Η ημέρα της κρίσης έφτασε για την Τουρκία. Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου; Ποιος θα κόψει πρώτος το νήμα και τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Το enikos.gr επικοινώνησε με την ανταποκρίτρια του Ant1, Άννα Ανδρέου και την δημοσιογράφο του OPEN, στην Τουρκία, Μαρία Ζαχαράκη και συγκέντρωσε όλες τις απαντήσεις στα φλέγοντα ζητήματα των τουρκικών εκλογών, όπου είναι στραμμένα όλα τα βλέμματα.
Του Μίλτου Σακελλάρη
«Αυτές οι εκλογές στην Τουρκία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν οι πιο αβέβαιες, οι πιο πολωτικές και οι πιο καθοριστικές τόσο για το εσωτερικό όσο και το παγκόσμιο γίγνεσθαι εδώ και δεκαετίες. Για την Τουρκία αποτελούν μια δοκιμασία κοινωνικής και οικονομικής καμπής, για τη Δύση μία ολιστική σφυγμομέτρηση της ροπής που θα πάρει η Άγκυρα τα επόμενα χρόνια. Μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές, κανένας -πραγματικά- δεν γνωρίζει τι αποτέλεσμα θα βγάλει η κάλπη στην Τουρκία. Η τόση μεγάλη αβεβαιότητα είναι το μόνο… βέβαιο συναίσθημα αυτή τη στιγμή στο εσωτερικό της χώρας στα 21 χρόνια της διακυβέρνησης Ερντογάν», είπε στο enikos.gr, η Μαρία Ζαχαράκη και συνέχισε:
«Οι δημοσκοπήσεις, αν και δείχνουν τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να προπορεύεται, ωστόσο είναι διάχυτη η υποψία ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα εγκαταλείψει εύκολα αυτόν τον ισχυρό θώκο που δημιούργησε για τον ίδιο και τη χώρα, γεγονός που του δίνει μία ψυχολογική υπεροχή. Την Παρασκευή, το ηθικό της αντιπολίτευσης έπεσε καθώς η KONDA, μία από τις πιο αξιόπιστες εταιρείες δημοσκοπήσεων, έκρινε ότι ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακάμπτει. Ο επικεφαλής Αϊντίν Ερντέμ δήλωσε ότι κανένας από τους υποψηφίους δεν είναι αυτή τη στιγμή πιο δημοφιλής από τον Ερντογάν, ούτε ακόμη κι ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. Το ποσοστό του Τούρκου προέδρου είναι στο επίπεδο του 50%».
Το φοβικό στοιχείο ως παράγοντας ψήφου
Η Μαρία Ζαχαράκη επισήμανε ακόμη πως το κλίμα ανησυχίας για την ασφάλεια των εκλογών, που άρχισε να καλλιεργείται δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές, έχει αποκτήσει σοβαρά ερείσματα στην κοινή γνώμη και κάθε υποψήφιος το χρησιμοποιεί κατά το δοκούν. «Ο Κιλιτσντάρογλου καταγγέλλει χάκερ, τρολ και προειδοποιεί για βία το βράδυ των εκλογών, αν τα αποτελέσματα δεν ικανοποιούν την κυβερνητική παράταξη, κι από την άλλη ο Ερντογάν καλλιεργεί επίσης αφήγημα αναταραχής. Μια νίκη της αντιπολίτευσης θα ήταν μια νίκη για τους «τρομοκράτες» και, κατ’ επέκταση, μια απειλή για την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας. Τα σχόλια αυτά στις προεκλογικές του συγκεντρώσεις αποτελούν ένα δυσοίωνο προμήνυμα των πιθανών κινήσεων του Ερντογάν να αγνοήσει το αποτέλεσμα των εκλογών, εάν τις χάσει, χρησιμοποιώντας την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας ως κάλυψη. Κι ενώ τα λέει αυτά ο Ταγίπ Ερντογάν, από την άλλη «αποκαλύπτονται» μυστικές συνομιλίες μεταξύ της κυβέρνησης και του φυλακισμένου ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτζαλάν, του αρχηγού των «τρομοκρατών». Ο στόχος είναι να πειστεί ο Οτζαλάν, ο οποίος εξακολουθεί να έχει σημαντική επιρροή στους Κούρδους ψηφοφόρους, να μην ψηφίσουν τον Κιλιτσντάρογλου. Αλλά ο Οτζαλάν φέρεται να αντιστέκεται στην πίεση. Κάποιοι λένε ότι θέλει γραπτές εγγυήσεις, αν και δεν είναι σαφές για τι. Επίσης, δεν θα διακινδύνευε να φανεί ενδοτικός και να έρθει σε αντίθεση με την απόφαση που έχει πάρει το φιλο-κουρδικό κόμμα υπέρ του Κιλιτσντάρογλου», μας είπε.
