Γράφει ο Γεώργιος Αγαπητός*
Οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Ε.Ε. είναι αρνητικές και συνεχώς χειροτερεύουν. Με την εμφάνιση, μάλιστα, του μεταναστευτικού προβλήματος οι πολίτες της Ευρώπης ίσως ζήσουν δραματικές καταστάσεις. Η εικόνα αυτή είναι αποτέλεσμα των λανθασμένων αποφάσεων των ηγεσιών της Ε.Ε., οι οποίες φάνηκαν κατώτερες των προσδοκιών των Ευρωπαίων. Καθημερινά μειώνεται ο αριθμός των υποστηρικτών της ευρωπαϊκής ενοποίησης και ίσως είναι ελάχιστες οι χώρες-μέλη που παραμένουν με χαρά στην Ε.Ε., η οποία, δυστυχώς, νοσεί σοβαρά και αυτοκαταστρέφεται.
ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ και οι προσδοκίες των εμπνευστών- ιδρυτών της ΕΟΚ, δυστυχώς, αγνοήθηκαν από τις ηγεσίες της Ε.Ε. Οι έννοιες της αλληλεγγύης, της σύγκλισης, της ισοτιμίας, της πολιτιστικής-αξιακής κουλτούρας και αυτοδυναμίας της Ε.Ε. έμειναν χωρίς κανένα περιεχόμενο. Αντίθετα, οι βόρειες θέλουν να επιβληθούν στις νότιες χώρες, οι πλουσιότερες στις φτωχότερες και οι ισχυρότερες στις ασθενέστερες. Η κορυφαία ευρωπαϊκή αρχή της ισοτιμίας έχει καταστραφεί, γιατί ορισμένα κράτη-μέλη παίρνουν ηγετικές αποφάσεις παραμερίζοντας τα θεσμοθετημένα όργανα της Ε.Ε. Οι αντιθέσεις αυτές εντείνονται όσο συνεχίζεται η διεύρυνση, αντί να δοθεί έμφαση στην εμβάθυνση. Δεν επιταχύνθηκε η ευρωπαϊκή ενοποίηση με τη συμμετοχή χωρών με διαφορετική κοινωνική- οικονομική δομή (π.χ. Ανατ. Γερμανία, Βουλγαρία κ.ά.), ενώ ταυτόχρονα αποκλείστηκαν άλλες ισχυρότερες (π.χ. Ρωσία), οι οποίες θα εμπλούτιζαν την Ενωση. Δεκαπέντε κράτη-μέλη ήταν αρκετά για να είναι δυνατή η ουσιαστική εμβάθυνση της Ε.Ε. (οικονομική εναρμόνιση, πραγματική σύγκλιση, αύξηση των ιδίων πόρων, ευρωπαϊκός στρατός, ενιαία εξωτερική πολιτική και ευρωπαϊκό Σύνταγμα) και κατόπιν θα έπρεπε να εξεταστούν η διεύρυνση και το ενιαίο νόμισμα. Η υιοθέτηση ενιαίου νομίσματος χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστική σύγκλιση οδήγησε σε τεράστια απόκλιση των οικονομιών των κρατών-μελών. Γι’ αυτό δεν πρέπει να θεωρείται εξωπραγματικό το φλερτ ορισμένων χωρών-μελών με την πόρτα εξόδου και τα εθνικά νομίσματα.
