Τη «Μαύρη Βίβλο», όπως τη χαρακτηρίζουν, της εξαετούς διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας στους τομείς της οικονομίας, της ανάπτυξης και της παραγωγικής ανασυγκρότησης, παρουσίασαν στην πρώτη από τις συνολικά 4 συνεντεύξεις Τύπου που πραγματοποιεί το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής έως και την Παρασκευή, ο υπεύθυνος ΚΤΕ Οικονομίας Παύλος Γερουλάνος, ο υπεύθυνος ΚΤΕ Οικονομικών Πάρις Κουκουλόπουλος, ο υπεύθυνος ΚΤΕ Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Μανόλης Χνάρης, ο τομεάρχης Οικονομικών του κόμματος Γιώργος Παλαιοδήμος και ο τομεάρχης Ανάπτυξης, Κώστας Γάτσιος.
Κοινό συμπέρασμα από την παρουσίαση των κυβερνητικών πεπραγμένων στα πεδία του Ταμείου Ανάκαμψης, Οικονομίας, Επενδύσεων, Αγροτικής Ανάπτυξης. Εξού και ο γενικός τίτλος της σημερινής συνέντευξης στα κεντρικά γραφεία της Χαριλάου Τρικούπη υπό τον τίτλο: «6 χρόνια ΝΔ | Αποτύχατε. Να η Ελλάδα που παραδίδετε στην ανάπτυξη». Οι ομιλητές σχολίασαν ότι στο πεδίο της Ανάπτυξης ο τίτλος θα μπορούσε να είναι «μια χαμένη ευκαιρία», καθώς «σπαταλήθηκε ο κόπος του λαού της προηγούμενης δεκαετίας», ενώ σημείωσαν ότι «τα συνθήματα των μεταρρυθμίσεων έμειναν κενό γράμμα».
Εισαγωγικά, ο εκπρόσωπος Τύπου Κώστας Τσουκαλάς ανέφερε ότι «το καθήκον της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι διπλό, αφενός να επισημαίνει τις αστοχίες της κυβέρνησης και να ασκεί κριτική με υπευθυνότητα και καθαρές θέσεις και, παράλληλα, να μπορεί να προσφέρει εναλλακτική πρόταση εξουσίας στην κοινωνία». Εξηγώντας τη σχετική πρωτοβουλία του κόμματος είπε ότι «γι’ αυτό επιλέξαμε πριν ακούσουμε τον πρωθυπουργό να εξαγγέλλει πάλι μέτρα και να περιγράφει μια χώρα διαφορετική από αυτή που ζούμε και να ανακοινώνει για 7η φορά ότι πρέπει να υπάρχει κοινωνικό αποτύπωμα στην πολιτική της κυβέρνησης, να επισημάνουμε τα πεπραγμένα της». Μίλησε για συνεντεύξεις Τύπου-γέφυρα με την τελική ομιλία του Νίκου Ανδρουλάκη στη ΔΕΘ όπου θα παρουσιάσει το πρόγραμμα διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ «για το πώς μπορούμε να πετύχουμε την κοινωνική ανόρθωση, να δημιουργήσουμε την παραγωγική Ελλάδα της ευημερίας με ένα άλλο παραγωγικό σχέδιο».
Ερωτηθείς σχετικά με τις κυβερνητικές κατηγορίες για τοξικότητα, ο κ. Τσουκαλάς υποστήριξε ότι «την τοξικότητα την επιλέγει η κυβέρνηση της ΝΔ όταν ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δεν διστάζει να απευθύνει προσβολές σε πολιτικούς αρχηγούς, όταν επιλέγει συνειδητά ως εργαλείο τον διχασμό». Είπε ότι η τοξικότητα δεν αφορά το ΠΑΣΟΚ που πάντα με στοιχεία και επιχειρήματα, όπως είπε, «αποδομεί το αφήγημα της ΝΔ και δείχνει ένα άλλο δρόμο». Σχολίασε ότι «η αποτυχία της κυβέρνησης είναι δεδομένη» και πως «το ότι η κυβέρνηση λέει επτά χρόνια μετά για πρώτη φορά από το ‘19 ότι θα αγγίξει φορολογικούς συντελεστές είναι επειδή έχει αντιληφθεί ότι το αφήγημα περί κυβέρνησης που μειώνει τους φόρους έχει καταρρεύσει».
