Ο καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης και η ομάδα του αποκωδικοποιούν καθημερινά για το enikos.gr την ημερήσια επιδημιολογική έκθεση του ΕΟΔΥ, παραθέτοντας τις εκτιμήσεις τους για την πορεία της πανδημίας του κορονοϊού στη χώρα.
Η ανάλυση που κάνουν για το enikos.gr ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης και η ομάδα του
“Σύμφωνα με τα χθεσινά στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο σημερινός αριθμός κρουσμάτων ανέρχεται στα 6.590 νέα κρούσματα με τον αντίστοιχο κυλιόμενο μέσο όρο 7 ημερών να διαμορφώνεται στα 5.644. Οι προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE (που λαμβάνουν υπόψη την διασπορά όλων των μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2) είναι 6.071 (ημερήσια νέα κρούσματα) και 5.397 (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) αντίστοιχα. Με βάση και τα αποτελέσματα της πανδημίας των προηγουμένων 2 ημερών, διορθώθηκε η σημαντική απόκλιση από την προβλεπόμενη πορεία της πανδημίας, όπως αυτή προδιαγράφεται από τα μέχρι χθες ισχύοντα μέτρα, το ποσοστό εμβολιασμού, τον συνολικό αριθμό των τεστ που διενεργούνται και τα στοιχεία μεταδοτικότητας του στελέχους Δ. Με βάση και τα αποτελέσματα της χθεσινής ημέρας αναθεωρήσαμε την παραμετροποίηση του μοντέλου, θεωρώντας μεγαλύτερη την μέχρι τώρα καταγεγραμμένη διασπορά του στελέχους Ο στον πληθυσμό.
Ο αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν ήταν 434.719 και σε συνδυασμό με τον αριθμό των κρουσμάτων, ο δείκτης θετικότητας διαμορφώθηκε στο 1,5 %. Η πραγματοποίηση αριθμού τεστ σε επίπεδα άνω των 150.000 την ημέρα, συντελεί στο να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της πανδημίας, αλλά και να εντοπίζονται περισσότεροι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί, συντελώντας στην ανάσχεση ή έστω στον μετριασμό πιθανής έξαρσης που μπορεί να συμβεί λόγω της εμφάνισης ολοένα και ταχύτερα μεταδιδόμενων στελεχών, σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα ανοίγματα.
Σημαντικοί σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια αύξησης του αριθμού των τεστ ανίχνευσης του SARS-CoV-2 αποτελούν εκτός από τα rapid test και τα self test, για να καταπολεμηθεί η δυναμική αύξησης της διασποράς στις περιοχές όπου μια τέτοια αύξηση διαφαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και την υπολογιστική πλατφόρμα CORE.
Ο αριθμός ημερήσιων θανάτων (58) που καταγράφηκε χθες είναι σημαντικά μειωμένος σε σχέση με την Παρασκευή (94). Όπως είχαμε προβλέψει ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος που σήμερα είναι 77,9 ακολουθεί πλέον την πορεία του αριθμού των ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση.
Όσον αφορά στους ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), ο αριθμός είναι μειωμένος σε σχέση με την Παρασκευή (617 από 624). Η καμπύλη εξέλιξης του αριθμού των ασθενών που νοσηλεύονται σε κλίνες ΜΕΘ με βάση τις προσομοιώσεις της πλατφόρμας CORE, παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, των ασθενών που νοσηλεύονται σε απλές κλίνες στο Σχήμα 2 (όπου διαφαίνεται πλέον η αναμενόμενη μείωση στις νοσηλείες), ενώ η εκτίμησή μας για την πορεία των θανάτων ανά ημέρα παρουσιάζεται στο Σχήμα 3.
