Το enikos.gr καθημερινά, μετά τις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ για τον κορονοϊό παρουσιάζει την ποσοτική ανάλυση των επιδημιολογικών δεδομένων, σε συνεργασία με την ομάδα του Δημοσθένη Σαρηγιάννη, διευθυντή του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διευθυντή της Ερευνητικής Ομάδας HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας του ΑΠΘ.
Ακολουθεί η ανάλυση του καθηγητή Δημοσθένη Σαρηγιάννη και του Δρ. Σπύρου Καρακίτσιου για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας:Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο αριθμός κρουσμάτων της Τετάρτης ανέρχεται στα 1151 νέα κρούσματα, με τα αποτελέσματα να είναι υψηλότερα από τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE (n=1087). Ο αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη ήταν 38.696, και σε συνδυασμό με τον αριθμό των κρουσμάτων, ο δείκτης θετικότητας διαμορφώθηκε στο 3,0%. Η πραγματοποίηση αριθμού τεστ σε επίπεδα των 40.000 την ημέρα (όπως στις 28 και 29/1) ή και ακόμα μεγαλύτερος, θα συντελέσει στο να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της πανδημίας. Γενικά όμως θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των τεστ ανίχνευσης του SARS-CoV-2 χρησιμοποιώντας τα rapid test για να καταπολεμηθεί η δυναμική αύξησης της διασποράς στις περιοχές όπου μια τέτοια αύξηση διαφαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και την υπολογιστική πλατφόρμα CORE.
Ο αριθμός θανάτων (27) είναι αυξημένος σε σχέση με την Τρίτη (22), και δεν αναμένεται να μειωθεί κάτω από τους 20 (σε επίπεδο μέσης εβδομαδιαίας τιμής), με δεδομένη την αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων και την αύξηση του αριθμού των διασωληνωμένων που θα ακολουθήσει στις επόμενες ημέρες.
Όσον αφορά στους ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), ο αριθμός αυξήθηκε πολύ ελαφρά σε σχέση με την Τρίτη (246 από 244), και παραμένει στα αναμενόμενα επίπεδα. Η καμπύλη εξέλιξης του αριθμού των ασθενών που χρειάζονται διασωλήνωση φαίνεται να ακολουθεί την πορεία που διαφαίνονταν και από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE, όπως αυτή παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, ενώ μια εκτίμηση για την πορεία των θανάτων παρουσιάζεται στο Σχήμα 2.
Και στις δύο περιπτώσεις φαίνεται ότι βρισκόμαστε περίπου γύρω στο 99% της αποκλιμάκωσης (βλέπε σχήματα 1 και 2). Επιπλέον, τόσο στους ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), όσο και στον αριθμό των θανάτων από COVID-19, υπάρχει μια μείωση στο ρυθμό αποκλιμάκωσης και με δεδομένη την άρση των μέτρων περιστολής που ισχύουν από την προηγούμενη εβδομάδα αναμένεται μια αργή αναστροφή της αποκλιμακωτικής πορείας από το τέλος της πρώτης εβδομάδας του Φεβρουαρίου και έπειτα.
Η πορεία της μέσης εβδομαδιαίας τιμής των κρουσμάτων όπως έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΔΥ και η αναμενόμενη πορεία τους όπως προδιαγράφεται από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE για την Ελληνική επικράτεια μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου, αποτυπώνονται στο Σχήμα 3. Η ανάλυσή μας έχει επικαιροποιηθεί με βάση την απόφαση εφαρμογής αυστηρού lockdown από την Κυριακή 3 Ιανουαρίου μέχρι και τις 17 Ιανουαρίου. Στις 11 Ιανουαρίου λάβαμε υπόψη το άνοιγμα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ το άνοιγμα των βιβλιοπωλείων, κομμωτηρίων, λιανικού εμπορίου και των εμπορικών καταστημάτων από τη Δευτέρα 18/1, ενώ επιπλέον, έχει ληφθεί υπόψη το άνοιγμα τις δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τη Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου στις κίτρινες περιοχές. Στις κόκκινες περιοχές, από τη Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου έχει γίνει άνοιγμα μόνο των Γυμνασίων (και συνεχίζεται το καθεστώς τηλε-εκπαίδευση για τα Λύκεια), στις οποίες επίσης, η λειτουργία του λιανεμπορίου θα πραγματοποιείται με τη μέθοδο click away, και η λειτουργία καταστημάτων ένδυσης, υπόδησης, βιβλιοπωλείων, κομμωτηρίων και καταστημάτων προσωπικής περιποίησης με προκαθορισμένο ραντεβού (click-in-a-shop) και με 1 άτομο ανά 25 τ.μ.