Σε ερώτημα περί της σεναριολογίας για αλλαγή εκλογικού νόμου, ο κ. Τσουκαλάς τόνισε ότι δεν μπορεί να πιστέψει πως ο πρωθυπουργός θα προχωρήσει σε μια τέτοια «θεσμική προσβολή». «Μένουμε στις παρά πολλές διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού ότι θα πάει με τον ίδιο εκλογικό νόμο. Αν συμβεί κάτι τέτοιο και έρθει κάτι τέτοιο θα είναι μια απόλυτη ομολογία πανικού και αποτυχίας της κυβέρνησης που θα αναγνωρίζει και έμπρακτα ότι είναι σε αποδρομή και δεν μπορεί επουδενί να διεκδικήσει την εκλογική κυριαρχία», προσέθεσε. Τόνισε ότι για το ΠΑΣΟΚ είναι ξεκάθαρο ότι οι εκλογές πρέπει να γίνουν με καθαρούς όρους, όχι αιφνιδιασμοί και αλλαγές του εκλογικού νόμου.
Ο εκπρόσωπος Τύπου επέμεινε ότι η κυβέρνηση «εξαπάτησε» τους ελεύθερους επαγγελματίες σε σχέση με τις εξαγγελίες της. Σχολιάζοντας δε σημερινές δηλώσεις του κυβερνητικού εκπρόσωπου για τον 13ο μισθό ρώτησε «πώς μπορεί κάποιος να πάρει σοβαρά μια κυβέρνηση που δεν γνωρίζει από επίσημα χείλη ποιο είναι το κόστος ενός μέτρου που έρχεται να αξιολογήσει και να κατακρίνει». «Η κυβέρνηση είναι σε πανικό καθημερινά αλλάζοντας άποψη», σχολίασε. Είπε ακόμη, σε σχέση με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, ότι η κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει ακόμα «πώς δήλωσε ότι δεν είναι υποχρεωτική η απασχόληση πέραν της συμφωνημένης ώρας, η υπερωριακή απασχόληση που εγκαινιάζει μετά βαΐων και κλάδων, όταν το άρθρο 659 του ΑΚ ρητά αναφέρει ότι η εργασία πέραν της συμφωνημένης είναι υποχρεωμένος να τη δεχτεί ο εργαζόμενος αν είναι σε θέση να τη δεχτεί».
Παρουσιάζοντας τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης από το 2018, για την οικονομία, την επιχειρηματικότητα, τα «εθνικά σχέδια», την ανάπτυξη βασισμένη στους μικρομεσαίους και τη μείωση των ανισοτήτων, ο Παύλος Γερουλάνος που ανέπτυξε την ενότητα για το Ταμείο Ανάκαμψης σχολίασε ότι «για εμάς ο κ. Μητσοτάκης κρίνεται για το αν κατάφερε και σε ποιο βαθμό, να τα αλλάξει αυτά». Σημείωσε ότι ο κ. Μητσοτάκης πέρασε κάτω από τον πήχη που ο ίδιος είχε βάλει, ότι «τα 36 δισ. του Ταμείου ήταν η μοναδική ευκαιρία να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας αλλά χάθηκε» και πως «είναι ξεκάθαρο ότι δεν ήθελε ποτέ να κάνει τίποτε για τις ανισότητες ο κ. Μητσοτάκης».
Ο Πάρις Κουκουλόπουλος, ο οποίος μαζί με τον Γιώργο Παλαιοδήμο, ανέπτυξαν τα πεπραγμένα της κυβέρνησης στα βασικά πεδία της Οικονομίας (Ανάπτυξη-Εισοδήματα-Πληθωρισμός), τόνισε ότι «η κοινωνία εγκλωβίζεται σε διαρκή λιτότητα και η χώρα στερείται των δυνατοτήτων της». «Η ανάπτυξη είναι ισχνή σε σχέση με τις δυνατότητες που μας παρέχονται, είναι μη διατηρήσιμη μετά το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και το μέρισμά της κατανέμεται εντελώς άδικα». Κατηγορώντας την κυβέρνηση για την οικονομική πολιτική της μίλησε για το αποτέλεσμα ενός μείγματος επιδοματικής πολιτικής, «προκλητικών δώρων στην ελίτ και συντριπτικά άδικης φορολογικής πολιτικής». Κάνοντας ειδική αναφορά στον τομέα της ενέργειας είπε ότι η κυβέρνηση «επιτρέπει και μανιπουλάρει τη μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου που έχει υπάρξει ποτέ μεταπολεμικά στην Ελλάδα», ευνοώντας πέντε επιχειρήσεις και τη ΔΕΗ, όπως είπε.
