Η ματωμένη 9η Μαϊου του 1936
Είναι 9 Μαϊου του 1936 και η χωροφυλακή διαλύει βίαια συγκέντρωση καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη. Νεκροί πέφτουν 11 άνθρωποι, οι τραυματίες είναι πολλοί. Η φωτογραφία της χαροκαμένης μάνας που θρηνεί το σκοτωμένο παιδί της, δημοσιεύεται την επομένη στον Ριζοσπάστη. Ο Γιάννης Ρίτσος τη βλέπει και εμπνέεται τον Επιτάφιο, το συγκλονιστικό έργο, που 24 χρόνια μετά άνοιξε το δρόμο στη μελοποιημένη ποίηση.
“Γιέ μου, σπλάχνο τῶν σπλάχνων μου, καρδούλα τῆς καρδιᾶς μου, πουλάκι τῆς φτωχιᾶς αὐλῆς, ἀνθὲ τῆς ἐρημιᾶς μου, πῶς κλείσαν τὰ ματάκια σου καὶ δὲ θωρεῖς ποὺ κλαίω καὶ δὲ σαλεύεις, δὲ γρικᾷς τὰ ποὺ πικρὰ σοῦ λέω; Γιόκα μου, ἐσὺ ποὺ γιάτρευες κάθε παράπονό μου, Ποὺ μάντευες τί πέρναγα κάτου ἀπ᾿ τὸ τσίνορό μου, τώρα δὲ μὲ παρηγορᾶς καὶ δὲ μοῦ βγάζεις ἄχνα καὶ δὲ μαντεύεις τὶς πληγὲς ποὺ τρῶνε μου τὰ σπλάχνα;”.
Από τον Απρίλιο του 1936 την Ελλάδα σαρώνει ένα μεγαλειώδες απεργιακό κύμα με κέντρο τη Θεσσαλονίκη και τους καπνεργάτες, που αποτελούν το πιο οργανωμένο κίνημα της εποχής. Η εξέγερση των εργατών στη Θεσσαλονίκη επεκτείνεται σε πολλές άλλες ελληνικές πόλεις, αποτελώντας έναν από τους βασικότερους σταθμούς στο ελληνικό εργατικό κίνημα.
Λίγους μήνες μετά την ματωμένη εξέγερση στην Θεσσαλονίκη, τον Αύγουστο του 1936, επιβάλλεται η δικτατορία του Μεταξά.
