Ένας 60χρονος Γερμανός και ένας 49χρονος Πολωνός, σε βάρος των οποίων εκκρεμούσε «ερυθρά αγγελία» της INTERPOL, συνελήφθησαν, έπειτα από διασυνοριακή συνεργασία, στις 26 Οκτωβρίου 2022, σε Ελλάδα και Ιταλία, αντίστοιχα, για υπόθεση οικονομικής απάτης τύπου «πυραμίδας» ( Ponzi scheme ).
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το αρχηγείο της ΕΛΑΣ, η σύλληψη του Γερμανού πραγματοποιήθηκε στο αεροδρόμιο “Ελ.Βενιζέλος”, από αστυνομικούς της Διεύθυνσης Αστυνόμευσης Αερολιμένα Αθηνών, τη στιγμή που προσπαθούσε να αναχωρήσει με προορισμό τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Την ίδια ώρα, ο Πολωνός συνεργός του συνελήφθη στην Ιταλία.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, τα θύματα της εγκληματικής δραστηριότητάς τους ξεπέρασαν τα 2.000 άτομα σε Ευρώπη και Ασία, με τα παράνομα κέρδη τους να ανέρχονται σε 28 εκατομμύρια ευρώ.
Ο 60χρονος συλληφθείς οδηγήθηκε στην αρμόδια εισαγγελική Αρχή και στη συνέχεια διατάχθηκε η προσωρινή κράτησή του, στις φυλακές Κορυδαλλού, προκειμένου εξετασθεί η υπόθεση έκδοσής του.
Τέλος, όπως αναφέρει το αρχηγείο της ΕΛΑΣ, ο εκτελεστικός διευθυντής Αστυνομικών Επιχειρήσεων της INTERPOL ευχαρίστησε όλες τις διωκτικές Αρχές και τα Εθνικά Κεντρικά Γραφεία INTERPOL των εμπλεκομένων χωρών μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας (Διεύθυνση Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας του Αρχηγείου Ελληνικής Αστυνομίας) για την άμεση ανταπόκριση που επέδειξαν στην συγκεκριμένη, μείζονος σημασίας για τον Οργανισμό, υπόθεση οικονομικού εγκλήματος.
Πώς λειτουργεί το Ponzi scheme
Ο όρος «Σχήμα Πόντσι» (Ponzi Scheme) αναφέρεται σε οποιαδήποτε χρηματική απάτη στηρίζεται σε «πυραμίδα» επενδυτών. Η πυραμίδα επενδυτών αποτελεί ένα παράνομο επενδυτικό σχήμα που περιλαμβάνει την πληρωμή απόδοσης σε επενδυτές από τα χρήματα που πληρώνονται από μεταγενέστερους επενδυτές, αντί από τα καθαρά κέρδη που συγκεντρώνονται από πραγματικές πωλήσεις. Ο όρος “Σχήμα Πόντσι” αναφέρεται στον Τσαρλς Πόντσι.
Συγκεκριμένα εικονικές επιχειρήσεις λειτουργούν ως κάλυψη του εκάστοτε απατεώνα που διαχειρίζεται την απάτη χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια νέων επενδυτών για να καλύψει τα κενά που αφήνει πίσω της η υπεξαίρεση χρημάτων από τους παλαιότερους επενδυτές. Ο στόχος της οποίας εικονικής επιχείρησης ή ατόμου είναι να πείσει κάποιους ανθρώπους να επενδύσουν σε κάτι, ενδεχομένως και μη διευκρινίσιμο προϊόν, με την υπόσχεση εγγυημένης απόδοσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις το κίνητρο επένδυσης αφορά υψηλά επιτόκια και κατ’ επέκταση η αποπληρωμή των επενδυτών δημιουργεί δικλείδες επενδυτικής ασφαλείας για υποψηφίους επενδυτές που συρρέουν να επενδύσουν.