«Αποδεικνύεται ότι, δυστυχώς, είναι μία κυβέρνηση των αφηγήσεων (και των επιδοτήσεων) και όχι των μεταρρυθμίσεων, που έχει ανάγκη η χώρα», είπε ο Κώστας Γάτσιος, προσθέτοντας ότι «η απόσταση μεταξύ των όσων έχει κατά καιρούς ανακοινώσει και των όσων έχει υλοποιήσει είναι πολύ μεγάλη και διευρυνόμενη».
Για συστηματική υπονόμευση του πρωτογενή τομέα «από την αδράνεια, την αδιαφάνεια και την έλλειψη στρατηγικής της κυβέρνησης της ΝΔ», μίλησε ο Μανόλης Χνάρης.
Ακολουθούν αναλυτικά οι αναλυτικές παρουσιάσεις επί των 4 τομέων που ανέπτυξαν τις θέσεις τους οι ομιλητές:
ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ
ΔΕΘ 2018: Οι δεσμεύσεις Μητσοτάκη
- Οικονομία: παραγωγική, ψηφιακή, καινοτόμο που θα προσελκύει επενδύσεις
- Επιχειρηματικότητα: στροφή στην υγιή δράση, μακριά από το σάπιο κρατικοδίαιτο καπιταλισμό
- «Εθνικά» σχέδια: για τον Τουρισμό, την Πρωτογενή παραγωγή, τη Βιομηχανία, την Ενέργεια, τη Ναυτιλία, τις Υπηρεσίες
- Ανάπτυξη βασισμένη στους μικρομεσαίους
- Μείωση ανισοτήτων
Τα 5+1 εργαλεία που είχε η κυβέρνηση της ΝΔ και δεν αξιοποίησε
- Τα χρήματα που έρχονται από το εξωτερικό
- Οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας
- Η δημόσια περιουσία
- Το φορολογικό σύστημα
- Το τραπεζικό σύστημα
- Και το ανθρώπινο δυναμικό
Τι τα έκαναν τόσα δισ.;
- Διαθέσιμα τα περισσότερα ευρωπαϊκά κονδύλια εδώ και δεκαετίες
- 70 δισ. ευρώ από ΤΑΑ, ΕΣΠΑ και άλλους ευρωπαϊκούς κοινοτικούς πόρους
- Προσωρινή ακύρωση των δημοσιονομικών κανόνων του ΣΣΑ (Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης)
Ταμείο (Χαμένης) Ανάκαμψης
- Κανένας σχεδιασμός, καμία διαβούλευση
- Πεδίο αποκλειστικής ενασχόλησης του Μεγάρου Μαξίμου
- Προτεραιοποίηση της εκταμίευσης, αντί της σχεδιασμένης απορρόφησης
- Διπλάσια τα ορόσημα μέχρι τον Αύγουστο 2026 σε σχέση με τα τελευταία 4 χρόνια
- Αδιαφάνεια για ποια έργα απεντάσσονται ή τροποποιούνται
- Μετά και την πρόσφατη αναθεώρηση 108 οροσήμων του προγράμματος, καμία γνώση για το τελικό περιεχόμενό τους
Άλλο εκταμίευση, άλλο απορρόφηση
Από τα 18,64 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων:
- 9,8 δισ. ευρώ έχουν έρθει ως δόσεις
- 5,1 δισ. ευρώ έχουν δοθεί σε τελικούς δικαιούχους
- 4,7 δισ. ευρώ έχουν μεταφερθεί από το κράτος σε άλλους φορείς (εντός & εκτός γενικής κυβέρνησης) προς διάθεση
Μέχρι τον Μάιο 2025 οι τράπεζες έχουν υπογράψει δανειακές συμβάσεις 7,1 δισ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ οι επιχειρήσεις που έλαβαν τα δάνεια έχουν εκταμιεύσει μόλις 3,9 δισ. ευρώ.
Το σκέλος των δανείων παραχωρήθηκε εξ ολοκλήρου στις τράπεζες, που με αυστηρά τραπεζικά κριτήρια αποκλείουν το 85% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από την πρόσβαση στους πόρους του Ταμείου.
