FT: Οι ευθύνες του Βερολίνου
Από μια πρώτη ανάγνωση, θα έλεγε κανείς ότι η αδυναμία της Γαλλίας αντιμετωπίζεται με ήρεμη ικανοποίηση από τη Γερμανία. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Φρανσουά Ολάντ στη χώρα του δεν τον αφήνουν να αμφισβητήσει τις οικονομικές συνταγές του Βερολίνου. Η πολιτική της ευρωζώνης, όμως, είναι πιο πολύπλοκη από αυτό. Η αδυναμία της Γαλλίας αποτελεί πρόβλημα για τη Γερμανία.
Είναι αλήθεια ότι πολλοί γερμανοί αξιωματούχοι μιλούν με συγκατάβαση για τον Ολάντ, υπενθυμίζοντας ότι και πριν από τριάντα χρόνια ο Φρανσουά Μιτεράν είχε σπαταλήσει δύο χρόνια σε μια μάταιη προσπάθεια να αμφισβητήσει την οικονομική ορθοδοξία. Οι ίδιοι αξιωματούχοι, όμως, αναγνωρίζουν ότι η Άνγκελα Μέρκελ έχει ανάγκη τον γαλλογερμανικό άξονα. Μια αδύναμη Γαλλία έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζεται η Γερμανία ως ο κακός ηγεμόνας της Ευρώπης. Και οποιοσδήποτε γνωρίζει λίγη ευρωπαϊκή ιστορία ξέρει ότι αυτό μόνο δεινά μπορεί να φέρει στη Γερμανία.
Η γερμανοφοβία είναι εμφανής στη σημερινή Ευρώπη, σημειώνει ο Φίλιπ Στίβενς στους Financial Times. Στην Ελλάδα και την Κύπρο, διαδηλωτές κρατούν πανό που απεικονίζουν τη Μέρκελ με χιτλερικό μουστάκι. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, οι αντίπαλοι της λιτότητας μιλούν για ένα νέο «Ράιχ». Και στο Παρίσι, πολλοί είναι αυτοί που λυπούνται για την απώλεια του ηγετικού ρόλου της Γαλλίας – παρόλο που η ισορροπία στις γαλλογερμανικές σχέσεις έχει διαταραχθεί εδώ και πολλά χρόνια.
Η γερμανική ισχύς δεν απορρέει από το ευρώ. Το βάρος και η γεωγραφία της Γερμανίας ενοχλούσαν την Ευρώπη πριν ακόμη τα πριγκιπάτα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ενωθούν υπό τον Βίσμαρκ. Η ειρωνεία είναι ότι το κοινό νόμισμα υποτίθεται πως θα αποκαθιστούσε την ισορροπία δυνάμεων. Το ευρώ δεν ήταν ένα γερμανικό σχέδιο. Το αντίθετο: οι γερμανοί ψηφοφόροι ήθελαν να κρατήσουν το δικό τους νόμισμα. Αναγκάστηκαν όμως να υποχωρήσουν κάτω από την πίεση της Γαλλίας που ήθελε να διασπάσει τη ζώνη του μάρκου. Το ευρώ ήταν το τίμημα που πλήρωσε ο Χέλμουτ Κολ στον Μιτεράν για να γίνει αποδεκτή η ενοποίηση της Γερμανίας.
Η κρίση του 2008 δεν ξεκίνησε στην ευρωζώνη. Το επίκεντρο ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι αλήθεια ότι η νομισματική ένωση προσέφερε στις περιφερειακές οικονομίες της Ευρώπης κάλυψη για τον υπερδανεισμό τους, που τις οδήγησε στη συνέχεια σε κατάρρευση. Αν όμως για όλα φταίει το ευρώ, γιατί η βρετανική οικονομία βρίσκεται σε τόσο κακή κατάσταση;
Οι επισημάνσεις αυτές, όμως, δεν προσφέρουν μεγάλη παρηγοριά στη Μέρκελ. Όταν ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου παραδέχεται ότι για τα προβλήματα της Κύπρου δεν φταίνε οι ξένοι, αλλά οι κυβερνήσεις της, οι δηλώσεις αυτές περνούν στα μονόστηλα των εφημερίδων. Είναι πολύ βολικότερο για όσους υποφέρουν από τις συνέπειες της λιτότητας να επιρρίπτουν τις ευθύνες στη Γερμανία. Στην πραγματικότητα, η Γερμανία δεν έχει ούτε ηγεμονικές ούτε εδαφικές φιλοδοξίες, κι ας είχε πει κάποτε η Μάργκαρετ Θάτσερ ότι μια ενοποιημένη Γερμανία θα έστελνε τον στρατό της να καταλάβει την Πομερανία, τη Σιλεσία και την Ανατολική Πρωσία. Παρόλα αυτά, οι γερμανοί ηγέτες δεν μπορούν να αρνηθούν το γεγονός ότι η χώρα τους είναι ισχυρή. Και ότι η ισχύς συνοδεύεται από ευθύνες.
Η Άνγκελα Μέρκελ θα πρέπει, για παράδειγμα, να αποδεχθεί ότι η ευρωπαϊκή ευθυγράμμιση πρέπει να είναι συμμετρική. Για να μειώσουν οι άλλοι τα ελλείμματά τους, πρέπει και η Γερμανία να ξεφορτωθεί ένα μέρος των πλεονασμάτων της. Αν το Βερολίνο δεν θέλει να κατηγορείται ότι κτίζει μια γερμανική Ευρώπη, πρέπει να δείξει ότι αντιλαμβάνεται τις ευθύνες που έχει μια ευρωπαϊκή Γερμανία.