Από την πλευρά της η ανταποκρίτρια του Ant1, Άννα Ανδρέου, στο ερώτημα πως βλέπει να εξελίσσεται η ψηφοφορία των Τούρκων, μας είπε ότι: «Είναι οι πιο δύσκολες εκλογές των τελευταίων δύο δεκαετιών. Για πρώτη φορά ο Τούρκος Πρόεδρος βρίσκεται αντιμέτωπος με τον κίνδυνο να χάσει την εξουσία, αν και οι δημοσκοπήσεις δεν μας επιτρέπουν να αντλήσουμε ασφαλή συμπεράσματα επειδή δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε καμιά εταιρεία ερευνών. Ασφαλώς η διαρροή της δημοσκόπησης της εταιρείας SAROS 4 μέρες πριν τις εκλογές, η οποία πρόσκειται στο ΑΚΡ, δείχνει ότι ο Κεμάλ Κιλιτστντάρογλου προηγείται σχεδόν με 6 μονάδες και είναι πολύ κοντά στο 50%, ότι δηλαδή μπορεί να κερδίσει και από τον πρώτο γύρο. Μήπως γι’ αυτό ο Τούρκος Πρόεδρος έδωσε ξαφνικά αύξηση 45% στους δημόσιους υπαλλήλους (σε 750 χιλιάδες άτομα) λίγες μόνο μέρες πριν τις εκλογές; Επειδή οι δημοσκοπήσεις που έχει ενώπιόν του τον δείχνουν να χάνει; Η αλήθεια είναι πως για πρώτη φορά η αντιπολίτευση πάει σε γενικές εκλογές ενωμένη, έχοντας ακόμη και το φιλοκουρδικό κόμμα HDP μαζί της. Θεωρητικά θα μπορούσε οι εκλογές της 14ης Μαϊου να είναι επανάληψη του σεναρίου των δημοτικών εκλογών του 2019 όταν η αντιπολίτευση κατάφερε μετά από δυο δεκαετίες να κερδίσει ενωμένη τους δήμους Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας.».
1. Η αντιπολίτευση είναι ενωμένη
2. Η οικονομία και ο πληθωρισμός έχει παίξει σημαντικό ρόλο, παρότι δεν επέτρεψε ο Ταγίπ Ερντογάν να είναι η βάση της προεκλογικής εκστρατείας, και παρόλο που ούτε η αντιπολίτευση κατάφερε να στρέψει τη συζήτηση γύρω από την οικονομία. Αντίθετα ο Ταγίπ Ερντογάν έδωσε βάρος στα τεχνολογικά και αμυντικά επιτεύγματα της κυβέρνησής του και στον Αιώνα της Τουρκίας.
3. Η φθορά της εξουσίας, 20 χρόνια διακυβέρνηση Ερντογάν.
«Ωστόσο, παρότι η αντιπολίτευση για πρώτη φορά αισθάνεται τόσο βέβαιη για τη νίκη, υπάρχει πάντα και το ενδεχόμενο της αποτυχίας της για άλλη μια φορά. Στην Τουρκία δεν μπορείς να είσαι ποτέ βέβαιος ποια εταιρεία δημοσκοπήσεων λέει την αλήθεια. Γι αυτό και όλα είναι πιθανά. Η αντιπολίτευση και άλλες φορές πίστευε ότι είχε φτάσει στο τέλος της διακυβέρνησής του ο Ταγίπ Ερντογάν, αλλά διαψεύστηκε. Ο Τούρκος Πρόεδρος βασίζει τη ψήφο του σε μια εκλογική βάση που είναι στην πλειοψηφία της ισλαμική και φοβάται να εμπιστευτεί ένα κεμαλιστή ηγέτη.
Η πόλωση είναι στο μέγιστό της σημείο αυτή τη στιγμή. Η ένταση αυξάνεται όσο πλησιάζει η ώρα των εκλογών. Το βράδυ της 14ης Μαϊου θα είναι ίσως η πιο επικίνδυνη στιγμή. Και οι δυο πλευρές αναμένουν ένταση και επεισόδια. Από τη μια η αντιπολίτευση εκτιμά ότι θα κερδίσει ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και ο Ταγίπ Ερντογάν δεν θα δεχτεί την ήττα με αποτέλεσμα να υπάρξει αντίδραση με απρόβλεπτες συνέπειες. Γι αυτό και οι δηλώσεις Σουλεϊμάν Σοϊλού περί ‘πολιτικού πραξικοπήματος’ θεωρήθηκαν ως δημιουργία εδάφους για αμφισβήτηση του αποτελέσματος. Από την άλλη αν κερδίσει ο Ταγίπ Ερντογάν το κυβερνητικό στρατόπεδο φοβάται ότι αυτή τη φορά η αντιπολίτευση δεν θα δεχθεί ήττα και θα υποστηρίξει ότι έγινε νοθεία. Τέτοιο σκηνικό πρώτη φορά έχει στηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Γι αυτό και είναι οι πιο κρίσιμες εκλογές», συνέχισε η Άννα Ανδρέου.