Ορόσημα εκτός στόχου
Τα ορόσημα που απομένουν είναι διπλάσια από όσα έχουν υλοποιηθεί στο σχέδιο «Ελλάδα 2.0» τα τελευταία 4 χρόνια
Συνολικά ορόσημα: 373
209 επενδύσεις | 164 μεταρρυθμίσεις
Έχουν υλοποιηθεί: 139
Απομένουν: 234
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ανάπτυξη – Εισοδήματα – Πληθωρισμός
I. Το αναπτυξιακό «θαύμα» αποδεικνύεται θολό…
Το πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδας το 2024 δεν έχει επανέλθει στα επίπεδα του 2010.
Χάρη στη δίχως προηγούμενο εισροή πόρων και κοινοτικών κεφαλαίων, ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ κινείται μόλις στο 2% ετησίως.
Τι θα συμβεί όταν ολοκληρωθεί το ΤΑΑ μετά το 2026;
ΙΙ. …και στηρίζεται στην αύξηση των ανισοτήτων ενισχύοντας το εισόδημα κεφαλαίου έναντι του εισοδήματος από εργασία
Το μερίδιο των μισθών είναι το δεύτερο χαμηλότερο στην Ε.Ε., ενώ το μερίδιο των κερδών το τρίτο υψηλότερο, με τη «ψαλίδα» να διευρύνεται συνεχώς.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η συνέπεια αυτών των επιλογών είναι η αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας από το 2019 έως το 2024, εξέλιξη που πλέον είναι ευδιάκριτη.
ΙΙΙ. Ο στόχος της σύγκλισης των εισοδημάτων προς τον μέσο όρο της ΕΕ και της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου απομακρύνεται…
Σύμφωνα με τη Eurostat, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των Ελλήνων ήταν στο 66% του μέσου όρου της Ε.Ε. το 2018. Το 2024 ανέβηκε μόλις στο 70%, δηλαδή στα επίπεδα του
2014-2015
Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση της Ε.Ε.-27 ως προς την αγοραστική δύναμη του εισοδήματος το 2024, όπως και το 2023 και το 2019, δείχνοντας έλλειψη ουσιαστικής βελτίωσης. Πλέον μένει πίσω ακόμη και από χώρες που εντάχθηκαν στην Ε.Ε. με τη διεύρυνση του 2004.
IV. Σταθερά η Ελλάδα πρωταθλήτρια στο κόστος ζωής
Η επίμονη άνοδος του πληθωρισμού μετά το 2022 αποδεικνύει την αναποτελεσματικότητα των κυβερνητικών πρωτοβουλιών.
Οι υπηρεσίες ακριβαίνουν πιο πολύ από τον γενικό δείκτη, ενώ το ράλι στις τιμές των μη επεξεργασμένων τροφίμων επιβαρύνει ιδιαίτερα τα νοικοκυριά.
Τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα διαθέτουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε τρόφιμα, όπου ο σωρευτικός πληθωρισμός αγγίζει το 38%.
V. Ανταγωνιστικότητα: Τα χρόνια προβλήματα παραμένουν περιορίζοντας την ανθεκτικότητα της οικονομίας
Η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να εμφανίζει χαμηλή διεθνή ανταγωνιστικότητα, με το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να διαμορφώνεται στο -6% το 2024.
Δημοσιονομική Πολιτική
V. Παραγωγή υπερπλεονασμάτων σε βάρος χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων
Τα υπερπλεονάσματα δεν οφείλονται αποκλειστικά στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Προκύπτουν από τη φορολογική αφαίμαξη μεσαίων στρωμάτων και ευάλωτων νοικοκυριών, μέσω:
- μη τιμαριθμοποίησης της κλίμακας εισοδήματος
- επίδρασης πληθωρισμού που αυξάνει τα έσοδα από έμμεσους φόρους, κυρίως ΦΠΑ
VI. Παραγωγή υπερπλεονασμάτων σε βάρος χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων
Παρά τα υπερπλεονάσματα το πρόβλημα των ληξιπρόθεσμων χρεών του Δημοσίου προς ιδιώτες επανήλθε δυναμικά στερώντας πολύτιμη ρευστότητα από την πραγματική οικονομία.
