του Χρήστου Μαζανίτη
Οι συνομιλίες μεταξύ των διπλωματικών αποστολών της Αιγύπτου και της Τουρκίας ξεκίνησαν πριν από λίγες μέρες. Μετά από σχεδόν οκτώ χρόνια, οι δύο χώρες κάθισαν στο τραπέζι των συνομιλιών σε μία δραματική αλλαγή τακτικής, κυρίως από την πλευρά της Τουρκίας. Για ποιον λόγο όμως το αυταρχικό καθεστώς της γείτονος αποφάσισε να απομακρυνθεί, έστω και προσωρινά, από την τακτική της «απομόνωσης» που η ίδια υιοθέτησε; Τι προσβλέπει από τις συνομιλίες με μία χώρα με την οποία η Τουρκία έχει ανοίξει πολλά μέτωπα, προκαλώντας τα αντανακλαστικά της και ωθώντας την να συνάψει συμμαχίες και εταιρικές σχέσεις εναντίον της;
Το επίμαχο οικόπεδο
Είναι γεγονός ότι παρόλο που οι σχέσεις των δύο χωρών είναι προβληματικές από το 2013 ακόμα, οι επαφές μεταξύ τους δεν διεκόπησαν ποτέ τελείως, με την Τουρκία ιδιαίτερα το τελευταίο χρονικό διάστημα να είναι αυτή που εναγωνίως προσπαθεί να δείξει ότι κινείται σε τροχιά προσέγγισης με την Αίγυπτο. Χαρακτηριστικό είναι το ζήτημα που είχε προκύψει τον περασμένο Μάρτιο με την προκήρυξη διαγωνισμού από την Αίγυπτο για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Μεσόγειο και το επίμαχο «οικόπεδο» με την κωδική ονομασία EGY-MED-W18. Η αρχική οριοθέτησή του ανατολικά του 28ου μεσημβρινού έθιγε τμήμα της ελληνικής ΑΟΖ και φαινόταν να ακολουθεί την γραμμή που έχει εξαγγείλει η Τουρκία για την ΑΟΖ της. Παρόλο που το ζήτημα διευθετήθηκε άμεσα μεταξύ της Χώρας μας και της Αιγύπτου, η Τουρκία προσπάθησε προπαγανδιστικά να το εκμεταλλευτεί μέσω της διασποράς ψευδών ειδήσεων για να δείξει στη διεθνή κοινή γνώμη ότι οι σχέσεις τους ήταν σε στάδιο εξομάλυνσης. Τότε η απάντηση είχε έρθει άμεσα από την Αίγυπτο, που είχε δηλώσει κατηγορηματικά ότι η κανονικότητα στις σχέσεις τους θα πραγματοποιείτο μέσω της τήρησης των κανόνων του διεθνούς δικαίου και των αρχών καλής γειτονίας, καθώς και της παύσης των προσπαθειών παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών της περιοχής.
Έκτοτε το καθεστώς της Τουρκίας έκανε προσπάθειες για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των Αιγυπτίων, δείγμα της αγωνίας που υπάρχει για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων. Τα πλήρως ελεγχόμενα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της γείτονος σταμάτησαν πλέον να καταγγέλλουν ανοικτά την Αίγυπτο και τον Πρόεδρο της, ενώ δόθηκε και σαφής εντολή στα κανάλια που υποστηρίζουν την Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Τουρκία (El Sharq TV, Watan TV, Mekameleen) να διακόψουν αμέσως την προβολή πολιτικών εκπομπών που επέκριναν την Αίγυπτο, αλλιώς απειλούνταν με οριστικό κλείσιμο.
Οι συνομιλίες
Αυτές οι κινήσεις είχαν ως αποτέλεσμα την έναρξη των διμερών επαφών. Το λιτό κοινό ανακοινωθέν που δημοσιεύθηκε μετά τη λήξη των αρχικών διερευνητικών επαφών που έκαναν οι υφυπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών στις 5 και 6 Μαΐου, έκανε λόγο για ειλικρινείς συνομιλίες που αφορούσαν διμερή θέματα αλλά και την ανάγκη να επιτευχθεί ειρήνη και ασφάλεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Από την εξέλιξη τους είναι ξεκάθαρο ότι η Τουρκία γνωρίζει ότι πλέον δεν έχει το πάνω χέρι. Η Αίγυπτος κατάφερε μέσα από την στάση της και την σταθερή πολιτική της, να αλλάξει την συμπεριφορά της αλαζονικής γείτονος, έστω και προσωρινά, πριν δεχθεί να συνομιλήσει μαζί της. Με άλλα λόγια, αποδείχθηκε ότι η πολιτική του Προέδρου της Αιγύπτου Σίσι, που εστίασε στην επίλυση των εσωτερικών ζητημάτων της χώρας του και όχι στους επικίνδυνους ακροβατισμούς κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής και η σύναψη συμφωνιών με χώρες που σέβονται το Διεθνές Δίκαιο, όπως ασφαλώς η Χώρα μας, είναι αυτή που της έδωσε το πλεονέκτημα και την πρωτοβουλία στις συνομιλίες της με την Τουρκία.