Σχήμα 1. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 2. Αριθμός κρουσμάτων σε σοβαρή κατάσταση (νοσηλευόμενοι σε απλές κλίνες) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 3. Αριθμός θανάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Η πορεία της μέσης εβδομαδιαίας τιμής των κρουσμάτων, καθώς και του κυλιόμενου μέσου όρου 7 ημερών του αριθμού των κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού, όπως έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΔΥ και η αναμενόμενη πορεία τους όπως προδιαγράφεται από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE για την Ελληνική επικράτεια μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου, αποτυπώνονται στο Σχήμα 4. Αυτή η προβλεπόμενη πορεία, που αφορά τα κρούσματα, τους νοσηλευόμενους σε απλές κλίνες, όσο και σε ΜΕΘ, καθώς επίσης και τους θανάτους, βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές:
– 360.000 self-test πραγματοποιούνται ημερησίως κατά μέσο όρο πλέον και περίπου 320.000 rapid και PCR test, και οι φορείς που εντοπίζονται θετικοί και θα επιβεβαιώνονται και με τεστ του ΕΟΔΥ, θα εισέρχονται σε καραντίνα 14 ημερών και θα ακολουθεί ιχνηλάτηση των επαφών τους. Σε αυτή τη βάση πιστεύουμε να γίνεται κατανοητή η σημασία του μέτρου, αφού συντελεί αποφασιστικά στη διακοπή αλυσίδων μετάδοσης από ασυμπτωματικούς και προσυμπτωματικούς που χωρίς να έχουν αντιληφθεί ότι είναι φορείς, θα μετέδιδαν τον ιό.
– Τα ισχύοντα ανοίγματα δραστηριοτήτων πραγματοποιούνται με τους προγραμματισμένους όρους προφύλαξης, λαμβάνοντας υπόψη και τα πιο πρόσφατα μέτρα που ισχύουν από 24/12/2021 και ταυτόχρονα δε θα παρατηρηθούν εικόνες αδικαιολόγητης συρροής. Χρειάζεται λοιπόν προσοχή, υπευθυνότητα και σύνεση ώστε να τηρηθούν οι παραπάνω όροι.
– Ο ρυθμός εμβολιασμών θα συνεχιστεί με το ρυθμό που πραγματοποιείται τώρα, δηλαδή περίπου 85.000 ημερησίως, και θα περιλαμβάνει τόσο νέους εμβολιασμούς, όσο και αναμνηστικές δόσεις. Αυτή τη στιγμή, η διατήρηση του τείχους ανοσίας που χτίζεται, είναι υψίστης σημασίας για την πορεία της πανδημίας τις επόμενες ημέρες.
Αυτές τις ημέρες, παρατηρείται σημαντική αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων, η οποία είναι πολύ πιθανό να οφείλεται στη μεγαλύτερη από την μέχρι τώρα καταγεγραμμένη διασπορά του στελέχους Ο στον πληθυσμό. Δεδομένου ότι η αρχική αύξηση της διασποράς της Ο στον ελληνικό πληθυσμό θα μπορούσε να εξηγήσει την παρατηρούμενη αύξηση της συνολικής διασποράς του ιού, θα πρέπει να εντατικοποιηθεί η αλληλούχιση ύποπτων δειγμάτων για ανίχνευση της μετάλλαξης Ο.
Σχήμα 4. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ελληνική επικράτεια
Στις επιμέρους περιοχές με υψηλό υγειονομικό κίνδυνο, σήμερα παρατηρείται μειωμένος αριθμός κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη με 835 κρούσματα (985 κρούσματα την Παρασκευή ), όπως και στην Αττική, με 3200 κρούσματα (3433 κρούσματα την Παρασκευή ). Η Αττική αντιπροσωπεύει περίπου το 49% των κρουσμάτων, και εμφανίζει σχεδόν 283% περισσότερα κρούσματα από τη Θεσσαλονίκη. Η ήπια πτωτική πορεία της προηγούμενης εβδομάδας έχει δώσει τη θέση της σε απότομη άνοδο (Σχήμα 5), ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) παρουσιάζεται στο Σχήμα 6.
Όπως και η προηγούμενη διακύμανση που είχε παρατηρηθεί στις αρχές Δεκεμβρίου, έτσι και αυτή η έντονα ανοδική πορεία πλέον δεν εξηγείται ικανοποιητικά με βάση την πορεία της πανδημίας, όπως αυτή ορίζεται από το στέλεχος Δ και τη συνολική ανοσία (τεχνητή και φυσική) που αναμένεται να υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Αττική. Με δεδομένη την παρουσία της μετάλλαξης Ο, θα πρέπει να γίνουν εντατικές αλληλουχίσεις για να διαπιστωθεί ο πραγματικός βαθμός διασποράς του μεταλλαγμένου στελέχους Ο στην Αττική. Η υπόθεση της αυξημένης διασποράς του στελέχους Ο στην Αθήνα, ενισχύεται και από την έντονη διαφοροποίηση που παρατηρείται στην Αθήνα σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη, δεδομένου ότι στην Αθήνα, εντοπίστηκαν εδώ και πολλές ημέρες φορείς της μετάλλαξης Ο. Με βάση αυτή την υπόθεση, οι προβλέψεις του μοντέλου CORE αναθεωρήθηκαν, λαμβάνοντας υπόψη την παρουσία του στελέχους Ο στην Αττική.
Σχήμα 5. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αττική
Σχήμα 6. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στην Αττική
Στη Θεσσαλονίκη η πολύ έντονη επιβράδυνση στην πτωτική πορεία, έχει αρχίσει να αναστρέφεται σε ανοδική (Σχήμα 7), ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζεται στο Σχήμα 8. Η πορεία αποκλιμάκωσης της διασποράς στη Θεσσαλονίκη έχει επιβραδυνθεί σημαντικά, οπότε με τρόπο παρόμοιο με την Αττική, αναθεωρήθηκαν οι προβλέψεις λαμβάνοντας υπόψη την παρουσία της μετάλλαξης Ο και στη Θεσσαλονίκη.
Σχήμα 7. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Θεσσαλονίκη
Σχήμα 8. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στη Θεσσαλονίκη
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
Συμπεράσματα: Με βάση τα χθεσινά αποτελέσματα, σε σχέση με την Παρασκευή, έχουμε χαμηλότερο τόσο τον αριθμό των ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), όσο και των θανάτων από COVID-19. Σε πανελλαδικό επίπεδο ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του δείκτη θετικότητας διαμορφώθηκε στο 4,5% (η ημερήσια τιμή το Σάββατο είναι 1,5%) ενώ ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του πραγματικού αριθμού αναπαραγωγής Rt (δηλαδή ο αριθμός των ατόμων που ένας φορέας μπορεί να επιμολύνει) αυξήθηκε σημαντικά στο 1,17 (Rt πάνω από τη μονάδα υποδηλώνει καθαρή αύξηση της διασποράς του ιού στην κοινότητα). Στις 23/12/21 ξεκίνησε και επίσημα το 5ο κύμα της πανδημίας στην Ελλάδα λόγω της ταχείας αρχούμενης διασποράς του στελέχους Ο του SARS-CoV-2.
O πραγματικός αριθμός αναπαραγωγής Rt ανά περιφερειακή ενότητα της χώρας παρουσιάζεται στο Σχήμα 58.