Φορολογική Πολιτική
VII. Κοινωνικά άδικο φορολογικό μείγμα που στηρίζεται στον πληθωρισμό και την μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας – οδηγώντας σε αφαίμαξη μεσαίων στρωμάτων και οικογενειών με παιδιά
VII. Κοινωνικά άδικο φορολογικό μείγμα
Παρά την πρόοδο στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η αύξηση των εσόδων οφείλεται κυρίως στον πληθωρισμό, με άνοδο ΦΠΑ.
Η σχέση άμεσων προς έμμεσους φόρους στην Ελλάδα είναι 1:1,5 έναντι περίπου 1:1 στην υπόλοιπη Ευρώπη.
VII. Κοινωνικά άδικο φορολογικό μείγμα
Σύμφωνα με μελέτη συστημικής τράπεζας:
– Με πλήρη τιμαριθμοποίηση, τα φορολογικά έσοδα του 2023 θα ήταν -9% χαμηλότερα.
– Με ήπια τιμαριθμοποίηση, το πρωτογενές πλεόνασμα θα υποχωρούσε οριακά κάτω από 2%, χωρίς να απειλούνται οι αναγκαίοι δημοσιονομικοί στόχοι.
Τραπεζικός Τομέας
Εκτός από την κερδοφορία του κλάδου σημασία έχει η εστίαση στις ανάγκες της κοινωνίας
- Μεγάλη η ψαλίδα επιτοκίων χορηγήσεων-καταθέσεων αφού σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ (Μάιος 2025) η διαφορά μεταξύ του μέσου σταθμικού επιτοκίου νέων χορηγήσεων και καταθέσεων (περιθώριο επιτοκίου) κυμάνθηκε σε 4,31% (4,66% έναντι 0,35%), σχεδόν δυόμιση φορές από τον μέσο όρο της διαφοράς στις χώρες της Ευρωζώνης
Εκτός από την κερδοφορία του κλάδου σημασία έχει η εστίαση στις ανάγκες της κοινωνίας.
- Τεράστια τα εμπόδια χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) και έλλειψη πολιτικών για τη χρηματοδότηση του πρωτογενούς τομέα και ΜμΕ της περιφέρειας
- Ταλαιπωρία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στις τραπεζικές τους συναλλαγές και αύξηση κόστους συναλλαγών λόγω πώλησης δικτύων ΑΤΜ σε ιδιωτικές εταιρείες
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Στον τομέα των επενδύσεων, εγχωρίων και ξένων, καθώς και σε εκείνον της ενίσχυσης των εξαγωγών, η κυβέρνηση ακολουθεί συστηματικά μία πορεία χαμηλών πτήσεων.
Η απόσταση μεταξύ των όσων έχει κατά καιρούς ανακοινώσει και των όσων έχει υλοποιήσει είναι πολύ μεγάλη και διευρυνόμενη.
Αποδεικνύεται ότι, δυστυχώς, είναι μία κυβέρνηση των αφηγήσεων (και των επιδοτήσεων) και όχι των μεταρρυθμίσεων, που έχει ανάγκη η χώρα.
- 1. Τρία και πλέον χρόνια μετά την ψήφισή του Αναπτυξιακού Νόμου (2022) δεν έχει εκταμιευθεί ούτε ένα ευρώ! Πλην όμως, δεν νοείται αναπτυξιακή πολιτική στην οποία ο επενδυτής περιμένει 4 ή 5 χρόνια μέχρι να χρηματοδοτηθεί η επένδυσή του. Ουσιαστικά, το ελληνικό κράτος απουσιάζει από αυτήν την πτυχή της ανάπτυξης
- 2. Όσον αφορά στις ξένες επενδύσεις στη χώρα μας, πολύ λίγες από αυτές -και συνεχώς μειούμενες- αφορούν στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων (greenfield investments). Οι περισσότερες αφορούν στην αγορά ήδη υπαρχόντων στοιχείων ενεργητικού -κυρίως κατοικιών και ξενοδοχειακών μονάδων. Η κυβέρνηση επαίρεται ότι, μεταξύ 2019 και 2023, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 5% (από 10% σε 15% του ΑΕΠ), η αλήθεια είναι πως στις επιχειρήσεις αντιστοιχεί αύξηση μόνο κατά 1%. Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα βρίσκεται σε μία κατάσταση επενδυτικής άπνοιας και αναπτυξιακής στασιμότητας. (Οι ρυθμοί ανάπτυξης του 2% οφείλονται, κατά μέγιστο βαθμό, στα ευρωπαϊκά κονδύλια και στην πεπερασμένων προοπτικών αύξηση της ταξιδιωτικής δαπάνης).
