Σαν κεραμίδα έπεσε η κατάρρευση της Lehman Brothers στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, σηματοδοτώντας το «κραχ του 21ου αιώνα» και την αρχή της Μεγάλης Ύφεσης από την εποχή της οικονομικής κρίσης του ’30.
Εφτά χρόνια μετά οι «πλανητάρχες» στις συνόδους κορυφής του G20 ομολογούν ότι η κρίση δεν έχει ξεπεραστεί ακόμη παρά τον πακτωλό χρήματος από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες που έπεσε στις πλάτες των απλών ανθρώπων για να σωθούν από την κατάρρευση ντόμινο σειρά από τράπεζες και εταιρείες «ζόμπι», ζωντανές νεκρές
Η εταιρεία McKinsey & Co που μετράει το παγκόσμιο χρέος σημειώνει πως από την πτώση της Lehman Brothers, το χρέος παγκοσμίως έχει αυξηθεί, αντί να μειωθεί, κατά 57 τρισ. δολ. -ήτοι στο 17% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Η κρίση στην Κίνα και ο πανικός που προκαλεί στην οικονομική και πολιτική ελίτ του πλανήτη αντικατοπτρίζει αυτή τη γενικευμένη εικόνα αστάθειας διεθνώς.
Σε αυτό κλίμα γενικευμένης αβεβαιότητας παραμένει άλυτη η «ελληνική τραγωδία», σε μια εύθραυστη ευρωζώνη, σε «παγκόσμιο δράμα», με την ανεργία στα ύψη παγκοσμίως και τα προγράμματα λιτότητας ως «φάρμακο» για πάσα νόσο, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Η Ελλάδα για πολλούς είναι η Lehman Brothers της ευρωζωήνης. Εξ ου και οι εκβιασμοί αγκαζέ με τα διλήμματα στο σίριαλ της ελληνικής κρίσης που διαδραματίζεται ακόμα βαδίζοντας προς μια ακόμα εκλογική αναμέτρηση μετά την τελευταία συμφωνία για τρίτο μνημόνιο με τους δανειστές από την νεοεκλεγείσα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που παραιτήθηκε υπό το βάρος της κατακραυγής, ακολουθώντας το δρόμο Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά-Βενιζέλου.
Τα περίπου 14 τρισ. δολάρια, περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου ΑΕΠ, που χορηγήθηκαν μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers σε πακέτα στήριξης των τραπεζών σε ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνο δεν έχουν προσθέσει ανάπτυξη και απασχόληση, αλλά ουσιαστικά τίποτα δεν έχει αλλάξει όσον αφορά την «απερίσκεπτη συμπεριφορά» των golden boys.
Τα χρηματιστήρια είναι σε ιστορικά υψηλά ενώ οι πραγματικές επενδύσεις των εργοστασίων είναι ακόμα σε βάλτο καθώς οι επικεφαλείς δεν προσδοκούν ικανοποιητικά μελλοντικά κέρδη και το ρίχνουν στην κερδοσκοπία, με τη βοήθεια της «τρόμπας» του δωρεάν χρήματος… στήριξης από τις κεντρικές τράπεζες, όπως στις ΗΠΑ, στη Βρετανία, την Ιαπωνία, την Κίνα και την ΕΚΤ.
Οι άμεσες αιτίες για την κατάρρευση της Lehman Brothers και την οικονομική κρίση που ακολούθησε ήταν:
Πριν εφτά χρόνια η κρίση των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ ήταν η θρυαλλίδα που προκάλεσε τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση. Το σπάσιμο της φούσκας των αγορών ακινήτων στις ΗΠΑ. Τα χαμηλά επιτόκια τα οποία μειώθηκαν μεταξύ 2000 και 2003 από το 6,5% στο 1% πριμοδότησαν την κερδοσκοπία στα ακίνητα.
Τα στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου (subprime), τα δάνεια των φτωχών όπως τα έλεγαν γίνονταν τίτλοι, μία νέα κατηγορία προϊόντων, τα credit default obligations (CDO), χρηματιστηριακά παράγωγα που στηρίζονταν στις αξιολογήσεις των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων και τα οποία κατέκλυσαν την παγκόσμια αγορά, που έτρεξε σαν τρελή να επωφεληθεί από την αμερικανική φούσκα στα ακίνητα.
Τους τίτλους αυτούς, μάλιστα, οι γνωστοί οίκοι αξιολόγησης Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch τούς αξιολογούσαν εσκεμμένα με την υψηλή αξιολόγηση «ΑΑΑ», ξεσηκώνοντας από τότε σάλο εναντίον τους, χωρίς όμως τίποτα να έχει μέχρι σήμερα αλλάξει.
Οι βαθύτερες αιτίες της κρίσης δεν είναι παρά το ίδιο «το DNA του καπιταλισμού», όπως δηλώνει ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του, ο Νουριέλ Ρουμπινί, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, που έγινε γνωστός με το παρατσούκλι «δόκτωρ καταστροφή» επειδή είχε προβλέψει την τρέχουσα οικονομική κρίση.
Ή, όπως δήλωνε το 2009 ο γνωστός μεγαλοκερδοσκόπος και άρχοντας των hedge funds, Τζορτζ Σόρος, «η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει τις ρίζες της στη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση της δεκαετίας του ’80», δηλαδή στον νεοφιλελευθερισμό.
