Αρχαιολόγοι που εργάζονται στην αρχαία Ελληνική πόλη της Εφέσου, η οποία περιλαμβάνεται στον κατάλογο της UNESCO, ανακάλυψαν μια περίτεχνη μαρμάρινη μπανιέρα ρωμαϊκής εποχής που αργότερα επαναχρησιμοποιήθηκε ως κρήνη, μαζί με ένα ανδρικό άγαλμα που χρησιμοποιήθηκε ως οδόστρωμα δρόμου.
Οι ανακαλύψεις έγιναν κατά τη διάρκεια των συνεχιζόμενων ανασκαφών κατά μήκος της αρχαίας οδού του σταδίου, προσφέροντας μια σπάνια εικόνα για το πώς πολυτελή οικιακά αντικείμενα προσαρμόστηκαν για πρακτική χρήση σε μεταγενέστερες φάσεις της πόλης.
Ένα πολυτελές οικιακό αντικείμενο μετατράπηκε σε αστική υποδομή
Η μαρμάρινη μπανιέρα, χρονολογούμενη από τον πρώτο αιώνα μ.Χ., βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών που πιστεύεται ότι συνδέονται με τις Κατοικίες στις Πλαγιές, μια οικιστική περιοχή που κάποτε κατοικούνταν από πλούσιες ρωμαϊκές οικογένειες.
Με μήκος περίπου ενάμιση μέτρο, η μπανιέρα ήταν σκαλισμένη από μάρμαρο Greco Scritto, μια τοπική πέτρα γνωστή για τις διακοσμητικές της φλέβες. Σύμφωνα με τον συντονιστή του έργου, Καθηγητή Serdar Aybek του Πανεπιστημίου Dokuz Eylul, το αντικείμενο είχε σχεδιαστεί ξεκάθαρα για οικιακό λουτρό και όχι για ταφή ή δημόσια χρήση.
Σημείωσε ότι η κουλτούρα του μπάνιου έπαιζε κεντρικό ρόλο στην καθημερινή ρωμαϊκή ζωή, όχι μόνο μέσω μνημειωδών δημόσιων λουτρικών συγκροτημάτων, αλλά και μέσω μικρότερων, ιδιωτικών εγκαταστάσεων σε σπίτια της ελίτ.
Το μέγεθος και το βάθος της μπανιέρας παραπέμπουν στη χρήση της μέσα σε κατοικία και όχι σε δημόσιο κτίριο.
“Αυτό που καθιστά το εύρημα ασυνήθιστο δεν είναι μόνο η εκλεπτυσμένη δεξιοτεχνία του, αλλά και η μεταγενέστερη μετατροπή του”.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι η μπανιέρα είχε επαναχρησιμοποιηθεί ως υδρορροή/ποτίστρα κρήνης κατά τη διάρκεια μιας μεταγενέστερης φάσης επισκευής του δρόμου.
Ο Aybek εξήγησε ότι η αρχική της μορφή είχε τροποποιηθεί σκόπιμα, με τρύπες κομμένες στην κορυφή και στον πυθμένα για να επιτρέπεται η ροή του νερού, υποδεικνύοντας συστηματική επαναχρησιμοποίηση και όχι κάποια τυχαία ζημιά.
Οι διακοσμητικές λεπτομέρειες αποκαλύπτουν ιδιοκτησία ελίτ
Η μπανιέρα ξεχωρίζει για την υψηλής ποιότητας δεξιοτεχνία της, συμπεριλαμβανομένων ποδιών σε σχήμα πέλματος λιονταριού, μορφοποιημένων διατομών, και ενός διακοσμητικού μοτίβου «αυγού και βέλους», γνωστού στην κλασική αρχιτεκτονική ως κυμάτιο.
Αυτά τα χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με την επιλογή της πέτρας, υποδηλώνουν ότι κάποτε ανήκε σε νοικοκυριό με σημαντικό πλούτο και κύρος.
Ο Aybek επεσήμανε ότι τέτοια αντικείμενα συχνά αποσυναρμολογούνταν και επαναχρησιμοποιούνταν όταν οι αστικές υποδομές επισκευάζονταν σε μεταγενέστερους αιώνες, αντικατοπτρίζοντας τόσο την πρακτικότητα όσο και τις αλλαγές στις προτεραιότητες εντός της πόλης.
Σε αυτή την περίπτωση, ένα ιδιωτικό είδος πολυτελείας προσαρμόστηκε για να εξυπηρετήσει μια δημόσια λειτουργία κατά μήκος μιας από τις κύριες οδούς της Εφέσου.
Άγαλμα επαναχρησιμοποιήθηκε ως λιθόστρωτο
Οι ανασκαφές κατά μήκος του ίδιου τμήματος της οδού του σταδίου έφεραν στο φως επίσης ένα μαρμάρινο ανδρικό άγαλμα που χρονολογείται από τα τέλη του πρώτου αιώνα π.Χ. έως τις αρχές του πρώτου αιώνα μ.Χ.
Λαξευμένο σε ξεχωριστά κομμάτια, με το κεφάλι, τα άκρα και το σώμα φτιαγμένα μεμονωμένα, το άγαλμα βρέθηκε με την όψη προς τα κάτω και ανεστραμμένο, καθώς είχε επαναχρησιμοποιηθεί ως πλάκα οδοστρώματος.
Το άγαλμα έχει ύψος μόλις πάνω από ένα μέτρο και ανακαλύφθηκε απροσδόκητα όταν οι αρχαιολόγοι σήκωσαν αυτό που φαινόταν να είναι συνηθισμένη επιφάνεια δρόμου.
Ο Aybek περιέγραψε τη στιγμή ως ένα απρόβλεπτο αλλά ευπρόσδεκτο εύρημα, προσθέτοντας ότι το άγαλμα έχει πλέον μεταφερθεί στο Μουσείο της Εφέσου, όπου θα ενταχθεί στη μόνιμη συλλογή.
Μέρος μιας μακροπρόθεσμης προσπάθειας συντήρησης
Οι ανακαλύψεις έγιναν στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ατελείωτη Έφεσος, Κληρονομιά για το Μέλλον» που ηγείται το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, σε συνεργασία με το Μουσείο της Εφέσου και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο.
Το έργο στοχεύει στο άνοιγμα νέων διαδρομών επισκεπτών, ενώ παράλληλα καθαρίζει περιοχές που έχουν παραμεληθεί εδώ και καιρό και φέρνει σημαντικά τεχνουργήματα στις συλλογές μουσείων.