- 3. Η υπόσχεση της κυβέρνησης (2020 και 2023) για ενίσχυση της βιομηχανίας μέσω μείωσης του ενεργειακού κόστους με στόχο την αύξηση του μεριδίου της στο ΑΕΠ στο 12% το 2025 και 15% το 2030 δεν έχει επιτευχθεί ούτε φαίνεται εφικτός, με το ποσοστό να παραμένει γύρω στο 9,5% του ΑΕΠ.
- 4. Με τον Ν.4864/2021 η κυβέρνηση δεσμεύτηκε ότι η αξιολόγηση και ένταξη στην κατηγορία Στρατηγικών Επενδύσεων θα γίνεται εντός 75 ημερών. Στην πράξη, η μέση διάρκεια αξιολόγησης είναι πάνω από 15 μήνες. Από τις 68 και πλέον τέτοιες επενδύσεις, προϋπολογισμού άνω των 14 δισ. ευρώ, έχουν ολοκληρωθεί μόλις 3.
- 5. Η προσέλκυση κορυφαίων επιχειρήσεων (έστω μίας) που δραστηριοποιούνται στο «τεχνολογικό σύνορο» (όπως το έχουν κάνει π.χ. η Ρουμανία, η Τουρκία, η Πολωνία, η Σερβία, αλλά και οι ΗΠΑ με την πολιτική CHIPS), θα είχε καταλυτικές επιπτώσεις για την ανάπτυξη, θα ενίσχυε σημαντικά το διεθνές κύρος της χώρας ως επενδυτικού προορισμού και θα δημιουργούσε ένα πολύ σημαντικό οικοσύστημα νέων τεχνολογιών γύρω της. Η κυβέρνηση το έθεσε ως προτεραιότητα. Όμως, από τα 3 data centers της Microsoft που ανακοινώθηκαν το 2020 μόλις ένα έχει κατασκευαστεί. Επίσης, η επένδυση των 2 δισ. ευρώ και των 20.000 θέσεων εργασίας από τη Google που ανακοινώθηκε το 2022, έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί λόγω ανεπάρκειας υποδομών.
- 6. Το 2023 η κυβέρνηση υπόσχεται να ενισχύσει το οικοσύστημα των startups μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων και Golden Visa για επενδύσεις άνω των 250.000 ευρώ, ενώ το 2024 εξαγγέλλει τη δημιουργία Εθνικού Επενδυτικού Ταμείου για τη στήριξη startup εταιρειών και επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Μέχρι σήμερα το Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο δεν έχει ιδρυθεί, και η Golden Visa για εταιρείες startup δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.
- 7. Το 2022 η κυβέρνηση υπόσχεται να ενισχύσει τις εξαγωγές μέσω του εκσυγχρονισμού του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ), ενώ με τον Ν. 4918/2022 για ίδρυση Ελληνικής Εταιρείας Εξαγωγικών Πιστώσεων – Export Credit Greece προβλέπει την ενεργοποίηση εγγυοδοτικού μηχανισμού. Παρά ταύτα, το 2024 η Ελλάδα δηλώνει μηδενικές εξαγωγικές πιστώσεις στον ΟΟΣΑ, ενώ μέχρι σήμερα εκκρεμεί υπουργική απόφαση για ενεργοποίηση εγγυοδοτικού μηχανισμού ύψους 1,7 δισ. ευρώ.
- 8. Το 2020 συστήνεται η Κυβερνητική Επιτροπή Διευκόλυνσης του Εμπορίου για τον συντονισμό των απαιτούμενων δράσεων, ενώ το 2022 υιοθετείται Οδικός Χάρτης Διευκόλυνσης του Εμπορίου για το χρονικό διάστημα 2022-2026. Παρά ταύτα, το 2024 έργα για τη διευκόλυνση του εμπορίου αφαιρούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ο πρωτογενής τομέας, πυλώνας της εθνικής οικονομίας και της επισιτιστικής ασφάλειας, υπονομεύεται συστηματικά από την αδράνεια, την αδιαφάνεια και την έλλειψη στρατηγικής της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας.
Οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, οι αλιείς και οι συνεταιρισμοί δεν ζητούν χάρη, αλλά δικαιοσύνη, στήριξη και προοπτική.