Όπως φαίνεται από το διάγραμμα, από τις 8 Ιανουαρίου έχουμε μια αύξηση κρουσμάτων μέχρι τις 11 Ιανουαρίου η οποία οφείλεται στη μείωση της περιστολής που σημειώθηκε στις γιορτές. Από τις 11 μέχρι τις 18 Ιανουαρίου προβλεπόταν μια μείωση κρουσμάτων λόγω της εφαρμογής του lockdown που είναι σε ισχύ και αυτήν την εβδομάδα και η οποία όντως παρατηρήθηκε. Εντούτοις, όπως είχαμε προβλέψει, από τις 23 Ιανουαρίου και έπειτα διαφαίνεται αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο των κρουσμάτων.
Το ίδιο σενάριο μέτρων, έχει ληφθεί υπόψη στα αποτελέσματα του μοντέλου που παρουσιάζονται σε επιμέρους περιοχές της επικράτειας.
Στις επιμέρους περιοχές με υψηλό υγειονομικό κίνδυνο, παρατηρείται καθοδική πορεία τόσο στη Θεσσαλονίκη με 83 κρούσματα (126 κρούσματα την Τρίτη), όσο και στην Αττική με 606 κρούσματα (649 την Τρίτη). Με αυτό τον αριθμό (και με τις αβεβαιότητες που εισάγει ο κυμαινόμενος αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν στο σύνολο της επικράτειας καθημερινά, αλλά και η μη γνώση του αριθμού των τεστ που πραγματοποιήθηκαν ανά περιοχή), η Αθήνα πλέον αντιπροσωπεύει περίπου το 53% των κρουσμάτων, κι εμφανίζει λίγο παραπάνω από τα επταπλάσια κρούσματα από τη Θεσσαλονίκη. Γι’αυτό εφιστούμε ξανά την προσοχή μας στην Αττική (Σχήμα 4), για την οποία είχε επισημανθεί ο κίνδυνος από τις 29 Νοεμβρίου.
Η πορεία της διασποράς στη Θεσσαλονίκη (Σχήμα 5), ακολουθεί την αύξηση που αναμέναμε αυτή την εβδομάδα. Συνεπώς, παρόλο που η κατάσταση ήταν μέχρι τώρα καλή, η αναμενόμενη τάση είναι ανοδική με βάση τη λειτουργία δραστηριοτήτων που ήδη ισχύουν (άνοιγμα των δημοτικών και νηπιαγωγείων στις 11 Ιανουαρίου, των οικονομικών δραστηριοτήτων που ξεκίνησαν να λειτουργούν από τις 18 Ιανουαρίου και το άνοιγμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από την 1η Φεβρουαρίου), οπότε η εντατικοποίηση των ελέγχων ανά δήμο προτείνεται να γίνει και στη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης.
Όσον αφορά στη Θεσσαλία, καθοδική σε σχέση με την Τρίτη (39 κρούσματα) είναι η πορεία της καμπύλης διασποράς του ιού στη Λάρισα με 22 κρούσματα (Σχήμα 6) και ανοδική στην Μαγνησία με 28 κρούσματα (Σχήμα 7). Όσο αφορά την Καρδίτσα με 13 κρούσματα (Σχήμα 8) παρατηρείται μείωση σε σχέση με την Τρίτη. Ελαφρώς ανοδική τάση εμφανίζει η πορεία της πανδημίας και στα Τρίκαλα με 7 κρούσματα (Σχήμα 9). Λόγω της συνολικά καλής πορείας των πόλεων αυτών (με εξαίρεση τη Μαγνησία τις τελευταίες ημέρες, λόγω της συρροής σε οίκο ευγηρίας), η εφαρμογή του πιο αυστηρού lockdown, οδηγεί σε πτωτικές τάσεις μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, όπως είχε προβλεφθεί από την αρχή του έτους.
Στην Αιτωλοακαρνανία (Σχήμα 15) με 5 κρούσματα παρατηρείται μείωση σε σχέση με την Τρίτη (2 κρούσματα) (Σχήμα 15). Στην Εύβοια, με 71 κρούσματα, παρατηρείται αύξηση σε σχέση με την Τρίτη (Σχήμα 16) και συνολικά ακολουθείται έντονα ανοδική τάση τις τελευταίες ημέρες. Η εικόνα της Εύβοιας κρίνεται υπό αυστηρή παρακολούθηση και αξιολόγηση των δεδομένων τις επόμενες μέρες. Καθοδική τάση είχαμε στη Βοιωτία με 8 κρούσματα (Σχήμα 17). Όμοια στη Φθιώτιδα με 2 κρούσματα (Σχήμα 18) παρατηρείται καθοδική πορεία.
Όσον αφορά στις πόλεις της Βορείου Ελλάδας, καθοδική εμφανίζεται η κατάσταση στην Ημαθία με 2 κρούσματα (Σχήμα 19), στην Πέλλα με 4 κρούσματα (Σχήμα 20), στο Κιλκίς με 0 κρούσματα (Σχήμα 24) και στην Χαλκιδική με 20 κρούσματα (Σχήμα 30). Αντίθετα, ανοδική εμφανίζεται η πορεία της πανδημίας στις Σέρρες με 8 κρούσματα (Σχήμα 28), στην Καβάλα με 4 κρούσματα (Σχήμα 25), στη Φλώρινα με 2 κρούσματα (Σχήμα 22) και στην Πιερία με 20 κρούσματα (Σχήμα 21). Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα όλες αυτές οι πόλεις εμφανίζουν συνολικά πτωτική πορεία, αν και τις τελευταίες ημέρες διαγράφονται κάποιες ανοδικές τάσεις. Καθοδική σε σχέση με την Τρίτη (19 κρούσματα) είναι η πορεία της διασποράς στην Κοζάνη με 13 κρούσματα (Σχήμα 21), στην οποία έχουν αποδώσει τα αυστηρά μέτρα περιορισμού της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Τέλος, τα Γρεβενά με 0 κρούσματα (Σχήμα 27), και η Καστοριά με 1 κρούσμα (Σχήμα 29) παρουσιάζουν συνολικά πτωτική πορεία της διασποράς. Συνολικά στη Μακεδονία, η εικόνα συνολικά είναι καλή για τις περισσότερες επιμέρους περιοχές, αλλά πρέπει να συνεχίσει η επιτήρηση της κατάστασης στη Κοζάνη, η οποία ελπίζουμε ότι δεν θα αντιστρέψει τη συνολική τροχιά αποκλιμάκωσης που συνάδει με το αυστηρό lockdown που έχει επιβληθεί, καθώς και στη Χαλκιδική που προβληματίζει ο μεγάλος αριθμός των κρουσμάτων.
Όσον αφορά στη Θράκη, στη Ροδόπη διαφαίνεται ανοδική τάση καθώς εντοπίστηκαν 3 κρούσματα (Σχήμα 31). Αντίθετα, στην Ξάνθη με 0 κρούσματα (Σχήμα 33), ο αριθμός είναι μειωμένος σε σχέση με τα δεδομένα της Τρίτης (3 κρούσματα), και συνολικά τις τελευταίες ημέρες διαφαίνεται τροχιά αποκλιμάκωσης. Στον Έβρο με 5 κρούσματα (Σχήμα 32), έχουμε μείωση, η οποία ελπίζουμε να συνεχιστεί ώστε να μην ανατραπεί η σταθεροποιητική πορεία των προηγουμένων ημερών. Με την εικόνα που παρουσιάζεται τώρα, συνολικά όλες οι επιμέρους αυτές περιοχές βρίσκονται σε πτωτική πορεία.
Στη Λέσβο εντοπίσθηκε μειωμένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με την Τρίτη με 4 κρούσματα (Σχήμα 34) και η συνολική πορεία των τελευταίων ημερών υποδεικνύει σταθερή τάση. Στην Κέρκυρα με 0 κρούσματα (Σχήμα 35) η εξέλιξη της πανδημίας διαφαίνεται ότι έχει περιέλθει σε σταθερή πτωτική πορεία, ενώ και στα Χανιά με 0 κρούσματα (Σχήμα 37) παρουσιάζεται μείωση. Στο Ηράκλειο με 8 κρούσματα παρουσιάζεται μείωση σε σχέση με την Τρίτη (Σχήμα 36). Στη Χίο με 0 κρούσματα (Σχήμα 38) η πορεία της πανδημίας φαίνεται να είναι σταθερή, όπως και στη Θάσο με 0 κρούσματα (Σχήμα 39). Περισσότερα συμπεράσματα για την διαφαινόμενη τάση θα φανούν στις επόμενες ημέρες.
Παρά την εφαρμογή οριζοντίων μέτρων ανάσχεσης της πανδημίας, η πορεία της τελευταίας διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Οι παραπάνω παρατηρήσεις τείνουν στο συμπέρασμα ότι η διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου θα πρέπει να εξεταστεί σε τοπικό επίπεδο από τη στιγμή που συνολικά στη χώρα φαίνεται να έχουμε ξεπεράσει την κορύφωση του συγκεκριμένου επιδημικού κύματος του Νοεμβρίου. Παρόλα αυτά, συνιστάται προσεκτική μελέτη των αποτελεσμάτων των επόμενων ημερών, λόγω του ανοίγματος των δημοτικών σχολείων και από αυτή την εβδομάδα και του λιανικού εμπορίου. Με βάση τη συνολική εικόνα που έχει διαμορφωθεί, έχουμε εντελώς διαφορετική κατανομή στο χάρτη των κρουσμάτων, και πλέον μεγαλύτερη ανησυχία, εγείρουν οι τάσεις που παρατηρούνται στην Κεντρική Ελλάδα. Ενώ δηλαδή, τόσο η Θεσσαλονίκη, όσο και οι άλλες πόλεις της Μακεδονίας είχαν μέχρι τώρα πολύ καλή πορεία (με επιφύλαξη για τη Χαλκιδική), και σύμφωνη με τα μέτρα που ακόμα ισχύουν (ή και τα πιο αυστηρά lockdown σε συγκεκριμένες περιοχές) και συνάδουν και με τις προβλέψεις του μοντέλου, αντίθετα, σε περιοχές όπως η Εύβοια και η Αχαΐα παρατηρούνται έντονα ανοδικές τάσεις. Στην Αττική ο αριθμός των κρουσμάτων συνεχίζει να προβληματίζει και δεδομένης της σύγκλισης των μετρούμενων κρουσμάτων με τις προσομοιώσεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE, αναμένεται άνοδος τις επόμενες ημέρες. Για να αποφευχθεί επιδείνωση της κατάστασης, πρέπει οπωσδήποτε να ενταθούν οι έλεγχοι της εφαρμογής των μέτρων, αλλά και ο αριθμός των τεστ ανίχνευσης. Επιπλέον, παρατηρήθηκαν κάποιες έντονες αυξητικές τάσεις σε επιμέρους περιοχές τις τελευταίες ημέρες, με κυριότερες την Αχαΐα και την Εύβοια, στις οποίες προτείνεται να εντατικοποιηθούν τα τεστ ανίχνευσης και η ιχνηλάτηση. Eπίσης πλέον προβληματίζουν (αν και σε μικρότερο βαθμό) η Χαλκιδική και το Ηράκλειο. Συνολικά, τα τεστ ανίχνευσης θα πρέπει να διπλασιαστούν τουλάχιστον και να δίνεται έμφαση στοχευμένα στις περιφερειακές ενότητες στις οποίες η δυναμική της διασποράς φαίνεται να είναι ανησυχητική για 1-2 ημέρες ώστε να ανιχνεύονται οι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί φορείς και να σπάει η αλυσίδα μετάδοσης βάζοντάς τους σε καραντίνα. Με δεδομένο το άνοιγμα της αγοράς από τη Δευτέρα 18 Ιανουαρίου χωρίς επιδείνωση της επιδημιολογικής εικόνας από το τέλος Ιανουαρίου, καλό θα ήταν να αυξήσουμε σημαντικά (κατά 2 και 3 φορές σε σχέση με την Τετάρτη) τα τεστ ανίχνευσης του SARS–CoV-2 στην κοινότητα, στοχεύοντας στις περιοχές υψηλού κινδύνου για να λάβουμε προληπτικά μέτρα.
Για τους λόγους ανησυχίας που εγείρει και η παρουσία στην κοινότητα του στελέχους B.1.1.7. του SARS-CoV-2 και προκειμένου να περιορίσουμε ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε την ευρεία διασπορά του, προτείνουμε τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:
– εφαρμογή του ήδη υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου για την τηλεργασία (όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά τουλάχιστον 50%) τόσο από δημόσιους όσο και ιδιωτικούς φορείς – είναι απαραίτητο να υπάρξει άμεσα πολύ μεγαλύτερη επιτήρηση της εφαρμογής της σχετικής ΚΥΑ από όλους τους εργοδότες του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.
