ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΑΤΖΕΝΤΑ
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ
Του ΒΑΣΙΛΗ ΜΠΟΥΖΙΩΤΗ
Προχωρούν τα “μαγειρέματα” για το θεατρικό καλοκαίρι. Έτσι μετά την “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” που ετοιμάζει ο Αιμίλιος Χειλάκης και τους “Βατράχους” που σχεδιάζουνΛαζόπουλος-Φιλίππογλου [αποκλειστικές ειδήσεις μου και οι δύο, μαζί με αυτή που θέλει το “Επτά επί Θήβας” να επαναλαμβάνεται απο το ΚΘΒΕ με το Γιάννη Στάνκογλου – “έσκασε” είδηση για το ποια θα είναι η μια απ’τις δύο θερινές παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου μας. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές μου λοιπόν η εξαιρετική Κατερίνα Ευαγγελάτου που μας «κλέβει» με τις παραστάσεις-προτάσεις της έκλεισε να ανεβάσει την «Άλκηστη» του Ευριπίδη! Αναμενουμε με μεγαλο ενδιαφερον την ελκυστικη διανομη που φτιαχνει.
Η “Άλκηστη” είναι ένα έργο που κρατά τη θέση σατιρικού δράματος. Στο έργο του Ευριπίδη Άλκηστις (438 π.Χ.) η ηρωίδα του πεθαίνει με τη θέλησή της, για να σώσει από το θάνατο τον άνδρα Αδημητο βασιλέα των Φερών. Η Άλκηστις είναι ένα ιδιαίτερο έργο. Ο Lesky αναφέρει πως σε ένα πρώτο επίπεδο στην Άλκηστη αναγνωρίζουμε την ιστορία μιας γυναίκας που, ούσα ερωτευμένη, θυσιάζει τη ζωή της ανταλλάσσοντάς τη με εκείνη του άνδρα της. Την ίδια στιγμή, βέβαια, η αφήγηση προσλαμβάνει στο δράμα του Ευριπίδη διαφορετικά χαρακτηριστικά. Αυτό που κάποτε ήταν μια λύση χωρίς προβλήματα, αποδεικνύεται η αρχή μιας καινούριας δυστυχίας. [1] Ο H. D. F. Kitto γράφει επίσηςγια την ηρωίδα: «Δε χρειάζεται να τοπούμε, στην αβρή και σοφιστεμένη Άλκηστη δεν υπάρχουν σατιρικά ίχνη· ο μισομεθυσμένος Ηρακλής αποτελεί το περισσότερο ένα ίχνος ρηχής κωμωδίας. Το έργο είναι ατόφια τραγικωμωδία». [2] Η αναφορά σε ορισμένους από τους μελετητές του συγκεκριμένου έργου, γίνεται για να τονιστεί η διαφορετικότητά του από όλες σχεδόν τις τραγωδίες, καθώς παίχθηκε στη θέση ενός σατιρικού δράματος και διαθέτει πλούτο στοιχείων στη δομή του.[3]
Στο συγκεκριμένο έργο, επίσης, διακρίνουμε μια χαρακτηριστική διαφοράτου Ευριπίδη από τον Σοφοκλή. Η ηρωίδα του είναι θύμα, ένα αθώο θύμα, κάτι που δεν συμβαίνει με τις πρωταγωνίστριες του δεύτερου, ο οποίος τις παρουσίαζε μάλλον κατά το ηρωικό-ομηρικό πρότυπο. Είναι η μάνα, μια γήινη ύπαρξη, εύθραυστη και ταυτόχρονα σύντροφος αφοσιωμένη στο περιβάλλον, το οποίο δεν είναι άλλο από την οικογένειά της και το σπίτι της. Μέσα σε αυτόν το μικρόκοσμο μπορεί να εκδηλώσει την αυτοθυσία της. Είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να δείξει στους οικείους αλλά και τον σύζυγό της, την αγάπη της. Σε αρκετές σκηνές ο ποιητής, πότε με λεπτές αποχρώσεις πότε με έντονες συγκινήσεις, διαχωρίζει αυτόντον ιδιαίτερο γυναικείο συναισθηματικό κόσμο από την ουδέτερη και ενίοτε αναποφάσιστη στάση των ανδρών.[4]
Η μητρική αγάπη, η συζυγική φροντίδα, μαζί με τον πόνο της απώλειας εμπλέκονται σε στιγμές που χάνεται η ισορροπία για την ειλημμένη απόφαση τηςθυσίας. Η Άλκηστη πέρα από αφοσιωμένη σύζυγος όπως παρουσιάζεται, δεν παύει να είναι και μητέρα που μαζί με το νήμα της ζωής της πρέπει να κόψει και το νήμα πουτη συνδέει με τα παιδιά της, όσο και με την υπόλοιπη οικογένειά της. Η γενναία της πράξη, ωστόσο, θα αναγνωριστεί από τους ίδιους τους θεούς και αυτό γίνεται εμφανές με την παρουσία του Απόλλωνα στο έργο. Ο σεβασμός που αποσπά από τους γύρω της, γίνεται γνωστός από τα λόγια του χορού (στ. 1002). Ο από μηχανής θεός είναι ικανός να δώσει μια μεταφυσική λύση για την άξια γυναίκα, να ξανακερδίσει τη ζωή της, τη σωτηρία της. Τούτο το στοιχείο της γλυκύτητας, της ανωτερότητας και της αυτοθυσίας ο Ευριπίδης το μεταφέρει σε όλη τη διάρκεια του έργου του, καταφέρνοντας να προσδώσει στην Αλκήστιδα την όψη μιας μοναδικής ηρωίδας, όσο και μητέρας-συζύγου. Αυτό φαίνεται έντονα από την απέχθειά της στην ιδέα μιας μητριάς που θα μπορούσε να αναλάβει τα παιδιά της.
