Την κατακόρυφη αύξηση των δαπανών των νοικοκυριών για τα φροντιστήρια γενικής παιδείας καταγράφει έρευνα του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ.
Τα ευρήματα αυτής της εν λόγω έρευνας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τις στάσεις, τις αντιλήψεις αλλά και τις πρακτικές των οικογενειών αναφορικά με την εξωσχολική οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση, ενισχύοντας την κατανόηση των δαπανών αλλά και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές οικογένειες αναδεικνύοντας τις τάσεις αλλά και τις εξελίξεις στο πεδίο των εκπαιδευτικών ανισοτήτων.
Οι δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών αντικατοπτρίζουν την επένδυση των ελληνικών νοικοκυριών για εξωσχολική υποστήριξη των μαθητών/σπουδαστών. Τα στοιχεία προέρχονται από την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών, η οποία διενεργείται κατ’ έτος από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. και καλύπτει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού, επιτρέποντας τη στατιστική ανάλυση των δαπανών σε εθνικό επίπεδο.
Τα βασικά ευρήματα είναι τα ακόλουθα:
- Τα ελληνικά νοικοκυριά το 2023 δαπάνησαν συνολικά σχεδόν 614 εκατ. € για φροντιστήρια γενικής εκπαίδευσης. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 16,2% των δαπανών τους για αγαθά και υπηρεσίες εκπαίδευσης και στο 0,7% της συνολικής καταναλωτικής τους δαπάνης. Η δαπάνη αυτή ενώ από το 2013 έως το 2020 παρουσιάζει μια φθίνουσα πορεία, την τελευταία διετία (2021–2023) καταγράφει μια απότομη αύξηση της τάξης του 36% (σε σταθερές– αποπληθωρισμένες τιμές).
- Το 4,2% των δαπανών για φροντιστήρια γενικής εκπαίδευσης αφορά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Εντυπωσιακό είναι ότι η δαπάνη αυτή έχει 4πλασιαστεί: από 5,9 εκατ.€ το 2013 έχει ανέλθει σε 26,1 εκατ.€ το 2023, γεγονός που αποδίδεται στην ανάπτυξη των Κέντρων Μελέτης τα τελευταία χρόνια.
- Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση απορροφά τη συντριπτική πλειονότητα των δαπανών για φροντιστήρια (94,6%), φτάνοντας στα 580,9 εκατ.€. Αυτή η κατανομή αντανακλά, φυσικά, την αυξημένη ζήτηση για υποστήριξη μαθητών στην κρίσιμη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου λαμβάνει χώρα η προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Παρότι η συγκεκριμένη δαπάνη παρουσίαζε πτωτική τάση έως το 2020, την τελευταία διετία (2021- 2023) αυξήθηκε κι αυτή σημαντικά (+35,5%).
- Οι δαπάνες για φροντιστήρια τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανέρχονται σε 7,2 εκατ.€, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 1,2% των συνολικών δαπανών για φροντιστήρια. Παρά τις μικρές διακυμάνσεις, παραμένουν σε σχετικά σταθερά περίπου επίπεδα καθ’ όλη τη δεκαετία.
Δημογραφικοί και κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες διαφοροποίησης των δαπανών:
- Η επίδραση της αστικότητας είναι έντονη. Τα νοικοκυριά στις αστικές περιοχές δαπανούν περισσότερα χρήματα για φροντιστήρια σε σύγκριση με τα νοικοκυριά σε αγροτικές περιοχές, ενώ η διαφορά μεταξύ τους έχει διευρυνθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία. Οι περιφερειακές ανισότητες είναι επίσης σημαντικές και έχουν διευρυνθεί σημαντικά μέσα στην δεκαετία.
- Το εισόδημα του νοικοκυριού αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα διαφοροποίησης. Τα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα δαπανούν σημαντικά μεγαλύτερο μέρος της καταναλωτικής τους δαπάνης για φροντιστήρια, ενώ η πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές γίνεται δυσκολότερη για νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος. Χαρακτηριστικό του εύρους της ανισότητας είναι πως η δαπάνη για φροντιστήρια (ως ποσοστό της καταναλωτικής τους δαπάνης) των τριών υψηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών είναι 3,5 φορές υψηλότερη της δαπάνης των τριών χαμηλότερων κατηγοριών, ενώ η «ψαλίδα» μεταξύ τους έχει διευρυνθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία.