ΤΟ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟ επίτευγμα (αρνητικό) της σημερινής Ε.Ε. είναι ο περιορισμός της εθνικής κυριαρχίας των κρατών-μελών, ο οποίος συρρίκνωσε την άσκηση εθνικής πολιτικής, και η στέρηση (απόσπαση) του δικαιώματος έκδοσης νέου χρήματος, που συνεπάγεται οικονομική ασφυξία. Τώρα, δυστυχώς, προστέθηκε και ο μεγάλος όγκος των μεταναστευτικών ροών προς την Ε.Ε., που απεκάλυψε ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν ένας «χάρτινος πύργος», ο οποίος άρχισε να καταρρέει και να ανέχεται τις απαιτήσεις της Τουρκίας. Δυστυχώς, το πρώτο θύμα αυτής της ευρωπαϊκής ανεπάρκειας είναι η Ελλάδα, χωρίς να απαλλάσσεται των ευθυνών της, την οποία χρησιμοποίησαν ως πειραματόζωο της διεθνούς οικονομικής κρίσης και ως αποθήκη μεταναστών, με απρόβλεπτες συνέπειες. Το Συμβούλιο, η Επιτροπή, η ΕΚΤ και το Eurogroup ευθύνονται γιατί:
1. Παρότρυναν την Ελλάδα να συμμετάσχει άκαιρα στην ευρωζώνη.
2. Κάλεσαν το ΔΝΤ να εμπλακεί στη δανειοδότηση της χώρας μας, που απεκάλυψε την ανεπάρκεια της Ε.Ε..
3. Συμπεριέλαβαν στο PSI τα ασφαλιστικά ταμεία και τα ΝΠΔΔ, ενώ συνδέεται μόνο με τον ιδιωτικό τομέα.
4. Συμπίεσαν ταυτόχρονα τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, ενώ ο μεγάλος ασθενής είναι ο πρώτος. Ετσι, καταστράφηκε ο παραγωγικός ιστός της οικονομίας και εκμηδενίστηκε η δυνατότητα απόδοσης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.
5. Επέβαλαν μείωση μισθών-συντάξεων και αύξηση φόρων, καθιστώντας ανίκανη τη χώρα να αναπτυχθεί και να ικανοποιεί τις δανειακές της υποχρεώσεις.
6. Κατέστησαν, με τους απαράδεκτους όρους των δανειακών συμβάσεων, ανάπηρες όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις για τα επόμενα 30 χρόνια, γιατί δεν έχουν κανένα περιθώριο άσκησης μιας ελάχιστης αναγκαίας εθνικής πολιτικής. και
7. Μετέτρεψαν τα χρέη του Δημοσίου προς ιδιώτες σε διακρατικά με σκληρούς όρους.
ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΗ οι ηγέτες της Ευρώπης να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, για να αποφύγουν τον «ιστορικό τους μηδενισμό». Μόνον έτσι θα αποφευχθούν η κατάρρευση-διάλυση της Ε.Ε. και η πυροδότηση αποχώρησης χωρών-μελών (βλ. Brexit). Επιβάλλεται, συνεπώς:
– Τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. να γίνουν αποτελεσματικότερα σε ό,τι συνδέεται με την αλληλεγγύη και τη σύγκλιση των οικονομιών των κρατών-μελών.
– Να ξεπαγώσουν τα χρήματα στα θησαυροφυλάκια των τραπεζών και η ΕΚΤ να εκδώσει νέο χρήμα (τουλάχιστον 3 τρισ. ευρώ).Η ΕΚΤ έχει δανειστεί από τις χώρες-κράτη το δικαίωμα έκδοσης νέου χρήματος και οφείλει να τα εφοδιάζει όταν το έχουν ανάγκη. Οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία (abenomics) δεν είναι ανόητες που εκδίδουν συνεχώς νέο χρήμα. Το κόστος του πληθωρισμού είναι ασήμαντο σε σύγκριση με το όφελος που θα προκύψει από την ενίσχυση της ενεργού ζήτησης. Εξάλλου, το πληθωριστικό αυτό χρήμα μπορεί να κατευθυνθεί στη χρηματοδότηση μόνο δημοσίων έργων.
– Να βρει η Ε.Ε. σύντομα λύση του μεταναστευτικού- προσφυγικού προβλήματος, εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας για την κατανομή των προσφύγων στις 28 χώρες-μέλη και τη μεταφορά τους στην Ευρώπη κατευθείαν από τις τουρκικές ακτές.
*Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών – Πρώην υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών
