Άρθρο της συμβούλου πολιτικής επικοινωνίας, Μαρίας Σταματοπούλου
Η τελευταία δεκαετία είναι μία από τις πιο ταραχώδεις περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας, με πολλαπλές επιπτώσεις τόσο για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και για τις πολιτικές τους ηγεσίες.
Οι οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και μεταναστευτικές προκλήσεις κυριάρχησαν στην ευρωπαϊκή agenda καταδεικνύοντας με τον πιο εμφατικό τρόπο την ανάγκη εκσυγχρονισμού και προσαρμογής της Ένωσης στα διαρκώς μεταβαλλόμενα δεδομένα.
Η μάχη με την πανδημία του Covid-19 κλονίζει τις κοινωνίες και τις δημοκρατίες των κρατών μελών, θέτοντας στο επίκεντρο την ανάγκη διαχείρισης τέτοιου είδους ασύμμετρων απειλών και προκλήσεων εξίσου μεγάλων με τις ίδιες τις προσδοκίες των πολιτών για την Ένωση.
Σχεδόν ένα χρόνο πριν στην έκτακτη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουλίου του 2020, οι κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών κλήθηκαν να εκκινήσουν την ιστορικής σημασίας πρωτοβουλία ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Πρόκειται για μία πρωτοφανή προσπάθεια με καινοτόμα χαρακτηριστικά και εργαλεία, η οποία εδράζεται στις αρχές της σύγκλισης, της συνεργασίας και της ομοφωνίας των κρατών μελών.
Η Ένωση αναγκάστηκε με βίαιο τρόπο λόγω της υγειονομικής κρίσης, να αναπτύξει άμεσα και με ταχυδακτυλουργικές κινήσεις τις απαραίτητες εκείνες συνισταμένες που θα οδηγούσαν στην διάσωση των οικονομιών της.
Με σημαιοφόρο την πολιτική πρωτοβουλία και την δέσμευση όλων για ορθή εφαρμογή των συμφωνηθέντων, δημιουργήθηκε μία ευρεία δέσμη μέτρων που συνδυάζει το μελλοντικό Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), το οποίο από το 1988 διαμορφώνει τις μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών, και την συγκεκριμένη δράση ανάκαμψης «Next Generation EU» (NGEU).
Στο πλαίσιο του NGEU με προϋπολογισμό 750 δις ευρώ, δημιουργήθηκε ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) προϋπολογισμού 672 δις ευρώ εκ των οποίων 360 δις ευρώ δάνεια και 312,5 δις ευρώ επιχορηγήσεις.
Πρόκειται ουσιαστικά για έναν κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό, ένα φιλόδοξο σχήμα μέσω του οποίου θα διατεθεί το μεγαλύτερο μέρος των επιπλέον πόρων του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και τους οποίους η Ένωση θα δανειστεί από τις αγορές.
Είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Ένωση προβαίνει στον δανεισμό ποσού τέτοιας κλίμακας, μέρος το οποίου θα μοιραστεί απευθείας στα κράτη μέλη δίνοντας τους την δυνατότητα να εντάξουν στα εθνικά τους σχέδια ένα ακόμα όπλο στην μάχη με τις επιπτώσεις της πανδημίας.
Το ευρωπαϊκό αυτό σχέδιο ανάκαμψης τοποθετείται στη βάση μαζικών δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Η δημιουργία θέσεων εργασίας, η αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε η πανδημία και η προώθηση των πράσινων και ψηφιακών προτεραιοτήτων της Ένωσης, αποτελούν τα θεμέλια του κοινού αυτού οικοδομήματος.
Είναι αναμφίβολο ότι η εφαρμογή και η αποτελεσματικότητα του RRF αποτελούν ένα κρίσιμο στοίχημα για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, θέτοντας για ακόμα μία φορά στο επίκεντρο της ιστορίας το πάντρεμα των εθνικών προτεραιοτήτων και πολιτικών και πως αυτές μπορούν να συγκεραστούν με έναν κοινό ευρωπαϊκό βηματισμό.
H Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα που καταθέτει το ολοκληρωμένο της Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0”, ένα σχέδιο που περιλαμβάνει 106 επενδυτικά προγράμματα και 67 μεταρρυθμίσεις, με ακριβή περιγραφή και κοστολογήσεις.
Οι κεντρικοί άξονες των δράσεων αφορούν την πράσινη μετάβαση, την ψηφιακή μετάβαση, την απασχόληση, τις δεξιότητες, την κοινωνική συνοχή, τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον γενικότερο μετασχηματισμό της οικονομίας.
Η χώρα αναμένεται να λάβει 19,4 δις σε απευθείας χρηματοδότηση ενώ παράλληλα συνεχίζουν και οι δύο περίοδοι του ΕΣΠΑ 2014-2020 και 2021-2027, εκταμιεύοντας για την επόμενη επταετία πάνω από 70 δις ευρώ.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της γαλλικής τράπεζας Société Générale ο τελικός οικονομικός αντίκτυπος των πόρων αυτών εντοπίζεται στην ελληνική οικονομία, έχοντας ταυτόχρονα και τον μεγαλύτερο δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή σε σχέση με άλλη κράτη της Ευρωζώνης όπως η Γερμανία και η Ολλανδία.
Σε κάθε περίπτωση το μεγαλύτερο των στοιχημάτων είναι η απορρόφηση των ποσών αυτών και η διάθεση τους στην πραγματική οικονομία, με τους αρμόδιους Υπουργούς Ανάπτυξης και Οικονομικών να επιδεικνύουν παραδειγματική αποτελεσματικότητα στη διαχείριση και εφαρμογή των σχετικών εργαλείων.
Μία ακόμα σημαντική παράμετρος είναι και η εικόνα που έχουν οι ευρωπαίοι πολίτες για τις πρωτοβουλίες και τις πολιτικές που ακολουθούνται και το κατά πόσο αυτές ενισχύουν ενδεχομένως το κοινό ευρωπαϊκό «αίσθημα επιβίωσης».
Σε πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε το Ευρωβαρόμετρο το 72% των Ελλήνων και των ευρωπαίων πιστεύει ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης της ΕΕ θα επιτρέψει στις οικονομίες να ανακάμψουν ταχύτερα από τις επιπτώσεις της πανδημίας.
Ταυτόχρονα, καταγράφεται αύξηση δέκα ποσοστιαίων μονάδων στον αριθμό των πολιτών που εξέφρασαν θετική άποψη για την ΕΕ (50%) σε σχέση με αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2019.
Οι κυβερνήσεις της ΕΕ βρίσκονται σε ένα κομβικότατο σημείο διαχείρισης μιας παγκόσμιας πρόκλησης και ταυτόχρονα μιας ακόμα «οικογενειακής» υπόθεσης.
Οι προσδοκίες των ευρωπαίων πολιτών που αφορούν την εφαρμογή ορθών πολιτικών για την εργασία, την παροχή βοήθειας σε έκτακτη ανάγκη, την ασφάλεια, την ευημερία καθώς και το όραμα για το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον θα πρέπει τουλάχιστον να μην αποδειχθούν απατηλές.