- Η θέση στο επάγγελμα του υπευθύνου του νοικοκυριού επηρεάζει τις δαπάνες. Κοιτάζοντας το μερίδιο που καταλαμβάνουν οι δαπάνες αυτές στο σύνολο του οικογενειακού τους προϋπολογισμού, φαίνεται να επιβαρύνονται περισσότερο οι βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση (1,3%) και οι μισθωτοί (1,1%) και σημαντικά λιγότερο οι αυτοαπασχολούμενοι με μισθωτούς (0,9%) ή χωρίς μισθωτούς (0,8%). Πιο αναλυτικά ως προς το επάγγελμα του υπεύθυνου του νοικοκυριού, το 2023 οι έμποροι/πωλητές αλλά και οι υπάλληλοι γραφείου καταγράφουν τις υψηλότερες δαπάνες ξεπερνώντας ακόμη και τις πλέον ευκατάστατες επαγγελματικές ομάδες (Διευθύνοντα ή ανώτερα διοικητικά στελέχη ή Επιστήμονες κλπ). Αυτό ενδέχεται να οφείλεται στη στροφή των υψηλότερων επαγγελματικών κατηγοριών προς ιδιαίτερα μαθήματα αντί για οργανωμένες φροντιστηριακές δομές. Στον αντίποδα βρίσκονται κατηγορίες με χαμηλότερα εισοδήματα, όπως οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι και οι εργάτες στην γεωργία, οι οποίοι δαπανούν και χαμηλότερα ποσά για φροντιστήρια.
Κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες
- Οι δαπάνες για φροντιστήρια τείνουν να αυξάνονται όσο μεγαλώνει το νοικοκυριό, ενώ η οικογενειακή σύνθεση παίζει καθοριστικό ρόλο. Γενικά, τα νοικοκυριά με 2 παιδιά και άνω έως και 16 ετών καταγράφουν τις υψηλότερες δαπάνες για φροντιστήρια. Παρατηρείται ότι τα ζευγάρια με δύο παιδιά (έως 16 ετών) δαπανούν σημαντικά περισσότερα για φροντιστήρια από τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, παρότι το αναμενόμενο θα ήταν η δαπάνη να αυξάνεται με το πλήθος των παιδιών. Αυτό ενδέχεται να οφείλεται στο ότι οι τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες επιβαρύνονται με περισσότερα ανελαστικά έξοδα, γεγονός που περιορίζει τις δυνατότητές τους να επενδύσουν σε φροντιστήρια στον ίδιο βαθμό με τις μικρότερες οικογένειες. Οι μονογονεϊκές οικογένειες με παιδιά έως 16 ετών επιβαρύνονται ιδιαίτερα ως ποσοστό του συνολικού τους προϋπολογισμού με 1,1%, όταν το αντίστοιχο των οικογενειών με ζευγάρι και παιδιά έως 16 ετών κυμαίνεται από 0,6% (με 1 παιδί) έως 1,2% (με 2 παιδιά).
- Τέλος, οι δαπάνες είναι υψηλότερες στα νοικοκυριά με υπεύθυνους στις ηλικιακές ομάδες 35-64 ετών, και ιδίως 45-54 ετών, γεγονός που είναι αναμενόμενο, καθώς αυτές οι ηλικιακές ομάδες είναι πιθανότερο να έχουν παιδιά σε σχολική ηλικία που χρειάζονται μεγαλύτερη εκπαιδευτική υποστήριξη.
Από τα στοιχεία είναι φανερό πως η οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση αναδεικνύει σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες γεγονός που καθιστά απαραίτητο να εφαρμοστούν πολιτικές που θα ελαφρύνουν από το οικονομικό βάρος τα νοικοκυριά και θα αναβαθμίσουν την ποιότητα της εκπαίδευσης.
Ζαχαράκη: Το ψηφιακό φροντιστήριο «ρίζωσε»- Περισσότεροι από 49.000 μαθητές και μαθήτριες παρακολούθησαν τις ψηφιακές τάξεις κατά τον μήνα Μάρτιο
Αρχίζουν από σήμερα, Τρίτη 1 Απριλίου 2025, οι συστηματικές επαναλήψεις και τα τεστ προσομοιώσεων με διαγωνίσματα προσομοίωσης Πανελλαδικών Εξετάσεων για τα Γενικά και τα Επαγγελματικά Λύκεια στο Ψηφιακό Φροντιστήριο, καθώς το τέλος του Μαρτίου σηματοδότησε και την ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης για τα 45 πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα.
«Το ψηφιακό φροντιστήριο είναι μια σπουδαία συλλογική κατάκτηση στο χώρο της εκπαίδευσης που “ρίζωσε”, όπως ακριβώς είχε προβλέψει και ο πρωθυπουργός τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν άρχισε η λειτουργία του», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Σοφία Ζαχαράκη.
Όπως ανέφερε η υπουργός, μέσα στον μήνα Μάρτιο, ο αριθμός των μαθητών και μαθητριών που αξιοποίησαν το ψηφιακό φροντιστήριο από την Ελλάδα και το εξωτερικό ξεπέρασε τους 49.000.