– αύξηση του αριθμού των δοκιμών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των δοκιμών RT-PCR όσο και των ταχέων δοκιμών που βασίζονται σε αντιγόνα) σε ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τόσο για το διδακτικό προσωπικό όσο και για τους μαθητές (ειδικά αυτά του λυκείου για όσα λύκεια έχουν ήδη ανοίξει ή πρόκειται να ανοίξουν)
– αύξηση του αριθμού της γενετικής αλληλούχισης στα δείγματα που λαμβάνονται από τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για να μας επιτρέψουν να εκτιμήσουμε την πραγματική εξάπλωση του Β.1.1.7 στην κοινότητα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα πρέπει να ζητηθεί από όλα τα επιστημονικά ιδρύματα που διαθέτουν μια διάταξη αλληλούχισης (κατά προτίμηση next generation sequencing (NGS) ή ακόμα και παλαιότερης γενιάς) να συμβάλουν στην εθνική προσπάθεια περιορισμού της διάδοσης του Β.1.1.7. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο τα επίσημα κέντρα μοριακής ανάλυσης αλλά και όλα τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα που διαθέτουν όργανα γενετικής αλληλούχισης. Το έργο πρέπει να συντονιστεί από το εθνικό κέντρο αναφοράς στην Αθήνα, αλλά θα πρέπει να μοιραστεί σε ένα αναλυτικό δίκτυο που να συμπεριλάβει όλα τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά εργαστήρια που έχουν την τεχνική ικανότητα να αλληλουχίσουν το γονιδίωμα του κορωνοϊού για να ταυτοποιηθεί όσο το δυνατόν καλύτερα η πραγματική διασπορά του Β.1.1.7 στην ελληνική κοινότητα.
– Να γίνει αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού στο μέγιστο δυνατό επίπεδο, για να χρησιμοποιηθεί ως ενεργός έλεγχος της δυναμικής της πανδημίας και να δημιουργηθεί τεχνητή ανοσία σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
– Να γίνει χρήση συσκευών καθαρισμού αέρα (συσκευές απολύμανσης και φιλτραρίσματος αέρα) σε σχολικές αίθουσες με πάνω από 17 μαθητές, μέσα μαζικής μεταφοράς, εστιατόρια και δημόσιους χώρους. Αυτό θα συντελέσει σε μείωση κατά 20-25% του συνολικού ρυθμού μετάδοσης (καθώς η αερομεταφερόμενη μετάδοση αντιπροσωπεύει το 25-30% του συνόλου).Η επιτυχής διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου τους επόμενους δύο μήνες είναι κρίσιμη όχι μόνο για την προστασία της υγείας του πληθυσμού της χώρας αλλά και για την επιτυχημένη λειτουργία του τουρισμού. Καθώς τα τουριστικά πακέτα για τα μεγάλα τουριστικά θέρετρα της χώρας κλείνονται κατά το πλείστον το Μάρτιο, θα είναι καθοριστικό να έχουμε αποδείξει σε όλο τον κόσμο ότι η Ελλάδα μπορεί να διαχειριστεί επιτυχημένα την υγειονομική κρίση και ότι είναι ένας τουριστικός προορισμός υγειονομικά ασφαλής. Για να συνδυάσουμε την καλή υγειονομική διαχείριση με την προάσπιση της οικονομικής δραστηριότητας και της ομαλής κοινωνικής λειτουργίας θα πρέπει να προετοιμάζουμε τις υποδομές μας με τις μεθόδους που προτείνονται παραπάνω ώστε να μειώνουμε ενεργά την πιθανότητα έκθεσης του πληθυσμού σε μεγάλο ιικό φορτίο. Με δεδομένη την παρουσία του πιο μεταδοτικού στελέχους Β.1.1.7 στην Ελλάδα, αυτή η απαίτηση γίνεται ακόμη πιο πιεστική την Τετάρτη. Με βάση τα παραπάνω και τη συνολική επιδημιολογική εικόνα της χώρας, η εφαρμογή ενός αυστηρού lockdown για τρεις εβδομάδες, φαίνεται να είναι μια λύση για την αναχαίτιση του επερχόμενου τρίτου κύματος.