Ο γυάλινος κόσμος στο «Χορν»
Το έργο του Τένεσι Ουΐλλιαμς με τίτλο «Γυάλινος κόσμος», παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά στο θέατρο Δημήτρης Χόρν.
Παίχτηκε με επιτυχία τον προηγούμενο χειμώνα κερδίζοντας τα ενθουσιώδη σχόλια κοινού και κριτικής.
Ο Γυάλινος Κόσμος [‘Τhe Glass Menagerie’, 1944] είναι ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας δραματουργίας, το πιο προσωπικό από τα έργα του Ουΐλλιαμς, έργο που τον καθιέρωσε ως έναν από τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς του εικοστού αιώνα.
Ένα τρίγωνο σιωπηλής απόγνωσης-μάνα-γιος-κόρη. Τρεις εγκλωβισμένοι άνθρωποι που καταφεύγουν στη φαντασία ή την ψευδαίσθηση για να ξεφύγουν από την πραγματικότητα. Όνειρα που συνθλίβονται από το Χρόνο, ματαιωμένες προσδοκίες, χιούμορ και σαρκασμός, ανάγκη για αλλαγή, και βέβαια «..αυτό το κάτι που προσμένουμε αιώνια, μα πάντα αργεί να έρθει, αυτό το κάτι για το οποίο συνεχίζουμε να ζούμε..».
«Το έργο είναι μια ανάμνηση και αφού είναι ανάμνηση είναι φωτισμένο αχνά, πηγάζει από το συναίσθημα, δεν είναι ρεαλιστικό..». Η παράσταση ακολουθεί μια λιτή, αφαιρετική, αισθητική, γραμμή, επιχειρώντας να απομακρυνθεί από τον ρεαλισμό τον οποίο αποκηρύσσει ο Ουΐλλιαμς. Όπως γράφει στον πρόλογο του Γυάλινου Κόσμου…
«Το κοινό ρεαλιστικό έργο με το αληθινό ψυγείο και τα αυθεντικά παγάκια, με τους χαρακτήρες που μιλούν όπως ακριβώς μιλούν οι θεατές, ανήκει στο ακαδημαϊκό πεδίο και διαθέτει την αξία μιας στεγνής φωτογραφικής απεικόνισης. Στην εποχή μας θα έπρεπε όλοι να γνωρίζουν την ασημαντότητα της φωτογραφικής απεικόνισης στην
Τέχνη: η Αλήθεια, η Ζωή, η πραγματικότητα είναι κάτι οργανικό, κάτι το οποίο η ποιητική φαντασία μπορεί να αποδώσει σε βάθος ή να υποδηλώσει μόνο μεταμορφώνοντας το, μεταλλάσσοντας το σε άλλες φόρμες κι όχι απλώς αντιγράφοντας την καθημερινή όψη του.»
Στο ανέβασμά μας, σημειώνει η Κατερίνα Ευαγγελάτου, χρησιμοποιούμε την αρχική, πρωτοποριακή για εκείνη την εποχή, απαίτηση του Ουΐλλιαμς για προβολές που θα συμπλήρωναν τη σκηνική δράση. Το εύρημα αυτό δεν χρησιμοποιήθηκε στο πρώτο ανέβασμα του έργου (Σικάγο, 1944) και ως εκ τούτου ο συγγραφέας αφαίρεσε τις σχετικές οδηγίες από την πρώτη έκδοση του έργου.
Αργότερα, στην επόμενη έκδοση, ο Ουΐλλιαμς πρόσθεσε τις οδηγίες για τις προβολές (σταθερές εικόνες και λεζάντες που θα προβάλλονταν σε ένα τμήμα του σκηνικού) πιστεύοντας ότι ολοκληρώνουν το έργο. Στην παράσταση εκσυγχρονίσαμε την αρχική ιδέα του συγγραφέα για σλάιντς και λεζάντες που θα σχολίαζαν τη δράση, δημιουργώντας βιντεοπροβολές σε άμεση σχέση με τη δράση και τους χαρακτήρες, αλλά κυρίως σε σχέση με την ονειρική –‘αναμνησιακή’ διάσταση του ανεβάσματος. Θεωρούμε ότι έτσι εξυπηρετείται καλύτερα το νόημα και η ατμόσφαιρα του έργου και συγχρόνως υπογραμμίζεται η διαδικασία της μνήμης :επιλογή και μεταμόρφωση/μετασχηματισμός εικόνων-βιωμάτων.
« …Η μνήμη κάνει ευρεία χρήση ποιητικής αδείας. Παραλείπει κάποιες λεπτομέρειες, διογκώνει άλλες, ανάλογα με την συναισθηματική αξία των θεμάτων που αγγίζει, διότι η μνήμη εδρεύει κυρίως στην καρδιά» (από το έργο).
Θέατρο Δημήτρης Χορν, Αμερικής 10, Αθήνα