«Το Ψηφιακό Φροντιστήριο συμπυκνώνει την απόλυτη δέσμευση της κυβέρνησης να παρέχουμε σε όλα τα παιδιά και σε όλες τις οικογένειες, όπου κι αν ζουν, εντελώς δωρεάν συμπληρωματική εκπαίδευση και συστηματική προετοιμασία για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις», επεσήμανε η κ. Ζαχαράκη. Αξίζει να σημειωθεί, δε, ότι τα μαθήματα από σήμερα, 1η Απριλίου, έχουν στόχο να ενισχύσουν την εξοικείωση των μαθητών με τις εξετάσεις και θα συνεχίζονται μέχρι και μια μέρα πριν την κάθε Πανελλαδική Εξέταση.
Η υπουργός έκανε ειδική μνεία στους 75 εκπαιδευτικούς που το στελεχώνουν: «Ευχαριστώ τους εξαιρετικούς εκπαιδευτικούς μας, που με το έργο τους διαμορφώνουν το μέλλον και προσφέρουν ανεκτίμητη αξία στην κοινωνία. Εργαζόμαστε από τώρα ώστε να προσφέρουμε ακόμη περισσότερα στις οικογένειες και τους μαθητές, την επόμενη σχολική χρονιά», ανέφερε η κ. Ζαχαράκη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, περισσότεροι από 49.000 μαθητές Ελλάδας και εξωτερικού παρακολούθησαν ζωντανά τα μαθήματα του Ψηφιακού Φροντιστηρίου κατά τον μήνα Μάρτιο, με τους μαθητές της περιφέρειας της Αττικής να φτάνουν τους 12.500, της Κύπρου τους 1.500, ενώ της νησιωτικής Ελλάδος «άγγιξαν» τους 3.650.
Από πλευράς υπουργείου Παιδείας, άλλωστε, είχε δοθεί ιδιαίτερη έμφαση από την πρώτη στιγμή σε ό,τι αφορά την όσο το δυνατόν ευρύτερη πρόσβαση στο Φροντιστήριο, και για αυτό, εκφράζεται ιδιαίτερη ικανοποίηση που η δωρεάν αυτή παροχή έτυχε θερμής υποδοχής και σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά και στην ομογένεια. Επιπλέον, τα μαθήματα παρέχονται και στη νοηματική γλώσσα, ενώ αναρτώνται στην πλατφόρμα υποτιτλισμένα, ώστε να είναι προσβάσιμα σε όλους.
Πιο αναλυτικά, ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων μαθητών στην ψηφιακή πλατφόρμα ασύγχρονης υποστήριξης είναι περίπου 21.000, στα ακόλουθα μαθήματα:
ΓΕΛ: Νεολληνική Γλώσσα: 2.853, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα: 1.189, Λατινικά: 1.075, Ιστορία: 1.062, Μαθηματικά: 2.004, Χημεία: 1.381, Φυσική: 1.521, Βιολογία: 971, Πληροφορική: 1.879, Οικονομία: 1.179.
ΕΠΑΛ: Οικοδομική: 72, Αρχές Οικονομικής Θεωρίας: 221, Σύγχρονες Γεωργικές Επιχειρήσεις: 98, Άλγεβρα: 856, Νέα Ελληνικά: 822, Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων: 159, Αρχές Βιολογικής Γεωργίας: 100, Ιστορία Σύγχρονης Τέχνης: 45, Δίκτυα Η/Υ: 317, Ηλεκτροτεχνία ΙΙ: 123, Ηλεκτρικές Μηχανές: 117, Στοιχεία Μηχανών: 187, Μηχανές Εσωτερικής Καύσης: 129, Ανατομία- Φυσιολογία: 438, Υγιεινή: 386.
ΕΝΕΕΓΥΛ: Δίκτυα Η/Υ: 317, Φυσική: 46.
ΕΙΔΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Ιταλικά: 107, Ισπανικά: 105, Γαλλικά: 68, Γερμανικά: 74, Αγγλικά: 338, Μουσική Αντίληψη, Θεωρία και Αρμονία: 141, Γραμμικό Σχέδιο: 162, Ελεύθερο Σχέδιο: 151.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, περίπου το 50% των υποψηφίων μαθητών και αποφοίτων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις 2025 (εκ των 101.768 συνολικά) έχει παρακολουθήσει το Ψηφιακό Φροντιστήριο, στην διαδρομή επιτυχούς προετοιμασίας του για την συμμετοχή στις εξετάσεις.
Έτσι, από σήμερα, 1η Απριλίου αρχίζουν εντατικά οι συστηματικές επαναλήψεις και θα επεξηγούνται βήμα βήμα οι τρόποι επίλυσης των θεμάτων στα διαγωνίσματα προσομοίωσης για κάθε Πανελλαδικώς Εξεταζόμενο Μάθημα. Τα μαθήματα θα σταματούν μία μέρα πριν την κάθε πανελλαδική εξέταση.