Αναφορικά με την επόμενη μέρα στην Τουρκία την χαρακτήρισε δύσκολη όποιος και να κερδίσει. «Όποιος και να κερδίσει θα βρει μια Τουρκία με άδεια ταμεία και θα πρέπει να προστρέξει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αν και ο Ταγίπ Ερντογάν απορρίπτει αυτή τη λύση. Τον τουρκικό λαό περιμένουν δύσκολες μέρες, η οικονομική κρίση αναμένεται να βαθύνει ακόμη πιο πολύ. Η δημοκρατία αποδείχθηκε ότι δεν είναι μια αξία στην οποία δίνει προτεραιότητα ο τουρκικός λαός. Προτεραιότητα δίνει στην τσέπη του και την ευημερία του. Άλλωστε ο τουρκικός λαός από την ίδρυση του τουρκικού κράτους δεν έζησε μια δημοκρατία όπως την γνωρίζουμε στη δύση. Η Τουρκία έχει τη δική της δημοκρατία η οποία εφαρμόζεται διαφορετικά ανάλογα με το ποιο κόμμα είναι στην εξουσία. Οι ισλαμιστές αντιλαμβάνονται τη δημοκρατία ως δημοκρατία ως παροχή θρησκευτικών ελευθεριών. Οι κοσμικοί αντιλαμβάνονται τη δημοκρατία ως ελευθερία στον δυτικό τρόπο ζωής. Αυτοί οι δύο κόσμοι όμως δεν συναντήθηκαν ποτέ με αποτέλεσμα ο ένας να αισθάνεται ότι κινδυνεύει από τον άλλον. Και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει ούτε και μετά την 14η Μαϊου, όποιος και να κερδίσει. Πολλοί ωστόσο αναμένουν ότι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεν θα είναι ένας κλασικός κεμαλιστής ηγέτης, προσανατολισμένος στις παλιές αξίες του κεμαλισμού αλλά θα αφήσει χώρο για να ξεκινήσει η διαδικασία εκδημοκρατικοποίησης της χώρας».
Μία νίκη του αρχηγού της αντιπολίτευσης θα οδηγούσε τη χώρα, όπως λέει στο enikos.gr η Άννα Ανδρέου, σε μία στροφή προς την Δύση, τουλάχιστον το πρώτο διάστημα, μέχρι να εδραιωθεί η εξουσία των κεμαλιστών. «Άλλωστε αυτό είχε κάνει και ο Ταγίπ Ερντογάν όταν πρωτοήρθε στην εξουσία. Είχε στραφεί στη δύση η οποία τον στήριξε για να εδραιώσει την εξουσία του αποδυναμώνοντας τον στρατό και ελέγχοντας το γραφειοκρατικό σύστημα. Ωστόσο δεν αναμένεται διακοπή σχέσεων με τη Μόσχα καθώς τα οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας δεν το επιτρέπουν. Η πολιτική ισορροπίας θα συνεχιστεί, ωστόσο χωρίς εντάσεις στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Πως θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα τη σχέση με την Ελλάδα ; “Δεν αναμένεται να αλλάξει η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας όποιος και να κερδίσει. Στα εθνικά θέματα τα κόμματα έχουν κοινή γραμμή, κοινές θέσεις, διαφέρει μόνο ο τρόπος και η μεθόδευση για την επίτευξη των στόχων τους. Οι θέσεις για την υφαλοκρηπίδα, για την αποστρατικοποίηση των νησιών, το casus belli είναι κοινές. Η Γαλάζια Πατρίδα μπορεί να ξεκίνησε επί ΑΚΡ αλλά δεν μπορεί να την καταργήσει το ΡΛΚ. Το ίδιο και η αμυντική βιομηχανία Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ωστόσο υπόσχεται ότι θα αλλάξει την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας κατά 180 μοίρες. Θα ακολουθήσει πολιτική καλών σχέσεων και μη έντασης με τους γείτονες της Τουρκίας. Άλλωστε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι ένας πολιτικός ήπιων τόνων, της μη σύγκρουσης, γι αυτό και αποκαλείται συχνά και ‘Γκάντι της Τουρκίας’. Φυσικά και ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αλλάξει στάση έναντι της Ελλάδας τους τελευταίους μήνες, αλλά δεν παύει να είναι ο πολιτικός που είχε πει ΄θα έρθω ένα βράδυ ξαφνικά’ και ας μην το εφάρμοσε. Ο Ταγίπ Ερντογάν ξέρει και να ανεβάζει τους τόνους, αλλά και να τους κατεβάζει», σχολίασε.