Σήμερα παρουσιάζουμε, με στοιχεία και τεκμηρίωση, τα σοβαρά λάθη και παραλείψεις της κυβερνητικής πολιτικής στον πρωτογενή τομέα. Δεν είναι αντιπολιτευτική ρητορική. Είναι κραυγή αγωνίας από την ελληνική ύπαιθρο που αργοσβήνει.
Η Ελληνική Ύπαιθρος Γερνά, η Κυβέρνηση Αδιαφορεί
Το 64,3% των αρχηγών αγροτικών εκμεταλλεύσεων είναι άνω των 55 ετών (Ε.Ε.: 57,3%), ενώ οι κάτω των 35 μόλις 3,5% (Ε.Ε.: 6,5%, Αυστρία: 13%).
Η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει το παραγωγικό της μέλλον, καθώς η κυβέρνηση δεν έχει λάβει κανένα στοχευμένο μέτρο ανανέωσης.
Οι αιτήσεις Νέων Αγροτών μειώθηκαν από 17.488 το 2021 σε μόλις 6.446 το 2025, δείγμα απογοήτευσης και έλλειψης προοπτικής.
Αγροτική Εκπαίδευση, στο Περιθώριο της Ευρώπης
Η Ελλάδα καταγράφει από τα χαμηλότερα ποσοστά αγροτικής εκπαίδευσης στην Ε.Ε.:
- Μόλις 0,7% των αγροτών έχει πλήρη εκπαίδευση (Ε.Ε. μ.ό.: 10,2%)
- Το 94,1% βασίζεται μόνο στην πρακτική εμπειρία
- Κατάταξη: 26η στους 27, πάνω μόνο από τη Βουλγαρία
Αντίθετα, χώρες όπως η Ιρλανδία (100%) και η Ολλανδία (62,6%) επενδύουν συστηματικά στην εκπαίδευση των αγροτών.
Γεωργικό Εισόδημα
Σύμφωνα με τη Eurostat, το καθαρό κέρδος που παράγεται από τη γεωργική δραστηριότητα των εκμεταλλεύσεων την περίοδο 2020- 2024:
- στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 8,14%,
- ενώ στην Ε.Ε. αυξήθηκε κατά 7,86%.
Κόστος Παραγωγής, ασφυξία στον Αγροτικό Τομέα
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (Ιούνιος 2025), το κόστος παραγωγής έχει αυξηθεί κατά 28,5% σε σχέση με το 2020:
Λιπάσματα: +47,2% | Ζωοτροφές: +33%
Ενέργεια & λιπαντικά: +32,3% | Γεωργικά φάρμακα: +15,2%
Κτηνιατρικά φάρμακα: +17,3%
Η αγροτική δραστηριότητα καθίσταται μη βιώσιμη, οδηγώντας σε μείωση παραγωγής και εγκατάλειψη της υπαίθρου.
Έλλειψη Εργατών Γης, μια κρίση που αγνοείται
Η ελληνική γεωργία χρειάζεται πάνω από 70.000 εργάτες γης. Οι ελλείψεις αφήνουν εκτάσεις ακαλλιέργητες, καθυστερούν τις συγκομιδές και μειώνουν την παραγωγή.
Το αποτέλεσμα είναι ακριβότερα προϊόντα για τον καταναλωτή, χαμένα εισοδήματα για τον παραγωγό και συνολική υποβάθμιση της υπαίθρου.
Από το 2019, η κυβέρνηση δεν έχει χαράξει συνεκτική πολιτική για το αγροτικό εργατικό δυναμικό. Οι αγρότες βρίσκουν μπροστά τους γραφειοκρατία, έλλειψη διακρατικών συμφωνιών και απουσία κινήτρων για νόμιμη εργασία, ενώ οι εξαγγελίες για μετακλήσεις παραμένουν αργές και αναποτελεσματικές. Η κρίση βαθαίνει και απειλεί τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα.
Ψηφιακή Γεωργία
Η μετάβαση σε ένα ψηφιακό και βιώσιμο μοντέλο γεωργίας παραμένει ευχολόγιο.
Παρά τις εξαγγελίες, σε πολλές περιοχές της υπαίθρου λείπει ακόμη και η βασική πρόσβαση στο διαδίκτυο: το «Δεν έχω σήμα» είναι η μόνιμη επωδός των αγροτών.