Όπως γίνεται σαφές η ανατροφοδότηση της πυραμίδας – συστήματος απαιτεί όλο και περισσότερους επενδυτές πράγμα που αποδεικνύει μελλοντικά τη βραχυβιότητα της διαδικασίας αυτής και του όλου σχεδίου. Μπορεί να συνεχίζεται θεωρητικά επ΄ άπειρον ή έστω για όσο καιρό εισρέουν νέα κεφάλαια. Το είδος αυτής της απάτης πήρε «τιμητικά» το όνομα του πρώτου διδάξαντος, του Ιταλού Τσαρλς Πόντσι. Βέβαια η πρώτη αναφορά σε αντίστοιχο σχήμα έγινε από τον Τσαρλς Ντίκενς το 1857 στη νουβέλα του με όνομα Little Dorrit.
Ποιος ήταν ο Τσαρλς Πόντσι
Ο Πόντσι γεννήθηκε στο Λούγκο της Ιταλίας στις 3 Μαρτίου του 1882, κατέφθασε στις ΗΠΑ το 1903 σε ηλικία 21 ετών με 2,5 δολάρια στις τσέπες του για να καταστεί το 1920 ένας από τους πλουσιότερους επενδυτές εκείνης της εποχής, υιοθετώντας ένα προκλητικά πολυτελή τρόπο ζωής. Τον Ιούλιο του 1920 τα εισοδήματά του έφταναν τα 250.000 δολάρια την ημέρα. Την 1η Νοεμβρίου του ίδιου έτους δήλωσε ένοχος για απάτη, με 85 κατηγορίες να εκκρεμούν εις βάρους του. Ο ίδιος πέρασε πέντε χρόνια σε ομοσπονδιακή φυλακή και εννέα χρόνια σε πολιτειακή φυλακή των ΗΠΑ, ενώ είχε περάσει από σωφρονιστικά ιδρύματα και πριν ξεσπάσει το ομώνυμο σκάνδαλο για μικροαπάτες.
Βγήκε οριστικά από τη φυλακή το 1934 και απελάθηκε στην Ιταλία, καθώς ουδέποτε είχε λάβει την αμερικανική υπηκοότητα. Ο Πόντσι που πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του περιπλανώμενος σε διαφορές πόλεις της Αμερικής και του Καναδά, έκανε πολλές δουλείες καθώς και απάτες που του στέρησαν τη ελευθερία του και τον μύησαν σε νέες τακτικές και ραδιουργίες Στις 26 Δεκεμβρίου 1919, ο Πόντσι σύστησε μια “εταιρία φάντασμα” που ονομαζόταν The Security Exchange Company. Ο Πόντσι έπεισε αρκετούς να επενδύσουν ό,τι ποσό ήθελαν σ’ αυτόν, με τη δέσμευση ότι θα είχαν κέρδος 50% επί του ποσού που είχαν επενδύσει κάθε 90 ημέρες.
Πλήρωνε τους πρώτους με τα λεφτά που έβαζαν όσοι εισέρχονταν σ’ αυτή την “πυραμίδα”, με αποτέλεσμα να πεισθούν όλοι ότι είναι μια κερδοφόρος επένδυση. Το σχήμα κατέρρευσε τον Αύγουστο του 1920, έπειτα από δημοσίευμα της εφημερίδας “The Boston Globe”. Μέχρι τότε, ο Πόντσι έπαιρνε περίπου 200.000 δολάρια την ημέρα από “επενδυτές” που προσπαθούσαν να ανέβουν στο “τρένο” των κερδών.
Η βασική ιδέα του σχήματος Πόντσι ήταν ότι μπορούσε να πάρει χρήματα από το άτομο #1 και να του πει ότι θα του δώσει έναν υψηλό τόκο για τα χρήματά του. Όταν το άτομο #2 έδινε χρήματα στον Πόντσι, ο Πόντσι έπαιρνε μέρος αυτών των χρημάτων και τα έδινε στο άτομο #1 – επομένως εκπλήρωνε την υποχρέωση να του δώσει έναν υψηλό τόκο. Όταν το άτομο #3 ερχόταν, ο Πόντσι έπαιρνε μέρος αυτών των χρημάτων για να πληρώσει το άτομο #2 – επομένως εκπλήρωνε την υποχρέωσή του. Αν δεν υπήρχε #4, τότε ο Πόντσι δεν μπορούσε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους στο #3. Υπάρχει επίσης και μια φράση γνωστή ως “Robbing Peter to pay Paul” (δηλαδή κλέβοντας το Πέτρο για να πληρώσεις τον Παύλο) η ερμηνεία της οποίας θα μας βοηθούσε να αντιληφθούμε που στηρίζεται μια αντίστοιχη απάτη. Όταν τα χρέη λοιπόν οφείλονται και τα χρήματα για να πληρώσει τις υποχρεώσεις είναι ελλιπή, είτε λόγω της κακής τύχης ή εκούσιας κλοπής, οφειλέτες συχνά κάνουν τις πληρωμές τους με δανεισμό ή κλέβουν από άλλους επενδυτές που έχουν. Έτσι η εξόφληση του παλιού χρέους γίνεται μέσω της δημιουργίας νέου γεγονός που μακροπρόθεσμα δημιουργεί αλυσίδα χρεών-επενδυτών που εγκυμονεί το κίνδυνο της διακοπής της αλυσίδας λόγω έλλειψης νέων κρίκων (περιορισμός στον αριθμό των επενδύσεων ή και στην εισροή νέων κεφαλαίων).
Βασικά συστατικά ενός σχήματος Πόντσι
-Μία “επενδυτική ιδέα”. (Για παράδειγμα, η επένδυση αφορά μερίδιο στα κέρδη από εμπόριο σε εξωτικές χώρες. Η επένδυση επίσης μπορεί να είναι απόκρυφη.)
-ένα σταθερό και ελκυστικό κέρδος (π.χ ένα ετήσιο κέρδος 40% ).
-αρχική εκπλήρωση των υποσχέσεών του (Πληρωμή των τόκων με σκοπό τη προσέγγιση νέων πελατών-επενδυτών).
Τα αίτια κατάρρευσης
Είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή ένα από αυτά τα πράγματα θα συμβούν:
- Ο φορέας υλοποίησης θα εξαφανιστεί, μαζί με το υπόλοιπο κεφάλαιο (μείον τα κέρδη των επενδυτών).
- Το καθεστώς θα αρχίσει να καταρρέει υπό το βάρος του αφού οι επενδύσεις επιβραδύνονται σημαντικά και ο προαγωγός αρχίζει να έχει προβλήματα πληρωμής του υποσχέθηκε (όσο μεγαλύτερη είναι η απόδοση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος κατάρρευσης του συστήματος Πόντσι). Οι εν λόγω κρίσεις ρευστότητας προκαλούν συχνά πανικό, καθώς περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν ζητώντας τα χρήματά τους, παρόμοια με μαζικές αναλήψεις από τραπεζικούς λογαριασμούς σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
- Εξωτερικές δυνάμεις της αγοράς, όπως η απότομη πτώση της οικονομίας (π.χ. Madoff και την κάμψη της αγοράς του 2008 ), ενδέχεται να προκαλέσει πολλούς επενδυτές να αποσύρουν μέρος ή το σύνολο των κεφαλαίων τους. Δεν είναι απαραίτητα λόγω της απώλειας της εμπιστοσύνης στην επένδυση, αλλά απλά λόγω διαρθρωτικών βασικών μεγεθών της αγοράς. Στην περίπτωση της Madoff, το ταμείο θα μπορούσε να μην εμφανίζεται πλέον κανονικά μετά από την προσπάθεια επενδυτών να αποσύρουν 7 δισεκατομμύρια δολάρια από την εταιρεία στα τέλη του 2008, ως μέρος της μεγάλης παγκόσμιας επιβράδυνσης της αγοράς που επηρεάζει όλες τις επενδύσεις .
Πηγή πληροφοριών: wikipedia
