Η επόμενη μέρα της αναπτυξιακής πολιτικής
Γράφει ο Ιωάννης-Χρυσόστομος Πραγγίδης,
Λέκτορας Οικονομικής Θεωρίας
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Δ.Π.Θ
Μετά από αρκετά έτη παρατεταμένης ύφεσης η ελληνική οικονομία οφείλει να προχωρήσει με ταχύτατους ρυθμούς στην ανάπτυξη της και παράλληλα στην ανάκτηση της κοινωνικής ευημερίας. Καθώς τίποτα από τα δύο δεν είναι αυτό προσδιοριζόμενο, οι σημερινές επιλογές στην αναπτυξιακή πολιτική θα καθορίσουν την τύχη του αύριο.
Το πρώτο ζητούμενο είναι η προώθηση μιας νέας κλαδικής οικονομικής, η οποία θα δίνει έμφαση στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας. Με άλλα λόγια εκτός από τους τομείς του τουρισμού και της ναυτιλίας οι οποίοι αναμφισβήτητα πρωταγωνιστούν στην ελληνική οικονομία, απαιτείται ταυτοχρόνως να ενισχυθούν τομείς εντάσεως τεχνολογίας. Η περαιτέρω διείσδυση της τεχνολογίας σε όλους τους παραγωγικούς τομείς θα βελτιώσει την αποδοτικότητα και ανταγωνιστικότητα τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ελληνικού οργανισμού εξωτερικού εμπορίου, η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα (φρούτα, λαχανικά, ψάρια κ.τ.λ) στις συνολικές εξαγωγές της Ελλάδος κατά το 2013 ήταν 10.9%, ενώ παράλληλα η συμμετοχή προϊόντων τεχνολογίας (μηχανολογικός εξοπλισμός κτλ), είναι γύρω στο 7%, χωρίς να υπολογίζονται στο ποσοστό αυτό τα υπόλοιπα προϊόντα του δευτερογενούς τομέα παραγωγής. Βλέπουμε ότι παρόλη την αποβιομηχανοποίηση της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες ο τεχνολογικός κλάδος συνεχίζει να έχει από τις υψηλότερες συνεισφορές στο Α.Ε.Π. Η χώρα διαθέτει αξιόλογο επιστημονικό προσωπικό και η αποκλιμάκωση της βαριάς βιομηχανικής παραγωγής μπορεί πλήρως να αποκατασταθεί από περισσότερο ελαφριές παραγωγικές διαδικασίες εντάσεως γνώσης και τεχνολογίας. Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες οι επιχειρήσεις στο δευτερογενή τομέα παραγωγής οι οποίες είναι διεθνοποιημένες είναι 3.5 φορές μεγαλύτερες σε όρους απασχόλησης από τις αντίστοιχες μη διεθνοποιημένες επιχειρήσεις.
Προκειμένου να επιτύχουμε αυτόν το στόχο θα πρέπει, εκτός βέβαια από τη μείωση της γραφειοκρατίας, να εκμεταλλευτούμε κάθε διαθέσιμο πόρο προς την κατεύθυνση αυτή. Βασικό εργαλείο αποτελούν οι κοινοτικοί πόροι (ΕΣΠΑ) οι οποίοι στοχεύουν στη χρηματοδότηση έργων υποδομής, στην ενίσχυση των κοινωνικών δομών και στην προώθηση της επιχειρηματικότητας. Καθώς λοιπόν βρισκόμαστε στην αρχή της νέα προγραμματικής περιόδου (2014-2020) η εκάστοτε κυβέρνηση θα πρέπει να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος. Είναι ιδιαιτέρως εντυπωσιακό ότι στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους οι πόροι οι οποίοι διατέθηκαν για την τεχνολογική πρόοδο ήταν υποπολλαπλάσιοι των αντίστοιχων διαθέσιμων πόρων για δράσεις αμφιβόλου χρησιμότητας, όπως ανάπτυξη επιχειρηματικών σχεδίων για μανάβικα και κομμωτήρια. Ως αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία πολλών θνησιγενών μικρών επιχειρήσεων χωρίς κανένα συγκριτικό πλεονέκτημα και φυσικά χωρίς καμία προοπτική διεθνοποίησης. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορεί να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του οικονομικού συστήματος στην Ελλάδα, όμως αυτό προέκυψε κυρίως ως αποτέλεσμα της επιχειρηματικότητας ανάγκης και όχι σαν ένας στρατηγικός σχεδιασμός. Με άλλα λόγια η στήριξη μικρών επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου δεν μπορεί να αποτελέσει ξανά στόχο της αναπτυξιακής πολιτικής. Αντιθέτως, η στήριξη μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων τεχνολογικού και καινοτομικού προσανατολισμού οι οποίες βασίζονται στην ανάπτυξη και διαχείριση της πραγματικής γνώσης πρέπει να αποτελέσει τη θρυαλλίδα της ανάπτυξης.
Το δεύτερο ζητούμενο για τις ελληνικές επιχειρήσεις και τους ενδυνάμει επιχειρηματίες είναι η ανάπτυξη συνεργειών, έτσι ώστε οι υπάρχουσες και οι νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις να αποκτήσουν τη δυναμική εκείνη για την αντιμετώπιση του ισχυρού διεθνούς ανταγωνισμού, αν αναλογιστούμε ότι μόνο το 13% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θεωρείται μη ενεργό στην ανάπτυξη και χρήση καινοτομιών. Επιπροσθέτως, τα τελευταία χρόνια γίνεται φανερό ότι η αναγκαία και επαρκής συνθήκη ώστε οι ξένες άμεσες επενδύσεις να ενισχύσουν την παραγωγικότητα και το Α.Ε.Π. μιας χώρας εισόδου είναι η ύπαρξη ισχυρού εγχώριου ανταγωνισμού. Στην αντίθετη περίπτωση παρατηρείται το φαινόμενο της εκτόπισης των εγχώριων επιχειρήσεων με ταυτόχρονη δημιουργία ολιγοπωλίων και με τα επακόλουθα αρνητικά αποτελέσματα.
Η Ελλάδα μπορεί να ξαναμπεί στο δρόμο της ανάπτυξης αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ισχυρές ιδιωτικές επιχειρήσεις με τεχνολογικό προσανατολισμό. Η πολιτεία θα μπορούσε να βοηθήσει προς την κατεύθυνση αυτή ανακατανέμοντας ορθότερα τους αναπτυξιακούς κοινοτικούς πόρους και μειώνοντας στο ελάχιστο κάθε πιθανό εμπόδιο στις εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων με σκοπό την ενίσχυση της εξωστρέφειας τους.