Από τα 23 έργα Ψηφιακού Μετασχηματισμού για τον αγροτικό τομέα:
- 2 έχουν ολοκληρωθεί
- 12 βρίσκονται σε εξέλιξη
- 8 δεν έχουν ξεκινήσει
- 1 έχει απενταχθεί
Πρόκειται για έργα κρίσιμα για τον εκσυγχρονισμό του ΕΛΓΑ, του ΟΠΕΚΕΠΕ και των υπηρεσιών του Υπουργείου, αλλά και για την ασφάλεια τροφίμων, αλιείας και κτηνοτροφίας.
Ζωονόσοι, απειλή για την Αιγοπροβατοτροφία και τη Φέτα
Από το 2024, η ευλογιά και η πανώλη αιγοπροβάτων έπληξαν πάνω από 835 εκμεταλλεύσεις, με θανατώσεις άνω των 200.000 ζώων και σοβαρές οικονομικές απώλειες.
Η κτηνιατρική υποδομή παραμένει ανεπαρκής:
- Δυσλειτουργίες στη βάση δεδομένων
- Καθυστερήσεις σε ελέγχους & αποζημιώσεις
- Έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού
Η φέτα ΠΟΠ απειλείται από έλλειψη πρώτης ύλης, ενώ η κυβερνητική αδράνεια οδηγεί τον κλάδο σε αφανισμό.
ΕΛΓΑ | Ένας θεσμός σε παρακμή
Ο ΕΛΓΑ βυθίζεται σε χρόνια προβλήματα:
- Παρωχημένος κανονισμός (αμετάβλητος από το 2011)
- Καθυστερήσεις στις αποζημιώσεις
- Έλλειψη πρόληψης & τεχνολογικής αναβάθμισης
- Υποστελέχωση και φυγή προσωπικού
Η κλιματική κρίση απαιτεί νέες μορφές ασφάλισης και ψηφιακό εκσυγχρονισμό, που η κυβέρνηση αδυνατεί να υλοποιήσει.
ΟΠΕΚΕΠΕ, Δυσλειτουργία και Αδιαφάνεια
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει γίνει σύμβολο αδιαφάνειας και αναξιοπιστίας. Η εμπιστοσύνη των παραγωγών έχει κλονιστεί, ενώ η διαχείριση των ενισχύσεων στερείται δικαιοσύνης και λογοδοσίας.
Πληρωμές ΚΑΠ – Αδιαφάνεια και Αδικία
Είναι Σεπτέμβριος 2025 και ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί η πληρωμή του 2024.
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ε.Ε. όπου οι αγρότες δεν γνωρίζουν την αξία των δικαιωμάτων τους, το χρονοδιάγραμμα πληρωμών, τη διαδικασία υποβολής δηλώσεων ΟΣΔΕ.
Η διάλυση του ΟΠΕΚΕΠΕ και η καταλήστευση του Εθνικού Αποθέματος πλήττουν τους νέους αγρότες και ευνοούν τους «εκλεκτούς».
Έξι Χρόνια Αδράνειας στη Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων στη Γεωργία
Η κλιματική κρίση καθιστά την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων ζήτημα επιβίωσης. Ωστόσο, επί έξι χρόνια η κυβέρνηση δεν προχώρησε σε ουσιαστικά βήματα.
- Μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα μένουν ημιτελή ή εγκαταλελειμμένα, στερώντας κρίσιμες υποδομές αποθήκευσης και διανομής νερού.
- Οι ΤΟΕΒ παραμένουν ενεργειακά εξαρτημένοι από το δίκτυο, χωρίς σχέδιο για αυτονομία μέσω ΑΠΕ → υψηλότερο κόστος και χαμηλότερη αποδοτικότητα.
- Η απουσία κλειστών, υπό πίεση, αρδευτικών δικτύων οδηγεί σε τεράστιες απώλειες νερού και ανεξέλεγκτη σπατάλη.
Αλιεία | Εγκατάλειψη και Αυθαιρεσία
Η κυβέρνηση:
- Σχεδιάζει απαγορεύσεις χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση
- Δεν ρυθμίζει την ερασιτεχνική αλιεία
- Δεν ολοκληρώνει τον χωροταξικό σχεδιασμό των υδατοκαλλιεργειών
- Δεν αξιοποιεί το ΠΑΛΥΘ 2021-2027 για παραγωγικές επενδύσεις