμε και ίσως να περιβάλλεται από δεκάδες δορυφόρους.
Απ’ την άλλη, ορισμένοι εμπειρογνώμονες θεωρούν πως, η πρόσφατη ανακάλυψη πολλών υποψήφιων πλανητών – νάνων στη Ζώνη του Κάιπερ – όπως οι 2017 OF201 και 2023 KQ14, οι οποίοι ανακοινώθηκαν στον Μάιο και τον Ιούλιο, αντίστοιχα, δεν κάνουν λιγότερο πιθανή την ύπαρξη του πλανήτη Χ, επειδή τα αντικείμενα αυτά δεν συμπεριφέρονται σύμφωνα με τις προβλέψεις της συγκεκριμένης θεωρίας.
Αυτή τη στιγμή, για το μόνο που μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, είναι πως έχουμε ακόμη πολλά ν’ ανακαλύψουμε για την αχανή κοσμική μας γειτονιά.