Σχήμα 58. Πραγματικός αριθμός αναπαραγωγής Rt
Η πτωτική τάση που είχε διαμορφωθεί από τις 26/11, έχει πλέον αντιστραφεί, πιθανότατα λόγω της διασποράς του στελέχους Ο στην κοινότητα, και αντικατοπτρίζεται στον ημερήσιο αριθμό των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών), ο οποίος οδεύει προς τις 5700 (5644). Η αποκλιμάκωση της πανδημίας που είχε παρατηρηθεί, οφείλονταν στο συνδυασμό των επιπέδων ανοσίας του πληθυσμού (επίκτητη και φυσική), αλλά και στον πολύ μεγάλο αριθμό των τεστ συνολικά (μοριακά και rapid), αλλά και των self- test που πραγματοποιούνται καθημερινά, των οποίων ο αριθμός έχει φθάσει σε ημερήσια βάση τις 700.000. Αυτό είναι πρακτικά ισοδύναμο με το στόχο που είχαμε όταν ζητούσαμε την αύξηση των self-test στις 600.000 (συν επιπλέον τα τεστ του ΕΟΔΥ σε ημερήσια βάση), και που θα συντελέσει σε διαχειρίσιμη επιδημιολογικά εικόνα στους επόμενους μήνες. Όσον αφορά τη διαμόρφωση της ανοσίας, αξίζει να επισημανθεί ότι η επιτάχυνση των νέων εμβολιασμών είναι θετική εξέλιξη και πρέπει να διατηρηθεί. Καθώς φτάνουμε στο τέλος του έτους αναμένουμε να επιτύχουμε να είναι πλήρως εμβολιασμένοι με 2 δόσεις το 65% του πληθυσμού. Αντίστοιχα όμως, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η διατήρηση της ανοσίας στους ήδη εμβολιασμένους που έχουν ξεπεράσει το εξάμηνο από τον εμβολιασμό και με της δεύτερη δόση με τη χορήγηση της τρίτης δόσης, έτσι ώστε να μην αντισταθμιστούν οι νέοι εμβολιασμοί, από άτομα στα οποία θα έχει παρέλθει η ανοσία. Σήμερα έχει εμβολιαστεί με 3 δόσεις το 30% του πληθυσμού. Είναι κρίσιμο για την επιτυχή αντιμέτωπιση της κλιμάκωσης της διασποράς του στελέχους Ο να επιταχυνθεί ο εμβολιασμός με τη 3η δόση και ο εμβολιασμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (5-18). Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα των συνδυαστικών αυτών εργαλείων πρόληψης της διασποράς, θα πρέπει να αποτελέσει οδηγό για την αντιμετώπιση του επερχόμενου κύματος της μετάλλαξης Ο. Σε αυτό το πλαίσιο μια δέσμη μέτρων περιορισμού της δυνατότητας μετάδοσης του ιού διαρκείας δύο μηνών από την αρχή του 2022, θα μπορούσε να εξασφαλίσει περιορισμό της διασποράς, με στόχο τη σημαντική επέκταση του ποσοστού εμβολιασμού στο ενδιάμεσο διάστημα για μακρόχρονη προστασία της δημόσιας και ατομικής υγείας. Σε αυτά τα μέτρα δεν συμπεριλαμβάνεται lockdown.
Σχήμα 59. Συγκριτικά αποτελέσματα της επιδημιολογικής εικόνας του χθεσινού Σαββάτου (25/12/2021) σε σχέση με την προηγούμενη (18/12/2021)
Η επιδημιολογική εικόνα χθες σε σχέση με το προηγούμενο Σάββατο, παρουσιάζεται στα συγκριτικά συγκεντρωτικά αποτελέσματα που δίνονται στο Σχήμα 59. Είναι αξιοσημείωτη η αύξηση του πραγματικού ρυθμού αναπαραγωγής (Rt) που αυξήθηκε κατά 0,3 σε 7 ημέρες, ενώ το προηγούμενο Σάββατο βρισκόμασταν ακόμη σε αποκλιμάκωση του 4ου κύματος της πανδημίας.
Όσον αφορά επιμέρους περιοχές, όλες (εκτός της Πάρου) βρίσκονται ακόμα πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχές ανησυχίας. Η συγκεντρωτική εικόνα των επιμέρους περιοχών παρουσιάζεται στο Σχήμα 60.
Σχήμα 60. Συγκεντρωτική εικόνα των νέων κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) των επιμέρους περιοχών
Η αποτύπωση των τάσεων στις επιμέρους περιοχές, παρουσιάζεται στο Σχήμα 61, όπου παρουσιάζεται ο ρυθμός μεταβολής των νέων κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) των επιμέρους περιοχών. Θετικές τιμές του ρυθμού μεταβολής υποδηλώνουν άνοδο, ενώ αρνητικές τιμές υποδηλώνουν πτωτική πορεία. Το σχήμα αυτό είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικό, γιατί οι τιμές που παρουσιάζονται είναι κανονικοποιημένες ως προς τον πληθυσμό, και η σύγκριση των τάσεων ανάμεσα στις επιμέρους περιοχές είναι άμεση.