Διαβάστε τι είχαν πει για την κρίση
* Μπαράκ Ομπάμα, πρόεδρος των ΗΠΑ
Δεν θα επιστρέψουμε στην απερίσκεπτη συμπεριφορά και την ανεξέλεγκτη υπερβολή που υπήρξαν η καρδιά της κρίσης. Η ιστορία δεν μπορεί να επαναληφθεί. Με τη θέσπιση υγιών κανόνων θα αυξήσουμε το είδος του ανταγωνισμού που θα δίνει, στην πράξη, στον κόσμο καλύτερες και μεγαλύτερες επιλογές.
Από ομιλία του σε εκπροσώπους της Γουόλ Στριτ, στις 14/09/2009, με αφορμή τον ένα χρόνο από την επέτειο της κατάρρευσης της Lehman Brothers.
* Γκόρντον Μπράουν, πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας
Πάντοτε υποστήριζα ότι αν είχαμε εντοπίσει τη χρηματοπιστωτική κρίση νωρίτερα, θα υπήρχε διαφορά. Πιστεύω ότι αντιμετωπίσαμε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και κατ’ επέκταση την οικονομική όσο καλύτερα μπορούσαμε, αλλά βλέπουμε παντού στον κόσμο τις κυβερνήσεις να υποφέρουν γιατί υπάρχει τεράστια ανεργία, υπάρχουν τεράστιες αλλαγές, ελλείμματα και όλα τα σχετικά, και πιστεύω ότι η μεγαλύτερη αποτυχία είναι το ότι δεν έχουμε προχωρήσει από εκεί που βρισκόμασταν τον Απρίλιο του 2009.
Από απόσπασμα συνέντευξης στο BBC, στις 24/07/2010.
* Τζορτζ Σόρος, πολυδισεκατομμυριούχος επενδυτής
Η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει τις ρίζες της στη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση της δεκαετίας του ’80 και σηματοδοτεί το τέλος του μοντέλου της ελεύθερης αγοράς που κυριάρχησε από τότε στις καπιταλιστικές χώρες.
Βρισκόμαστε σε κρίση, εκτιμώ, η οποία είναι πολύ χειρότερη από αυτήν του ’30 και εντελώς διαφορετική από τις άλλες κρίσεις που ζήσαμε μέχρι τώρα. Η οικονομία βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση και συνεχίζει να πέφτει και δεν γνωρίζω πού θα είναι ο πάτος.
Από ομιλία του σε δείπνο που παρείχε σε οικονομολόγους και τραπεζίτες το Πανεπιστήμιο Κολούμπια στις 20/02/2009.
Τζόζεφ Στίγκλιτς, Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος
Οι οικονομολόγοι θα πρέπει να προστεθούν στον κατάλογο αυτών που «ευθύνονται» για την κρίση. Υπάρχει μία μεγάλη ευκαιρία να δημιουργηθούν νέες θεωρίες που θα στηρίζονται σε πιο αληθοφανή δεδομένα όσον αφορά την ατομική και επιχειρηματική συμπεριφορά. Η παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει μια ανοιχτή αγορά για τρελούς.
Απόσπασμα δηλώσεων στο πρακτορείο Bloomberg στις 02/01/2010.
Νουριέλ Ρουμπινί, καθηγητής Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης
Οι κρίσεις είναι μέρος του DNA του καπιταλισμού. Δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας. Πολλά στοιχεία είναι ζωτικής σημασίας για τον καπιταλισμό, όπως η καινοτομία και η ανάληψη ρίσκου, που συχνά προκαλούν κατάρρευση. Και όσα μόλις περάσαμε μπορεί να γίνουν πολύ χειρότερα στο μέλλον. Πιθανότατα θα έχουμε ακόμη περισσότερες κρίσεις στο μέλλον.
Από συνέντευξή του στο περιοδικό «Spiegel» στις 10/05/2010.
Νικολά Σαρκοζί, πρώην πρόεδρος της Γαλλίας
Μου λένε «Δεν γνωρίζουμε ποιος ευθύνεται». Αλήθεια; Θα τους πω τότε ότι, όταν τα πράγματα πήγαιναν καλά, ξέραμε ποιοι παίρνουν τα μπόνους(…). Ας οικοδομήσουμε μαζί έναν ρυθμιζόμενο καπιταλισμό στον οποίο δεν θα αφήνονται ολόκληρες ζώνες στη μοναδική κρίση των αγορών, στον οποίο οι τράπεζες θα κάνουν τη δουλειά τους, η οποία είναι να χρηματοδοτούν την οικονομική ανάπτυξη και όχι την κερδοσκοπία.
Από ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2008.
Κ. Σαρ.
Δείτε επίσης
Κι άλλες “ενέσεις” ετοιμάζει ο Ντράγκι σε ρηχή ευρω-ανάκαμψη
Για “μεταρρυθμιστική κόπωση” προειδοποιεί ο Έτινγκερ
G20: Ένα βήμα μπρος… δυο βήματα πίσω η ανάκαμψη – ΒΙΝΤΕΟ
Το “λάθος” του ΔΝΤ για την… ανάκαμψη
Bloomberg: Ποιος ποντάρει τώρα τις προοπτικές του στην Κίνα;
Ξεκινά το G20 με ελληνο-κινέζικο “μενού” για κρίση και χρέος