Η γείτων προσπαθεί εναγωνίως να μεταστρέψει την κατάσταση και να εξέλθει από τη διεθνή απομόνωση που έχει περιέλθει λόγω της αλαζονείας και της επιθετικής εξωτερικής πολιτικής της. Αντιλαμβάνεται πλέον ότι όσο συνεχίζει την αδιέξοδη στάση της, τόσο συνασπίζει τα γειτονικά κράτη εναντίον της, και ταυτόχρονα χάνει την υποτιθέμενη σημασία και αξία που θεωρεί ότι έχει στην γεωπολιτική σκακιέρα. Επίσης, επιτρέπει στις μεγάλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος να καταστρώσουν τη στρατηγική τους χωρίς την Τουρκία δοκιμάζοντας ακόμα και σχέδια εκτάκτων αναγκών, όπως τη μεταστάθμευση των αμερικανικών αεροπορικών δυνάμεων από το Ιντσιρλίκ σε άλλες τοποθεσίες, σε περίπτωση περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασης.
Η θέση της Ελλάδας
Και μέσα απ’ όλα αυτά αναδεικνύεται η θέση της Χώρας μας που ισχυροποιείται και επιβεβαιώνει ότι η προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο, καθώς και η αξιόπιστη στάση μας σε κάθε αμυντική συνεργασία και δραστηριότητα στο πλαίσιο της εξασφάλισης της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή, είναι από τα ισχυρά όπλα της Ελλάδας κατά την ενάσκηση της αμυντικής μας διπλωματίας. Βέβαια, στο ευμετάβλητο και ασταθές διεθνές γίγνεσθαι δεν μπορεί κανείς να είναι αφελής, και φυσικά ούτε και η Χώρα μας η στρατηγική της οποίας πρεσβεύει πέραν των άλλων και τη διατήρηση του ισχυρού αποτρεπτικού μηχανισμού των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Το γεγονός αυτό αποτελεί επίσης ένα ισχυρό εργαλείο για την ενάσκηση της αμυντικής μας διπλωματίας. Και είναι ακριβώς το σημείο αυτό που αναγνωρίζει κάθε σύμμαχος και φίλη χώρα, ότι δηλαδή οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν, ειδικά το τελευταίο διάστημα, επαυξήσει τις δυνατότητές τους και ήδη υλοποιούν με ταχύτατους ρυθμούς τον αμυντικό τους σχεδιασμό για το άμεσο αλλά και για το απώτερο μέλλον.
Αυτό λοιπόν είναι το πλαίσιο εντός του οποίου επιτυγχάνεται η μετατόπιση ή καλύτερα η μεταστροφή της αντίληψης από πολλές χώρες ότι τελικά, η Τουρκία ίσως να μην είναι τόσο «απαραίτητη» ως η ίδια διαλαλεί ή τουλάχιστον επιδιώκει να επικοινωνήσει σε ότι αφορά στο ρόλο της ή τη θέση της στο γεωπολιτικό σύμπλοκο της περιοχής που εκτείνεται από τα Βαλκάνια, την Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και τη Β. Αφρική.
Το «πικρό ποτήρι»
Η εικόνα αυτή αποδεικνύεται περίτρανα, αφού ίσως για πρώτη φορά βλέπουμε την τουρκική διπλωματία να «τρέχει» πίσω από την ελληνική, αγκομαχώντας να ανατρέψει ή να περιορίσει ότι οικοδομείται μέσα από τις διμερείς, τριμερείς και τετραμερείς αμυντικές συνεργασίες της Χώρας μας. Φυσικά και με υπαιτιότητα της Τουρκίας επίσης, η κατάσταση φαντάζει να είναι μη αναστρέψιμη. Η πόρτα να είναι κλειστή για αυτήν όπως αποτυπώθηκε μάλιστα με τον πιο έκδηλο τρόπο δια στόματος Ερντογάν στις πρόσφατες δηλώσεις του … «Μας λυπεί να βλέπουμε τους Αιγύπτιους συμμάχους με τους Έλληνες» είπε ανερυθρίαστα!!
Στις διεθνείς σχέσεις όμως η «λύπη» μετράει από πολύ λίγο έως καθόλου… αυτό που μετράει είναι η σύγκλιση ή η απόκλιση συμφερόντων, και η Τουρκία με προεξάρχοντα τον αμετροεπή ηγέτη της κάνει πραγματικά ότι μπορεί για να διατηρήσει ανέπαφη την απόκλιση των συμφερόντων της έναντι σημαντικού αριθμού κρατών της περιοχής… αυτή είναι η αλήθεια… η πικρή για την Τουρκία και τον Ερντογάν αλήθεια. Κι αυτό είναι ένα «πικρό ποτήρι» που το πίνει καθημερινά.