Σχήμα 61. Συγκεντρωτική εικόνα του ρυθμού μεταβολής των νέων κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) των επιμέρους περιοχών
Με βάση το Σχήμα 61, αλλά και τη συνολικότερη πορεία των τελευταίων ημερών όπως αυτή αποτυπώνεται στο Σχήμα 58 (πραγματικός αριθμός αναπαραγωγής Rt ανά περιοχή), πολλές περιοχές της χώρας πλέον εμφανίζουν έντονα ανοδική τάση όπως τα Χανιά, η Αττική, η Κέρκυρα, η Εύβοια, ενώ ακολουθούν με ανοδική τάση το Ηράκλειο, η Κοζάνη, η Καβάλα, η Καστοριά, οι Σέρρες, η Καρδίτσα, η Ροδόπη, τα Γρεβενά, η Χίος, το Ρέθυμνο, η Λάρισα, η Αχαΐα, η Κορινθία, η Πρέβεζα, η Λέσβος, η Πέλλα, η Χίος, η Ευρυτανία, η Αιτωλοακαρνανία και η Λακωνία.
Σε αυτές τις περιοχές (και ιδιαίτερα σε αυτές που εμφανίζουν την πιο έντονη ανοδική πορεία) συνιστούμε κινητοποίηση κλιμακίων του ΕΟΔΥ για αυξημένους ελέγχους με rapid test και καλή ιχνηλάτηση επαφών των θετικών περιπτώσεων, εντατικοποίηση των ελέγχων σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων που ισχύουν σήμερα και λήψη ή επιμήκυνση της ισχύος περιοριστικών της διασποράς μέτρων, ενώ συνιστάται εντατικοποίηση των αλληλουχίσεων των δειγμάτων που λαμβάνονται από τις περιοχές αυτές για ταχεία ανίχνευση πιθανής διασποράς της μεταλλαγής Ο (ιδιαίτερα στην Αττική, τα Χανιά και την Εύβοια). Προσοχή χρειάζεται ξανά πέρα από την Αττική (όπου ήδη έχει διαμορφωθεί έντονα ανοδική τάση) και στη Θεσσαλονίκη, όπου συνεχίζει να υπάρχει σημαντική διασπορά και βέβαια δημιουργεί έντονη ανησυχία ιδιαίτερα σε σχέση με την έντονη πίεση που ασκείται στο ΕΣΥ σχετικά με τη διαθεσιμότητα κλινών ΜΕΘ για ασθενείς με COVID-19.
Με δεδομένα τα υπάρχοντα ανοίγματα οικονομικών δραστηριοτήτων, την παρουσία των μεταλλάξεων (και ιδίως της Β.1.1.529) και τις μετακινήσεις πληθυσμού είναι ακόμα πιο σημαντική η τήρηση των μέτρων, με κυριότερη την ορθή και μαζική εφαρμογή των self-test, με ταυτόχρονη αύξηση της ιχνηλασίας των επαφών των ανιχνευθέντων ως θετικοί και καραντίνα 14 ημερών για τους συμπολίτες μας που θα επιβεβαιωθεί ότι είναι θετικοί στην μόλυνση με SARS-CoV-2 ακόμη και αν είναι ασυμπτωματικοί.
Η σημασία και η αποτελεσματικότητα του αυξημένου αριθμού test και του εμβολιασμού έχει ήδη φανεί από τον Απρίλιο και έπειτα. Με δεδομένη την εμφάνιση και γρήγορη ανάπτυξη της διασποράς της B.1.1.529 (Ο), ο πλήρης εμβολιασμός (με τρεις δόσεις για διατήρηση της ανοσίας) του συνολικού πληθυσμού είναι σε συνδυασμό με τη μαζική και συχνή χρήση self-test από όλους (εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους) οι δύο πιο αποτελεσματικές γραμμές άμυνας που έχουμε για να αντιμετωπίσουμε ΑΜΕΣΑ αυτό το πολύ πιο μεταδοτικό στέλεχος του SARS-CoV-2.
